Enflasyon Oranını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama

Bu çalışmada Türkiye örnekleminde 1998:01-2015:04 dönemi için enflasyon oranlarını etkileyen faktörler regresyon analizi aracılığıyla ortaya konulmak istenmiştir. Bu doğrultuda çalışmada üretici ve tüketici fiyat endeks değerlerinden hareketle elde edilen enflasyon oranı kullanılmış ve GSYİH artış oranı, para arzı, vadeli mevduat faiz oranı, nominal ücretler, yurtiçi reel kredi hacmi ile ABD doları cinsinden reel döviz kuru değişkenlerinin enflasyon oranları üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Çalışmada, vadeli mevduat faiz oranının hem kısa hem de uzun dönemde enflasyon oranlarını etkilediği belirlenmiştir. Buna ek olarak çalışmada, enflasyon oranlarını kısa dönemde reel döviz kurunun, uzun dönemde ise GSYİH artış oranının etkilediği bulgusuna rastlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Enflasyon, Türkiye, Regresyon Analizi

DETERMINING THE FACTORS INFLUENCING THE INFLATION RATE: A CASE STUDY ON TURKEY

In this study, the aim is to determine the factors causing economic instability for the 1998:01-2015:04 periods in Turkey by using regression analysis. For this purpose, the inflation rates that were obtained based on Producer and Consumer Price Index values were used as the indicator of the economic instability; and the influences of the growth rate, money supply, deposit interest rate, nominal wages, domestic real credit volume and real exchange rate in USA dollar on the inflation rates have been investigated. It has been determined in the study that deposit interest rate is the variable that influences the inflation rates in the short term and in the long term. It has also been determined in the study that the real exchange rate influences the interest rates in the short term; and the increase in the GDP influences the interest rates in the long term.

Keywords:

Inflation, Turkey, Regression Analysis,

PDF

___

ABDİOĞLU, Z., KORKMAZ, Ö. (2012), “Tüketici ve Üretici Fiyat Endekslerinde Fiyat Geçişkenliği: Alt Sektörler”, Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 65-81.
ALTINTAŞ, H., ÇETİNTAŞ, H., TABAN, S. (2008), “Türkiye’de Bütçe Açığı, Parasal Büyüme ve Enflasyon Arasındaki İlişkisinin Ekonometrik Analizi:1992-2006”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2),185-208.
AKÇAY, S. (2011), “The Causal Relationship Between Producer Price Index and Consumer Price Index: Empirical Evidence from Selected European Countries”, International Journal of Economics and Finance, 3(6), 227-232.
AKDİ, Y., BERUMENT, H., CİLASUN, S. M. (2006), “The Relationship Between Different Price Indices: Evidence from Turkey”, Physica A 360, 483-392.
AKDİ, Y., ŞAHİN, A. (2007), “Enflasyon Yakınsaması: Türkiye Örneği”, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 44 (514), 69-74.
ARTAN, S. (2008), “Türkiye’de Enflasyon, Enflasyon Belirsizliği ve Büyüme”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1(1), 113-138.
BELTON, W.J., NAIR-REICHERT, U. (2007), “Inflation Regimes, Core Inflation Measures and the Relationship Between Producer and Consumer Price Inflation”, Applied Econmics, 39(10), 1295-1305.
BERBER, M., ARTAN, S. (2004), “Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği”, Turkish Economic Association Discussion Paper, 2004/21, October, 1-14.
BERUMENT, H.; DİNÇER, N. N., MUSTAFAOĞLU, Z. (2011). “Total Factor Productivity and Macroeconomic Instability”, The Journal of International Trade and Economic Development, 20(5), 605-629.
CAPORALE, G. M., KATSIMI, M., PITTIS, N. (2002), “Causality Links Between Consumer and Producer Prices: Some Empirical Evidence”, Southern Economic Journal, 68 (3),703-711.
CARABALLO, M. A., DABUS, C., USABLAGA, C., (2006), “Relative Prices and Inflation: New Evidence From Different Inflationary Contexts”, Applied Economics, 38, 1931-1944.
CÖMERT, H., YELDAN, E., OLÇUM, G. A. (2010), “Interest Rate Smoothing and Macroeconomic Instability Under Post-Capital Account Liberalization Turkey”, Canadian Journal of Development Studies, 3(4), 373-396.
ÇAĞLAYAN, M., FİLİZTEKİN, A. (2003), “Nonlinear Impact of Inflation on Relative Price Variability”, Economics Letters, 79, 213-218.
DEUTSCHE, B. (2003), “Report on the Stability of the German Financial System”, Monthly Report, (December), Frankfurt.
DOĞAN, B., EROĞLU, Ö., DEĞER, O. (2015), “Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6, 1-21.
DORESTANI, A., ARJOMAND, L. H. (2006). “An empirical study of the relationship between consumer and producer price index: A unit root test and test of cointegration”, The Coastal Business Journal, 5 (1), 33-38.
ERDEM, H. F., YAMAK, R. (2014), “Üretici Fiyat Endeksi ve Tüketici Fiyat Endeksi Arasındaki Geçişkenliğin Derecesi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4),1-14.
FRİEDMAN, M. (1970),”The Counter-Revolutino in Monetary Theory”, IEA Occasional Paper, 33, 1-14.
GANG, F., LIPING, H., JIANI, H. (2009), “CPI vs. PPI: Which Drives Which?”, Frontiers of Economics in China, 4 (3), 317-334.
GHAZALI, M. F., YEE, O. A., MUHAMMAD, M. Z. (2008), “Do Producer Prices Cause Consumer Prices? Some Empirical Evidence”, International Journal of Business and Management, 3 (11), 78-82.
GİRGİNER, N., YENİLMEZ, F. (2005), “Türkiye’de Enflasyonun Ekonometrik Olarak İncelenmesi (1982-2002)”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 101-116.
GÜL, E., EKİNCİ, A. (2006), “Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi:1984-2003”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 91-106.
HAMID, S. A., THIRUNNAVUKKARASU, A., RAJAMANİCKAM, M. (2006). “Price transmission between DJIA, S&P 500 Index, PPI and CPI”, Southern New Hampshire University Center of Financial Studies Working Papers, 5, 1-21.
HARVEY, D., LEYBOURNEI, S., SOLLIS,R. (2013). “Recursive Right-Tailed Unit Root Tests for an Explosive Asset Price Bubble”. Journal of Financial Econometrics, vol: 0, no:0, 1-22.
İŞÇİ, Ö., GÖKTAŞ, A. (2010), “Türkiye’de Enflasyon Oranının Temel Bileşenli Lp Norm Yöntemi İle Tahmini”, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Ekim, 14(20), 279-294.
KARACA, O. (2003), “Türkiye’de Enflasyon-Büyüme İlişkisi: Zaman Serileri Analizi”, Doğuş Üniversitesi, 4(2), 247-255.
KARAGÖZ, K., ERGÜN, S. (2010), “Türkiye’de Ekonomik İstikrarsızlığın Kaynakları: Ekonometrik Bir Değerlendirme”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi, C:15, S.2,169-185.
KAPETANIOS, G., SHIN, Y., SNELL, A. (2006), “Testing for Cointegration in Nonlinear Smooth Transition Error Correction Models”, Econometric Theory, 22(2), 279-303.
KWON, D.H., KOO, W. W. (2009), “Price transmission mechanisms among disaggregated processing stages of food: Demand-pul or cost-push?” Paper presented at the annual meeting of the Agricultural and Applied Economics Associations, Milwaukee.
OKTAYER, A. (2010), “Türkiye’de Bütçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi”, Maliye Dergisi, 158, Ocak, 431-447.
ORHAN, O. Z. (1989), Keynesyen ve Monetarist İstikrar Politikaları, 2. Baskı, İstanbul:Bilim Teknik Yayınevi.
PERRON, P. (1997), “ Further Evidence on Breaking Trend Functions in Macroeconomic Variables”, Journal of Econometrics, 80, 355-385.
SAATÇİOĞLU, C. (2005), “Türkiye ekonomisindeki enflasyonist sürecin incelenmesine yönelik bir uygulama”, ODTÜ Gelişim Dergisi, 32(Haziran), 155-184.
SARAÇ, T. B., KARAGÖZ, K. (2010). “Türkiye’de tüketici ve üretici fiyatları arasındaki ilişki: Yapısal kırılma ve sınır testi”, Maliye Dergisi, 159, 220-232.
SELİM, S., GÜVEN, E. T. A. (2014), “Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru ve İşsizlik Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 127-145.
SEVÜKTEKİN, M., NARGELEÇEKENLERN, M. (2010), Ekonometrik Zaman Serileri Analizi, Nobel Yayınevi, Genişletilmiş 3.Baskı, Ankara.
SEYİDOĞLU, H. (1994), Uluslararası İktisat Teori ve Politika, Güzem Yayınevi.
SHAHBAZ, M., AWAN, R. U., NASIR, N. M. (2009). “Producer & consumer prices nexus: ARDL bounds testing approach”, International Journal of Marketing Studies, 1 (2),78-86.
SHAHBAZ, M., WAHID, A.N.M., HAIDER, A. (2010),” Empirical Psychology Between Wholesale Price and Consumer Price Indices: The Case of Pakistan”, The Singapore Economic Review, 55,537-551.
ŞAHİNOĞLU, T., ÖZDEN, K., BAŞAR, S., AKSU, H. (2010), “Türkiye’de Enflasyonun Oluşumu:ARDL Yaklaşımı”, Sosyo-Ekonomi, 1, 27-46.
ŞAHİNÖZ, S.; DEMİRHAN, A. A., COŞAR, E. E. (2007), “Üretici Fiyatlarından Tüketici Fiyatlarına Geçişkenliğin Farklı Yaklaşımlarla İncelenmesi: Türkiye Örneği”, TİSK Akademi.
TABAN, S., ŞENGÜR, M. (2016), “Türkiye’de Enflasyonun Kaynağının Belirlenmesine Yönelik Ekonometrik Bir Analiz”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi, 47, Ocak-Haziran, 47-64.
TÜZÜN, E. (2007), “Türkiye’de 1980-2004 Döneminde Para Arzının Enflasyon Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Doktora Tezi, İstanbul.
YAMAK, R., KÜÇÜKKALE, Y. (2000), “Kapasite Kullanım Oranı ve Enflasyon”, Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 101-111.
YAMAK, R., ZENGİN, A. (2000), “Türkiye’de Enflasyon ve Kapasite Kullanım Oranı İlişkisi”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 6, 289-301.
YAMAK, R., CEYLAN, S. (2006), “Kapasite Kullanım Oranı ve Enflasyon İlişkisinde Asimetri”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 1-18.
YAMAK, R., TOPBAŞ, F. (28-30 Mayıs 2008). “Fiyat endeksleri arasındaki geçişkenlik ilişkisi: Enders-Ludlow nonlineer eş bütünleşme analizi”, Dokuzuncu Ekonometri ve İstatistik Sempozyumunda sunulmuş bildiri, İzmir.
YILANCI, V. (2009a), “Fisher Hipotezinin Türkiye İçin Sınanması: Doğrusal Olmayan Eşbütünleşme Analizi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 205-213.
YILANCI, V. (2009b), “Yapısal Kırılmalar Altında Türkiye İçin İşsizlik Histerisinin Sınanması”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(2), 324-335.
YILDIRIM, Z. (2015), “Enflasyon Rejimleri ve Üretici Enflasyonundan Tüketici Enflasyonuna Geçişkenlik”, Central Bank Review Forthcoming, 1-26.
ZORTUK, M. (2008). “Türkiye’de Tüketici ve Toptan Eşya Fiyat Endeksleri Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1986–2004”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (20), 181-190.