‘Alkame b. ‘Abede el-Fahl ve İki Kasidesi

Temîm kabilesine mensup bir İslam öncesi Arap şairi olan ‘Alkame b. ‘Abede el-Fahl, VI. yüzyılın ilk yahut ikinci yarısında şöhrete ulaşmıştır. İmruʾu’l-Ḳays ile şiirsel bir düelloya girerek kazandığı ve bundan dolayı ‘Alkame’ye, “Aygır” yahut “Usta Şair” manalarına gelen “el-Fahl” şeklindeki onursal unvanının verildiği nakledilmektedir. Hayatı hakkında pek az şey bilinen ‘Alkame, kadim Arap şiirinde ön plana çıkan ve “Simtu’d-Dehr” (Zaman Gerdanlığı) namıyla adlandırılan iki kasidenin şairidir. Birkaç alt temayı ihtiva eden ilk kasidesi, aşka dair pek beğenilen bir girizgâh, deve kuşu tasviri ve bir övünme bölümüyle temayüz etmektedir. İkinci kasidesi ise Lahmîlerle Ğassânîler arasında vuku bulan muharebelerle ilişkili olup, Ğassânî Hükümdarı el-Hâris b. Cebele için söylenmiş bir methiyedir. Kabilesinin arabulucusu yahut rehin meselelerindeki kurtarıcısı olarak, nazmettiği bu şiiri sayesinde, el-Hâris tarafından esir alınan kardeşinin (yahut yeğeninin) ve Temîm kabilesine mensup olan diğer kişilerin salıverilmesini sağlamıştır. Bu çalışmanın amacı, ʿAlkame’nin bahsi geçen kasidelerini incelemektir. Kadim şiir seçkileri ve ʿAlkame’nin divanı birincil kaynak olarak kullanılmıştır. Bu makalede, ‘Alkame’nin iki kasidesi ve onun şiirsel üslubu bilimsel bir metotla tetkik edilmiş, bunun yanı sıra söz konusu şiirleri Türkçeye çevrilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Klasik Arap Edebiyatı, Klasik Arap Şiiri, Kaside, ‘Alkame b. ‘Abede el-Fahl

PDF

___

Alḳame el-Faḥl. Die Gedichte des ʿAlḳama Alfahl. haz. Albert Socin. Lepzig: Vogel, 1867.
ʿAlḳame el-Faḥl. Şerḥu Dîvânu ʿAlḳame el-Faḥl. haz. es-Seyyid Ahmed Ṣaḳr. Kâhire: Mektebetu’l-Maḥmûdiyye, 1353/1935.
Bauer, T.. “ʿAlqama ibn ‘Abada”. Encyclopedia of Arabic Literature. ed. Julie Scott Meisami - Paul Starkey. 1/83. Londra-New York: Routledge, 1998.
eḍ-Ḍabbî, el-Mufaḍḍal. el-Mufaḍḍaliyyât. thk. Ahmed Muhammed Şâkir - Abdusselam Muhammed Hârûn. Kâhire: Dâru’l-Meʿârif, 6. Basım, Tarihsiz.
Gabrieli, Francesco. “ʿAlqama al-Faḥl”. Rivista degli Studi Orientali 47(1)/2 (1972), 59-75. von Grunebaum, G. E.. “ʿAlḳame”. The Encyclopaedia of Islam. 1/405. Leiden: E. J. Brill, 1986.
İbn Ḳuteybe. eş-Şiʿr ve’ş-şuʿerâʾ. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 2 Cilt. Kâhire: Dâru’l- Meʿârif, Tarihsiz.
el-İṣfehânî, Ebû’l-Ferec Alî. Kitâbu’l-Eġânî. thk. İhsân Abbâs - İbrahim es-Se‘âfîn. 25 Cilt. Beyrut: Dâr Ṣâdır, 3. Basım, 1429/2008.
Montgomery, James E.. “ʿAlqama al-Faḥl's Contest with Imruʾ al-Qays: What Happens When a Poet Is Umpired by His Wife?”. Arabica 44/1 (1997), 144-149.
Nicholson, R. A.. Literary History Of The Arabs. New York: Routledge, 2004.
Seligsohn, M.. “ʿAlḳama”. İslâm Ansiklopedisi. 1/360. İstanbul: Milli Eğitim Basım Evi, 5. Basım, 1978.
es-Seyyid, Fuat Sâlih. Muʿcemu’l-elḳâb ve’l-esmâ’i’l-musteʿâra fî’t-târîḫi’l-ʿArabî ve’lİslâmî Sezgin, Fuat. Geschichte des arabischen Schrifttums. 17 Cilt. Leiden: E. J. Brill, 1975.
Shuraydi, Hasan. The Raven and the Falcon: Youth versus Old Age in Medieval Arabic Literature. Leiden-Boston: Brill, 2014.
Stetkevych, Suzanne Pinckney. “Pre-Islamic Panegyric and the Poetics of Redemption: Mufaḍḍalîyah 119 of ʿAlqamah and Bānat Suʿād of Kaʿb ibn Zuhayr”. Reorientations/Arabic and Persian Poetry. ed. Suzanne Pinckney Stetkevych. 1-57. Bloomington-Indianapolis: Indiana University, 1994.
Sumi, Akiko Motoyoshi. Description in Classical Arabic Poetry: Waṣf, Ekphrasis, and Interarts Theory. Leiden – Boston: Brill, 2004.
Uzun, Taceddin. “Alkame b. Abede”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/466-467. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
Yanık, Nevzat H.. Arap Şiirinde Tasvir. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2010.