Havayolu Taşımacılığında Havayolu İşletmesi Seçimi ve Memnuniyetin Belirleyicileri: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma

Bu çalışma üniversite öğrencilerinin seyahatlerinde havayolu işletmesi seçimini etkileyen faktörleri belirlemeyi ve bu faktörler arasındaki nedensel ilişkileri aydınlatmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, ilk olarak havayolu işletmesi seçimini etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. İkinci aşamada ise elde edilen faktörler arasındaki yapısal etkileşimlerin modellenmesi ve anahtar faktörlerin belirlenmesi amacıyla yorumlayıcı yapısal modelleme analizi kullanılmıştır. Eskişehir’deki üniversite öğrencileri üzerinde yürütülen bu çalışmada, kolayda örnekleme tekniği kullanılarak 335 katılımcıya ulaşılmıştır. Uygulanan açımlayıcı faktör analizi neticesinde “Memnuniyete ilişkin faktör”, “Etkileşim kalitesi” ve “Fiyat” olarak adlandırılan üç faktör ortaya çıkmıştır. Havacılık yönetimi alanından üç uzmanın görüşlerine başvurulan ikinci aşamada ise elde edilen faktörler arasındaki hiyerarşik etkileşimin temelinde fiyat kriterinin yer aldığı ortaya konulmuştur. Bu çalışmanın belirli bir tüketici grubuna odaklanarak, üniversite öğrencilerinin havayolu işletmesi seçimini etkileyen faktörler arasındaki nedensel ilişkileri modellemesi bakımından literatüre katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Üniversite öğrencileri, havayolu seçimi, yorumlayıcı yapısal modelleme, açımlayıcı faktör analizi

Airline Selection and Determinants of Satisfaction in Air Transport: A Research on University Students

This paper aims to determine the factors affecting university students’ airline choices and to shed light on the causal relationships between these factors. firstly, exploratory factor analysis was applied to identify the factors affecting airline selection. In the second stage, interpretative structural modeling analysis was used to model the structural interactions between the obtained factors and to identify the key factors. Focusing on the university students in Eskişehir, exploratory factor analysis extracted three factors called “Satisfaction-related factor,” “Interaction quality,” and “Price.” In the second stage, in which we sought expert opinion, it was found that price is the key factor affecting other factors. It is expected that this study will contribute to the literature in terms of modeling the causal relationships between the factors affecting the airline choice of university students by focusing on a specific consumer segment.

Keywords:

University students, airline selection, interpretive structural modeling, explanatory factor analysis,

PDF

___

Akamavi, R. K., Mohamed, E., Pellmann, K., & Xu, Y. (2015). Key determinants of passenger loyalty in the low-cost airline business. Tourism Management, 46, 528–545. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2014.07.010
Alamdari, F. (1999). Airline in-flight entertainment: The passengers’ perspective. Journal of Air Transport Management, 5(4), 203–209. https://doi.org/10.1016/S0969-6997(99)00014-9
Banerji, D., Saha, V., Singh, N., & Srivastava, R. (2022). What are the most important consumer decision factors when choosing an airline? An emerging economy perspective. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics. https://doi.org/10.1108/APJML-07-2021-0486
Çalışkan, A. (2020). Müşteri Odaklı Et Tedarik Zincirlerinde Başarı Kriterlerinin Değerlendirilmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(Armağan Sayısı), 425–438. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.726964
Campbell, B., & Vigar-Ellis, D. (2012). The importance of choice attributes and the positions of the airlines within the South African domestic passenger airline industry as perceived by passengers at Durban International Airport. Southern African Business Review, 16(2), 97–119.
Canöz, N. (2018). Yabancıların Havayolu Ulaşımını Tercih Etme Nedenleri: Türkiye’ye Ait Havayolu İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma. Selçuk İletişim, 11(2), 196–213. https://doi.org/10.18094/josc.430978
Castillo-Manzano, J. I., & Marchena-Gómez, M. (2011). Analysis of determinants of airline choice: Profiling the LCC passenger. Applied Economics Letters, 18(1), 49–53. https://doi.org/10.1080/13504850903425108
Çelikkol, E. S., Uçkun, C. G., Tekin, V. N., & Çelikkol, Ş. (2012). Türkiye’de İç Hatlardaki Havayolu Taşımacılığında Müşteri Tercihi ve Memnuniyetini Etkileyen Faktörlere Yönelik Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 4(3), 70–81.
Chen, H. T., & Chao, C. C. (2015). Airline choice by passengers from Taiwan and China: A case study of outgoing passengers from Kaohsiung International Airport. Journal of Air Transport Management, 49, 53–63. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2015.08.002
DHMİ. (2020). 2020 Havayolu Sektör Raporu. Ankara: Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
Feng, C.-M., & Jeng, K.-Y. (2005). Analyzing Airline Service Improvement Strategy Through Importance and Performance Analysis. Journal of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, 6, 782–797. https://doi.org/10.11175/easts.6.782
Gilbert, D., & Wong, R. K. C. (2003). Passenger expectations and airline services: A Hong Kong based study. Tourism Management, 24(5), 519–532. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(03)00002-5
Girgin, D., & Şahin, Ç. (2019). Sınıf Öğretmenin Mesleki Kimlik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Mesleki Kimliğin Sosyal Bağlamının Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları. Trakya Eğitim Dergisi, 9(3), 437–455. https://doi.org/10.24315/tred.455730
Gössling, S., Hanna, P., Higham, J., Cohen, S., & Hopkins, D. (2019). Can we fly less? Evaluating the ‘necessity’ of air travel. Journal of Air Transport Management, 81, 101722. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2019.101722
Gupta, S., & Dhingra, S. (2021). Modeling the key factors influencing the adoption of mobile financial services: an interpretive structural modeling approach. Journal of Financial Services Marketing. https://doi.org/10.1057/s41264-021-00101-4
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2019). Multivariate Data Analysis (8. baskı). Hampshire: Cengage Learning.
Karagöz, Y., Demir, M., & Günel, Y. (2019). Araç Kasko Sigortası Yaptırırken Şirket Seçimini Etkileyen Faktörlerin Tespitine Yönelik Ölçek Geliştirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(42), 227–253. https://doi.org/10.31795/baunsobed.658826
Khan, W., Akhtar, A., Ansari, S. A., & Dhamija, A. (2020). Enablers of halal food purchase among Muslim consumers in an emerging economy: an interpretive structural modeling approach. British Food Journal, 122(7), 2273–2287. https://doi.org/10.1108/BFJ-08-2018-0528
Kim, S. B., & Park, J. W. (2017). A study on the importance of airline selection attributes by airline type: An emphasis on the difference of opinion in between Korean and overseas aviation experts. Journal of Air Transport Management, 60, 76–83. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2017.01.007
Küçükaltan, B., & Topçu, Y. I. (2019). Assessment of key airline selection indicators in a strategic decision model: Passengers’ perspective. Journal of Enterprise Information Management, 32(4), 646–667. https://doi.org/10.1108/JEIM-08-2018-0178
Lee, C.-M., & Sriworrarat, M. (2019). Key Factors Affecting Thai Passengers’ Selection of Low Cost Airlines. Soochow Journal of Economics and Business, 98, 67–98.
Medina-Muñoz, D. R., Medina-Muñoz, R. D., & Suárez-Cabrera, M. Á. (2018). Determining important attributes for assessing the attractiveness of airlines. Journal of Air Transport Management, 70, 45–56. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2018.01.002
Milioti, C. P., Karlaftis, M. G., & Akkogiounoglou, E. (2015). Traveler perceptions and airline choice: A multivariate probit approach. Journal of Air Transport Management, 49, 46–52. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2015.08.001
Mohd Johan, M. R., Annuar, N., Joseph, J. S., & Kumar, S. K. (2021). Satisfaction Determinants of Airlines Industry in Malaysia. Jurnal Intelek, 15(2), 87–100. https://doi.org/10.24191/ji.v15i2.316
Mondal, J., & Chakrabarti, S. (2021). The abandonment behaviour of the branded app consumer: A study using interpretive structural modelling approach. Journal of Retailing and Consumer Services, 63. https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2021.102695
Noviantoro, T., & Huang, J. P. (2021). Investigating airline passenger satisfaction: Data mining method. Research in Transportation Business and Management, 100726. https://doi.org/10.1016/j.rtbm.2021.100726
Pallant, J. (2020). SPSS Survival Manual: A Step by Step Guide to Data Analysis Using IBM SPSS (7. baskı). New York: Routledge.
Park, J.-W. (2007). Passenger perceptions of service quality: Korean and Australian case studies. Journal of Air Transport Management, 13(4), 238–242. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2007.04.002
Park, J. W., Robertson, R., & Wu, C. L. (2004). The effect of airline service quality on passengers’ behavioural intentions: A Korean case study. Journal of Air Transport Management, 10(6), 435–439. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2004.06.001
Raut, R., Priyadarshinee, P., Jha, M., Gardas, B. B., & Kamble, S. (2018). Modeling the implementation barriers of cloud computing adoption: An interpretive structural modeling. Benchmarking: An International Journal, 25(8), 2760–2782. https://doi.org/10.1108/BIJ-12-2016-0189
Rose, J. M., Hensher, D. A., Greene, W. H., & Washington, S. P. (2012). Attribute exclusion strategies in airline choice: Accounting for exogenous information on decision maker processing strategies in models of discrete choice. Transportmetrica, 8(5), 344–360. https://doi.org/10.1080/18128602.2010.506897
Ryanair. (2021). Ryanair’s exclusive partnership with Erasmus Student Network. https://www.ryanair.com/ie/en/plan-trip/explore/erasmus (Erişim tarihi: 25.01.2022).
Tavşancıl, E. (2010). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi (4. Baskı). Ankara: Nobel Basım Yayın.
Truong, D., Pan, J. Y., & Buaphiban, T. (2020). Low cost carriers in Southeast Asia: How does ticket price change the way passengers make their airline selection? Journal of Air Transport Management, 86, 101836. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2020.101836
Türk Hava Yolları. (2021). Öğrenciler dünyayı avantajlarla keşfediyor! https://www.turkishairlines.com/tr-tr/ogrenci/ (Erişim tarihi: 19.01.2022).
Wang, R., Shu-Li, Hsu, Lin, Y. H., & Tseng, M.-L. (2011). Evaluation of customer perceptions on airline service quality in uncertainty. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 25(2011), 419–437. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.02.054
Wen, C. H., & Lai, S. C. (2010). Latent class models of international air carrier choice. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 46(2), 211–221. https://doi.org/10.1016/j.tre.2009.08.004
Yalcin Kavus, B., Gulum Tas, P., Ayyildiz, E., & Taskin, A. (2022). A three-level framework to evaluate airline service quality based on interval valued neutrosophic AHP considering the new dimensions. Journal of Air Transport Management, 99, 102179. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2021.102179
Yayar, R., & Tekin, B. (2015). Türkiye’de Ulaşım Sektörünün Gelişimi ve Havayolu Firma Tercihinin Belirleyicileri: İzmir İlinde Bir Uygulama. Ege Akademik Bakış, 15(4), 539–550.
Yaylalı, M., & Dilek, Ö. (2017). Havayolu Ulaşımında Tüketici Tercihlerine Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 1(2), 75–88.
Yılmaz, A. K., Tanrıverdi, G., Kiracı, K., Durak, M. Ş., & Özdemir, E. (2017). Havayolu Yolcu Talebinin Belirlenmesi: Eskişehir İli İncelemesi. Turar Turizm ve Araştırma Dergisi, 6(2), 22–37.
YÖK. (2020). Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. https://istatistik.yok.gov.tr (Erişim tarihi: 15.02.2022).
Zucchini, E. (2021). Students’ holiday air travel behaviors: a flyer’s dilemma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uppsala: Uppsala University.