Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Osmanlı Bürokrasisindeki İnegöllü Memurlar

Sicill-i Ahvâl Defterleri, 1879 yılından itibaren Osmanlı memurlarının sicil işlemlerini yürüten Sicill-i Ahvâl Komisyonunun tuttuğu, memurların biyografilerinin kaydedildiği personel dosyalarıdır. Bu çalışma adı geçen kaynak esas alınarak hazırlanmıştır. Tespit edilebilen on bir İnegöllü memurun hayatı ve mesleki kariyeri ele alınmıştır. Böylece memurların baba adları, babalarının mesleği, aileleri, doğum tarihleri, okuduğu okullar, bildikleri diller ve bu dilleri ne seviyede bildikleri, stajyer mi kadrolu olarak mı işe başladıkları, memuriyete başlama yaşları, görevleri, maaşları, zimmet durumları tespit edilmiştir. Makalenin son kısmında her memurun biyografisine yer verilmiştir. Memurlar dinî ve etnik olarak incelendiğinde biri hariç tamamının Müslüman ve Türk olduğu, lise eğitimi alanların yabancı dil konusunda kendilerini geliştirdikleri görülmüştür. Çoğunun sıbyan ve iptidai mektepte okuduğu az bir kısmının rüştiye mektebine devam ettiği, asıl mesleklerine adım atmadan önce memurların ücretsiz stajyerlik dönemi geçirdikleri anlaşılmıştır. Vazifesini hakkıyla yerine getiren memurların ödüllendirildiği, buna karşın kusurları görülenlerin rütbe ve maaşının düşürüldüğü tespit edilen diğer hususlardır. Kayıtlar sayesinde Osmanlı taşra teşkilatını anlamamızı sağlayacak sosyo-kültürel ve ekonomik veriler ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler:

İnegöl, sicill-i ahvâl defterleri, tercüme-i hâl (biyografi), memur, bürokrasi

Officials From İnegöl in the Ottoman Bureaucracy According to the Sicill-i Ahvâl Registers

Sicill-i Ahvâl Registers are the personnel files in which the biographies of civil servants are recorded and are kept by the Sicill-i Ahvâl Commission, which has been performing the registry procedures of Ottoman civil servants since 1879. This study was prepared based on the cited source. The lives and professional careers of 11 identifiable civil servants from İnegöl are discussed. Thus, the names of the civil servants, their fathers’ occupations, family names, dates of birth, the schools they attended, the languages they know, and the level of their knowledge of these languages, whether they started working as trainees or permanent staff, and their ages, duties, salaries, and embezzlement status were determined. The last part of the article includes the biography of each officer. When the civil servants were examined in terms of religion and ethnicity, it was observed that all but one were Muslim and Turkish, and those who received high school education improved themselves in a foreign language. A few of them, most of whom were educated in primary schools, continued to secondary school, and the civil servants had an unpaid internship period before they ventured into their main professions. Other issues that have been determined are that the officers who fulfill their duties duly are rewarded, while the rank and salary of those whose faults are found are reduced. Thanks to the records, sociocultural and economic data that will enable us to understand the Ottoman provincial organization have been revealed.

Keywords:

İnegöl, sicill-i ahvâl registers, biography (tercüme-i hâl), official, bureaucracy,

PDF

___

Akdoğan, M. (2020). Sicill-i ahval defterlerine göre Akhisarlı devlet adamları (Yayın No. 612363) [Yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
Akgün, M. (2017). Sicill-i ahval defterlerine göre Osmanlı bürokrasisinde Bosna doğumlu memurlar (Yayın No. 470383) [Yüksek lisans tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
Akyıldız, A. (1993). Osmanlı merkez teşkilatında reform (1836−1856). Eren Yayınları.
Akyıldız, A. (2011). Tercüme odası. İçinde İslâm ansiklopedisi: Cilt 40 (ss. 504−506). Türkiye Diyanet Vakfı Yayını.
Al-Haiti, M. (2019). Sicill-i ahvâl defterlerine göre Yemenli Osmanlı âlimleri (Yayın No. 543322) [Yüksek lisans tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
Artuk, İ. (2003). Madalya. İçinde İslâm ansiklopedisi: Cilt 29 (ss. 301−302). Türkiye Diyanet Vakfı Yayını.
Atam, Ş. (2011). Sicill-i ahvâl defterlerine göre Nevşehir doğumlu memurların sosyo-kültürel durumları (1879−1909). A. Öger (Ed.), I. Uluslararası Nevşehir tarih ve kültür sempozyumu bildirileri: 7. cilt içinde (ss. 359−398). Nevşehir Üniversitesi Yayınları. https://dosyalar.nevsehir.edu.tr/dc70ae3653f40297749a34079d65d442/1_uluslararasi_ nevsehir_tarih_ve_kultur_sempozyumu-7.pdf
Balcı, S. (2013). Babıali tercüme odası. Libra Yayınları.
Balcı, S., & Küçük, L. (2015). Osmanlı bürokrasisinde Ahıskalı devlet adamları. Libra Yayınları.
Çetin, A. (2005). Sicill-i ahvâl defterleri ve dosyaları hakkında bir araştırma. Vakıflar Dergisi, (29), 87−104.
Çuluk, S. (2010). İnegöl’ün ilk eczacısı Ali Reşit Eralp’in sicill-i ahval kaydı. Çınarlaraltı Dergisi, (2), 30−31.
Değirmenci, K. (2021). Osmanlı bürokrasisinde Gedizli memurlar. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (69), 173−190. https://doi.org/10.51290/dpusbe.873239
Eralp, N. (2002). Osmanlılarda nişan ve madalya. İçinde K. Çiçek (Ed.), Türkler Cilt 13 (ss. 683−686). Yeni Türkiye Yayınları.
Ergin, O. (1977). Türk maarif tarihi: Cilt 2. Eser Neşriyat.
Genç, Y. İ., Küçük, M., Gündoğdu, R., Satar, S., Karaca, İ., Yıldırım, H. O., Yılmaz, N. (2000). Başbakanlık Osmanlı arşivi rehberi (2. Bs). Başbakanlık Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını.
Hudâvendigâr Vilayeti Salnâmesi. (1323/1905−1906). Def’a 32. Matba’a-i Vilayet.
Kılıç, M. (2012). Sicill-i ahvâl kayıtlarına göre II. Abdülhamid dönemi Osmanlı bürokrasisinde Yahudi memurlar. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (31), 129−156. https://dergipark.org.tr/tr/download/issue-file/43401
Kütükoğlu, M. (1988). Sicill-i ahval defterlerini tamamlayan arşiv kayıtları. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 0(12), 141−157. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/12778
Mert, T. (2000). Sicill-i ahvâl defteri ve buna dair yayımlanan nizamnâmeler-I. Arşiv Araştırmaları Dergisi, (2), 97−111.
Mert, T. (2001). Sicill-i ahvâl defteri ve buna dair yayınlanan nizamnameler II-III. Arşiv Araştırmaları Dergisi, (3), 41−52.
Özger, Y. (2015). Sicill-i ahvâl defterlerinde kayıtlı Bayburtlu Osmanlı devlet memurları. History Studies, 7(4), 69−85. https://www.historystudies.net/dergi/sicill-i-ahval-defterlerinde-kayitli-bayburtlu-osmanli-devlet-memurlari201601.pdf
Özlü, Z., & Demir, E. (2017). Sicilli ahval kayıtlarına göre Osmanlı bürokrasisinde görevli bazı İzmitli memurlar. İçinde H. Selvi & M. B. Çelik (Ed.), Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Akçakoca tarihi sempozyumu bildirileri: 3. Cilt (ss. 853−867). Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
Pakalın, M. Z. (1993a). Mülâzemet. İçinde Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü: Cilt 2 (4. Bs.). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Pakalın, M. Z. (1993b). Sandık Emini. İçinde Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü: Cilt 3 (4. Bs.). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Sarıyıldız, G. (2009). Sicill-i ahvâl defterleri. İçinde İslâm ansiklopedisi: Cilt 37 (ss. 134−136). Türkiye Diyanet Vakfı Yayını.
Saydam, A. (2002). Tanzimat’ın memurları. İçinde K. Çiçek (Ed.), Türkler: Cilt 13 (ss. 668−677). Yeni Türkiye Yayınları.
Soyluer, S. (2006). Sicill-i ahval defterlerine göre Osmanlı döneminde Muğlalı devlet memurları (1879−1909) (Yayın No. 188340) [Yüksek lisans tezi, Muğla Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
Sunay, S. (2007). II. Abdülhamid Döneminde Balıkesirli Mülki Görevliler Hakkında Bir İnceleme (Sicill-i Ahval Kayıtlarına Göre 1879−1909) (Yayın No. 205944) [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) Dâhiliye Nezareti Sicill-i Ahvâl Defterleri (DH. SAİD. d) 6/76, 25/232, 37/359, 40/102, 40/68, 43/142, 44/159, 44/219, 46/23, 70/61, 85/222, 123/216, 125/120; 125/135; 137/105, 139/130; 142/15, 147/13, 156/92, 192/116.