Doğrudan Yabancı Yatırımların Cari Açık Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği

Bir ülke ekonomisinin büyümesi ve kalkınması açısından büyük önem arz eden cari açık problemi, Türkiye ekonomisinde geçmişten bu yana bir süreklilik kazanmıştır. Bu açığın en doğru finansmanı noktasında da doğrudan yabancı yatırımlar tercih edilmektedir. Çalışmada doğrudan yabancı yatırımların cari açık üzerindeki etkisi teorik olarak incelenmiştir ve sonrasında Türkiye’nin 2000-2020 dönemindeki verileri kullanılarak doğrudan yabancı yatırım ile cari açık arasındaki ilişkiyi açıklamak için Granger Nedensellik analizi kullanılmış ve Johansen eşbütünleşme testiyle uzun dönem ilişkisi, vektör hata düzeltme modeliyle de kısa dönem ilişkisi incelenmiştir. Çalışmanın amacı; 2000 yılı sonrası uygulanan Güçlü Ekonomiye Geçiş programının da etkisiyle ülke ekonomisindeki cari açık seyrinin değerlendirilmesiyle günümüze yakın yılların verileri kullanılarak literatüre güncel bir çalışmanın eklenmesidir.

Anahtar Kelimeler:

Doğrudan yabancı yatırımlar, cari açık, granger nedensellik analizi

Effect of Foreign Direct Investments on Current Account Deficit: Case of Turkey

The current account deficit problem, which is of great importance for the growth and development of a country's economy, has gained a continuity in the Turkish economy since the past. Foreign direct investments are preferred at the most accurate financing point of this deficit. In this study, the effect of foreign direct investments on the current account deficit was analyzed theoretically and then Granger Causality analysis was used to explain the relationship between foreign direct investment and current account deficit using the data of Turkey for the period 2000-2020, and the long-term relationship with the Johansen cointegration test and the short-term relationship with the vector error correction model were examined.. The aim of the study is that, under the influence of the program "Transition to a strong economy" implemented after 2000, relevant work should be added to the literature using data from recent years.

Keywords:

Foreign Direct Investment, Current Account Deficit, Granger Causality Analyses,

PDF

___

Akbaş, Y. E., Şentürk, M. ve Sancar, C., (2013). Testing for Causality between the Foreign Direct Investment, Current Account Deficit, GDP and Total Credit: Evidence from G7, PANOECONOMICUS, 6, pp. 791-812.
Aristovnik, A. (2006). Current Account Deficit Sustainability in Selected Transition Economies. Zb. rad. Ekon. fak. Rij. Vol. 24, sv. 1, 81-102.
Asteriou, D., Hall, S. G. (2007). Applied econometrics (A modern approach using Eviews and Microfit Revised Edition). New York: Palgrave Macmillan.
Aydoğuş, İ. ve Öztürkler, H., (2006). Türkiye’de Cari İşlemler Açığı Sorununun Analizi, Ankara: Gazi Kitabevi.
Bayraktutan, Y. ve Demirtaş, I. (2011). Gelişmekte Olan Ülkelerde Cari Açığın Belirleyicileri: Panel Veri Analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (22) / 2: 1-28.
Bedir, S. & Soydan, A. (2016). Implications of FDI for Current Account Balance: A Panel Causality Analysis. Eurasian Journal of Economics and Finance, 4(2),58-71.
Berk, Ö. C. (2020), Cari Açığı Kapama Yolları, https://www.kisiselgelisim.com/devletlerin-cari-acigi-kapatma-yollari-gecici-ve-kalici-cozumler/ (01.05.2020)
Bozgeyik, Y. ve Aydın, K. (2019). Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri: 1992-2017 Dönemi İçin Ampirik Çalışma. Maliye Dergisi; 176:1-26.
Çeştepe, H., Abasız, T. ve Şık, A. (2019), Cari Açığın Finansmanı ve Doğrudan Yabancı Yatırımlar: BRICS-T Ülkeleri için Nedensellik Analizi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt 15, Sayı 3.
Değer, S. & Ay, S. (2013). Gelişmekte Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Cari İşlemler Arasındaki Nedensel İlişkiler. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 9(2), 5-22.
Eğilmez, M. (2014) Ödemeler Dengesini Okuma. Kendime Yazılar, http://www.mahfiegilmez.com/2014/01/odemeler-dengesini-okumak.html (12.04.2020)
Eşiyok, B.A. (2012). Türkiye Ekonomisinde Cari Açık Sorunu ve Nedenleri, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Cilt: 49 Sayı: 569, 63-86.
Enders, W. (2015). Applied Econometric TimeSeries (4th edition). USA: John Wiley &Sons, Inc.
Erdoğan, S. ve Bozkurt, H. (2009). Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri: MGARCH Modelleri ile Bir İnceleme. Maliye Finans Yazıları, 1(84), 135-172.
Ersoy, İ. (2011) “The Causal Relationship between the Financial Account and the Current Account: The Case of Turkey”, International Research Journal of Finance and Economics, s. 75, ss. 187- 193.
Fry, M., Claessens, J. S., Burridge, P. & Blanchet, M. C. (1995) “Foreign Direct Investment, Other Capital Flows and Current Account Deficits What Causes What?”, World Bank Policy Research Working Paper, No. 1527.
Gujarati, D. N. (2003), Basic Econometrics, McGraw-Hill (Fourth Edition).
Hepaktan, C. E. ve Çınar, S. (2012). OECD Ülkelerinde Büyüme- Cari İşlemler Dengesi İlişkisi: Panel Veri Analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 43-58.
Jaffri, A. & Asghar, N. & M. Alı, M. and Asjed, R. (2012). Foreign Direct Investment and Current Account Balance of Pakistan. Pakistan Economic and Social Review Volume 50, No. 2 (Winter 2012), pp. 207-222.
Kaya, Fatih (2010). Türkiye’de Cari İşlemler Açığı ve Yabancı Sermaye Yatırımları İlişkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kaya, M. (2016). Türkiye’de Cari Açık Sorunu ve Nedenleri, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C:6, S:10, Sy (51-75).
Kesgingöz, H. ve Karataş, A.R. (2016), “Yabancı Sermaye Yatırımları ile Cari İşlemler Açığı İlişkisi ve Cari İşlemler Açığı İçin Politika Önerileri”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(3), 597-610.
Mencinger, J. (2008), The Addiction With FDI and Current Account Balance, International Centre for Economic Research Working Paper No.16.
Mercan, M. ve Yurttançıkmaz, Z.Ç. (2013), Doğrudan Yabancı Yatırımlar-Cari İşlemler Açığı İlişkisi: Türkiye İçin Ampirik Bir Analiz. Bankacılar Dergisi, Sayı 87 , 57-78.
Özer, H. ve Saraç, T.B. (2008) “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı Girişlerini Belirleyen Faktörler: 1980-2009”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Cilt: 45 Sayı:523.
Özer, K. (1993), Yabancı Sermaye Yatırımları ve Türkiye, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 1(1), 123-133.
Polat, M., (2019), Doğrudan Yabancı Yatırımların Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (5), 159-170.
Sahoo, M., Babu, S. & Dash, U. (2015). Effects of FDI flows on Current Account Balances: Do Globalisation and Institutional Quality Matter?
Sadaf, B. H. & Amin, S. B. (2018). Causal Relationship between Current Account Deficit and Foreign Direct Investment: An Empirical Analysis of Bangladesh. World Review of Business Research, 8(3), 52-60.
Seabra, F. & Lisandra F., (2005) “Foreign Direct Investment and Profit Outflows: A Causality Analysis for the Brazilian Economy” Economics Bulletin, 6 (1): 1-15. Seyidoğlu, H. (2003), Uluslararası İktisat Teori Politika ve Uygulama, 14. Baskı, Güzem Yayınları, İstanbul.
Sezgin, F. H. ve Özkan, N.N. (2015). Türkiye İçin Doğrudan Yabancı Yatırımların Ödemeler Bilançosuna Etkileri: Ekonometrik Analiz. Eurasian Academy of sciences Eurasian Econometrics, Statistics Economics Journal, S: 55 ‐ 75.
Siddiqui, D. A., Ahmad, M. H., & Asım, M. (2013). The Causal Relationship between Foreign Direct Investment and Current Account: An Empirical Investigation for Pakistan Economy. Theoretical and Applied Economics, Volume XX, No.8(585), 93-106.
Soydal, H. (2006). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Verimlilik Analizi: Otomotiv Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı 16, sy.576-604.
Yalta, Y. (2011), “Uncovering the Channels Through Which FDI Affects Current Account: The Case of Turkey”, Department of Economics, TOBB University of Economics and Technology, Working Paper No: 11-08.
Zafir, C. Z. ve Sezgin, F. H. (2012) “Analysis of the Effects of Foreign Direct Investment on the Financing of Current Account Deficits in Turkey”, International Journal of Business and Social Science, c. 3, s. 10, ss. 68-78.