Leyla ŞENOL, Burcu ÜZÜM

TİP A VE TİP B KİŞİLİK TİPİ İLE DEVAMSIZLIK İLİŞKİSİ: BİR ARAŞTIRMA

Örgütlerde en önemli üretim faktörlerinden biri iş gücüdür. Örgüt verimliliğinin azalmasında ya daartmasında önemli bir rol oynar. İşletme yöneticileri tarafından maliyetler artmadan verimliliğin arttırılmasıhedeflenir. Üretimde önemli bir kaynak olan insan kaynağının etkin kullanılması örgütsel verimliliği dearttırır. Çalışanların kişilik yapıları, tutum ve davranışlarını etkileyeceğinden incelenmesi gereken birkonudur. Ahenkli bir çalışma ortamının hazırlanması için çalışanların tutum ve davranışlarının öncedentahmin edilmesi neden ve sonuçlarının bilinmesi önemlidir. Bu araştırmada; örgütsel davranışınbelirleyicilerinden biri olan kişilik ile örgüt açısından istenmeyen davranışlardan biri olan devamsızlıkarasında ilişkinin bilinmesi hedeflenmiştir. Bu amaç doğrultusunda A tipi ve B tipi kişilik tiplerinindevamsızlığa etkisi ölçülmeye çalışılmıştır. Veri toplama aracı olarak anket yöntemi kullanılmıştır.Araştırmada A tipi ve B tipi kişilik ölçeği ile devamsızlık ölçeği kullanılmış ve ölçeklere ait güvenirlikleryüksek olarak değerlendirilmiştir. Havayolu işletmelerinde çalışanlar üzerinde yapılan çalışmanın verileriSPSS programında analiz edilmiştir. Analiz sonucunda A tipi ve B tipi kişiliğin gönülsüz devamsızlığa etkiettiği belirlenmiştir.

THE RELATIONSHIP BETWEEN TYPE A AND TYPE B PERSONALITY TYPE AND ABSENTEEISM: AN RESEARCH

One of the most important production factors in organizations is the workforce. It plays an important role in decreasing or increasing organizational productivity. Business managers aim to increase productivity without increasing costs. Effective use of human resources, which is an important resource in production, also increases organizational productivity. It is a subject that needs to be examined as it will affect the personality structures, attitudes and behaviors of the employees. In order to prepare a harmonious working environment, it is important to anticipate the attitudes and behaviors of the employees and to know the causes and consequences. In this study; It is aimed to know the relationship between personality which is one of the determinants of organizational behavior and absenteeism which is one of the unwanted behaviors in terms of organization. For this purpose, the effect of type A and type B personality types on absenteeism was tried to be measured. Questionnaire method was used as data collection tool. Type A and type B personality scale and absenteeism scale were used in the study and the reliability of the scales was evaluated as high. The data of the study conducted in airline companies were analyzed in SPSS program. As a result of the analysis, it was determined that type A and type B personality affect involuntary absenteeism.

PDF

___

Akıncı, Z., Güven, M. ve Demirel, O. N. (2015). Öğrencilerin a ve b tipi kişilik yapısı ile psikoşiddet (mobbing) ve depresyon arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 52 (604), 55-74.
Aslan, Z. ve Arı, G. S. (2018). Kişilik ve duygusal emek arasındaki ilişkilerin belirlenmesi üzerine bir araştırma: banka çalışanları örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 30, 157-171.
Aşan, Ö. ve Aydın, E. M. (2006). Örgütsel davranış. (Ed.). H. Can. Arıkan Yayınları, İstanbul.
Bacak, B. ve Yiğit, Y. (2010). İşe devamsızlığın nedenleri, ekonomik sonuçları ve azaltılması için alınması gereken önlemler. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 29-44.
Batıgün, A.D. ve Şahin. N.H. (2006). İş stresi ve sağlık psikolojisi araştırmaları için iki ölçek. a-tipi kişilik ve iş doyumu. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(1), 32-45.
Coşkun, Ö. (2012). İşyerinde işe devamsızlık ve kendini işe verememede etkili faktörlerin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
Çiçek, B. ve Aknar, A. (2019). Kişilik özelliklerinin tükenmişlik ve presenteizm davranışları üzerindeki etkisi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(3), 1234-1258
Durna, U., (2004). Stres, a ve b tipi kişilik yapısı ve bunlar arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi, 11(1), 191-206.
Durna, U. (2005). A tipi ve b tipi kişilik yapıları ve bu kişilik yapılarını etkileyen faktörlerle ilgili bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 275-290.
Arslan, E. ve Kılıçlar, A. (2018). Otel işletmelerinde çalışanların kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkide iş tatmininin aracılık rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4), 360-375.
Eren, E. (2007). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. 10.Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
Fox, S. ve Spector, P. E. (2006), The many roles of control in a stressor-emotion theory of counterproductive work behavior, in Pamela L. Perrewé, Daniel C. Ganster (ed.) Employee Health, Coping and Methodologies (Research in Occupational Stress and Well-being, Volume 5, Emerald Group Publishing Limited, pp.171-201.
Harrison, D. A. ve Martocchio, J. J. (1998). Time for absenteeism: a 20-year review of origins, offshoots, and outcomes. Journal of Management, 24(3), 305-350.
İbrahimoğlu, N. (2012). A ve b tipi kişilik özellikleri ile zaman yönetimi davranışları arasındaki ilişkiler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 251- 262
Kristensen, K., Juhl, H.J., Eskildsen, J., Nielsen, J., Frederiksen, N. & Bisgaard, C. (2006). Determinants of absenteeism in a large Danish bank. International Journal of Human Resource Management, 17(9), 1645–1658.
Örücü E. ve Kaplan E. (2001). Kamu ve özel sektör çalışmaya katılanlarında devamsızlık sorunu. Yönetim ve Ekonomi, 7(1), 93-111.
Özsoy, E. (2013). A tipi ve B tipi kişilik özellikleri ile iş tatmini arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, yüksek lisans tezi, Sakarya.
Özsoy, E. ve Gündoğdu, H. (2013). Tükenmişlik düzeyi ile iş-aile, aile-iş çatışması arasındaki ilişki: bankacılık sektöründe bir araştırma. 12. Ulusal İşletmecilik Kongresi, 02-04 Mayıs, Muğla /Marmaris.
Özsoy, E., Erol, E. ve Korkutata, A. ve Şeker, M. (2014). Kişilik modelleri boyutlarının karşılaştırılması: A tipi ve B tipi kişilik ve beş faktör kişilik modeli. Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 3 (9), 1- 12.
Paget, K., Lang, D. ve Shultz, K. (1998). Development and validatıon of an employee absenteeism scale. Psychological Reports, 82, 1144-1146.
Ramsey, J., Punnett, B. J. ve Greenidge, D. (2008). A social psychological account of absenteeism in Barbados. Human Resource Management Journal, 18(2), 97– 117.
Soysal, A. (2008). Çalışma yaşamında kişilik tipleri: bir literatür taraması. www.ceis.org.tr/dergiDocs/makale129.pdf, (erişim tarihi: 03.04.2018).
Şenel, B. (2012). Devamsızlık nedenleri ve maliyetinin araştırılması. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 1-18.
Tokat, B., Kara, H. ve Kara, M.Y. (2013). A-B tipi kişilik özelliklerine sahip işgörenlerin olası bir örgütsel değişime yatkınlıklarının araştırılması. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(8), 1973-1988.
Tutar, H. (2013). İşletme yönetim terimleri ansiklopedik sözlük. Detay Yayıncılık, Ankara.
Tütüncü Ö., Demir M. (2003). Konaklama işletmelerinde insan kaynakları kapsamında işgücü devir hızının analizi ve Muğla bölgesi analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 146-169.
Ulu, S., Özdevecioğlu, M. ve Ardıç, K. (2016). Kişilik özelliklerinin hasta iken işe gelme (presenteizm) davranışı üzerindeki etkileri: imalat sanayiinde bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (47), 167-181.