Betül ULUKOL, Derya Gümüş DOĞAN

Ergenlerin sigara içmesini etkileyen faktörler ve sigara karşıtı iki eğitim modelinin etkinliği

Amaç: İlköğretim öğrencileri arasında sigara kullanımının sıklığını saptamak, sigara kullanımına yol açan sosyokültürel faktörler ile öğrencilerin bu konudaki tutumlarını belirlemek, sigaranın sağlığa zararları ile ilgili bilgi düzeylerini ölçmek ve çocuk hekimi ve öğrencilerin katıldığı sigara karşıtı farklı eğitim modellerinin etkinliğini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Bireyler ve Yöntem: Araştırmaya 7., 8. ve lise 1. sınıf okuyan 391 öğrenci alınmıştır. İlk önce sigara içme deneyimi ve sıklığı belirlenmiştir. Ek olarak sosyodemografik faktörlerin ve öğrencilerin sigara içmesini etkileyeceği düşünülen faktörlerin incelenmesi için durum saptama anketi yapılmıştır. Daha sonra müdahale olarak sigara karşıtı eğitim amacıyla iki farklı program uygulanmıştır. İlk olarak çocuk doktoru tarafından sigaranın zararları ile ilgili seminer verilmiş ve ardından ergenler arasında gönüllüler belirlenerek sigaranın zararları ve kullanımının engellenmesi konusunda akran eğitimi yapılmıştır. Müdahalelerin etkisinin değerlendirilebilmesi için her iki program sonrasında öğrencilerin bilgi ve tutumlarını saptamak üzere anketler uygulanmıştır. Bulgular: Öğrencilerin %7,7’si sigara içmektedir ve %12,8’i en az bir kez sigara içmeyi denemiştir. Yaşla birlikte sigara içme sıklığı da artmaktadır. Sigara içen öğrencilerde alkol kullanma sıklığı daha fazladır. Eğitim modelleri uygulanmadan önce sigara içtiğini belirten 30 öğrenciden üçü (%10) eğitim semineri sonunda, dördü de (%14,8) akran eğitimi sonunda sigara içmeyi bırakmıştır. Akran eğitimi sürecinde öğrencilerin bilgi düzeylerinin arttığı ve sigaranın sağlık üzerine etkisi konusunda daha çok bilinçlendiği görülmüştür. Sonuç: Halen okullardaki eğitim programları kapsamında verilen eğitim seminerlerine ek olarak akran eğitimi uygulaması ve okullarda sigara karşıtı ekiplerin oluşturulması her iki programın da etkinliğini artıracaktır.

PDF

___

1. Yakıncı C, Dilek F. Tıpta Özdeyişler. Nobel Kitabevi. Malatya. 2009.
2. Akalın HE. Medikasyon hataları. ANKEM Derg 2004; 18 (Ek 2): s.10-11.
3. Leonard MS. Patient safety and quality improvement: Medical errors and adverse events. Pediatr Rev 2010;31;151-8.
4. Hancı İH. Malpraktis. Tıbbi Girişimler Nedeniyle Hekimin Ceza ve Tazminat Sorumluluğu. 3 Baskı. Seçkin Kitabevi. Ankara. 2006.
5. Hebert PC, Levin AV, Robertson G. Disclosure of medical error. The Cambridge Textbook of Bioethics. Ed by. Peter A Singer&AM Viens. Cambridge University Pres. UK. 2008;.257- 65.
6. Akalın HE. Yoğun Bakım Ünitelerinde Hasta Güvenliği. Yoğun Bakım Dergisi 2005;5(3):141-6.
7. Akalın HE. Klinik Araştırmalar ve Hasta Güvenliği. İku. Acıbadem Grubu. 2007. Sayı 17. s.32-35.
8. Güven R. dezenfeksiyon ve sterilizasyon uygulamalarında hasta güvenliği kavramı. 5. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi. 2007.
9. Yıldırım A, Aksu M, Tokat ili merkezinde çalışan hekimlerin tıbbi uygulama hataları ile ilgili bilgi tutum ve davranışları. Cumhuriyet Tıp Derg 2009; 31: 356-66.
10. Türk Tabipleri Birliği. Malpraktis Bildirgesi. TTB yayınları. Ankara. 2009.
11. Akalın HE. Hasta güvenliği kültürü: Nasıl geliştirebiliriz? ANKEM Derg 2004; 18 (Ek 2): s.12-13.
12. F Çırpı, YD Merih, MY Kocabey. Hasta güvenliğine yönelik hemşirelik uygulamalarının ve hemşirelerin Bu Konudaki Görüşlerinin Belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:2,Sayı:3.2009.s.26-34.