Kur’an’da Mu‘cize Tasavvuru ve İstismar Edilmesi Üzerine Bir Değerlendirme

Müslümanlarca, hakikatin kaynağı kabul edilen Kur’an, muhataplarından, iman edilmesi gereken ana esasların özgür iradeyle kabulünü ister. Sahih imanı zedeleyen her şey, Kur’an’ın ilgilendiği bir mesele olmuştur. Sahih imana zarar veren durumlardan biri de, iman etmek için mu‘cizeler gösterilmesini şart koşmaktır. Peygamberlerin, elçilik iddialarının gereği olarak Allah’a ait muciz fiillerle desteklenmesi, kabulü insanlar açısından güç olan bir iddianın ispatında makul ihtimallerden biriyken, her dönemde birçok din adamının, kâinatın genel işleyişini ihlal eden sayısız olağanüstü olayla muhataplarını kendilerine bağlanmaya mecbur bırakmaları, Kur’anî inanç ilkelerinin yerini, sorgulanmaz kişiliklerin hezeyanlarının alması sonucunu doğurmuştur. Şîa’nın, Allah tarafından desteklendiklerinin ve doğru yol üzerinde olduklarının bilinmesi için mu‘cizelerle konumlarının güçlendirildiğini iddia ettikleri imamların Sünnî çevrelerde mukabili ise, Allah’a yakınlıklarının delili olarak, gösterdikleri kerametler ölçü kabul edilen salih kullardır. Şiîlerin hemen hemen tamamının benimsediği bu çarpık anlayış, Sünniler arasında aynı oranda yaygın olmamakla birlikte, üzerinde durulmayı hak edecek kadar taraftar bulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kelâm, Mu‘cize, Kur’an, İman, İmamlar, Seçilmiş Kullar.

An Evaluatıon of Miracle Conception in the Qur'an and it's Exploıtatıon

The Qur'an, which is accepted as an important source of truth by Muslims, as the first and most important achievement that its addressees a must is to require the free will to accept the main principles that must be believed. Everything that damages the true faith has been an issue that the Quran deals with. One of the situations that damage true faith it is a condition to show miracles in order to believe.Supporting the prophets with miraculous deeds of Allah as a requirement of the claims of the messengers is one of the reasonable possibilities in proving a claim that is difficult for people to accept, while thousands of righteous people oblige their interlocutors to believe countless extraordinary events that violate the general functioning of the universe are made by them. This caused Quranic belief and its principles to be replaced by delusions of unquestionable personalities. In Sunni circles, the counterpart of the imams, who claimed that the Shi'ah claimed that they were supported by Allah and that their position was strengthened by miracles to know that they are on the right path, are the righteous people whose miracles are accepted as a measure, as evidence of their closeness to Allah. This deviation of belief, which almost all Shiites adopt, is not equally widespread among Sunnis but finds supporters worthy of attention.

Keywords:

Kalām, Miracle, Quran, Faith, Imams, Chosen People.,

PDF

___

Aisah, Mohammet. “Şîa’nın İmamette İsmet Doktirinin Eleştirisi”. çev. Ömer Ömer Aydın. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0/8 (2003), 231-246.
Aydın, Hasan. “Gazzâlî ve İbn Rüşd’e Göre Mucize”. Kelam Araştırmaları 6/2 (2008), 15-130.
Bâbertî, Muhammed b. Muhammed b. Mahmut. Şerḥü ʿakîdeti’t-Taḥaviyye. thk. Ahmet Mahmut eş-Şehâde. İstanbul: el-Mektebu’l-Hanefiyye, 2017.
Bağdâdî, Ebu Mansûr Abdülkâhir b. Tâhir b. Muhammed et- Temîmî. Uṣûlu’d-dîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
Bâkillânî, Ebu Bekir Muhammed b. Tayyib. Temhîdü’l-evâil ve telḫiṣu’l-delâil. thk. İmâmuddîn Ahmed Hayder. Beyrut: Müessesetü Kütübi’s-Sekafiyye, 1987.
Balcı, İsrafil. Hz. Peygamber ve Mucize. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
Bebek, Adil. “Kelam Literatürü Işığında Mucize ve Hz. Muhammed’e Nispet Edilen Hissi Mucizelerin Değerlendirilmesi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0/18 (2000), 121-148.
Bernd, Rake. “18. Yüzyılda Tasavvuf Geçici Bir Değerlendirme Denemesi Tasavvuf”. çev. Ramazan Muslu. İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 6 (2005).
Buhârî, Muhammed b. İsmail. el-Camiu’l-müsnedi’s-saḥiḥi’l-muḫtasaru min umûri Rasulillahi ve sunenihî ve eyyâmihî (Saḥiḥu Buḫari). thk. Muhammed Zuheyr b. Nasir. 8 Cilt. Riyad: Daru Tavki’n-Necat, 2001.
Bulut, Halil İbrahim. “Harikulade Olması Açısından Keramet ve Mucize İle İlişkisi”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/3 (2001), 329-350.
Bulut, Halil İbrahim. Nübüvvetin İspatında Mu‘cize. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
Bulut, Halil İbrahim. “Peygamberlerin Başarısında Mûcizelerin Yeri ve Önemi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 11/3 (2011), 65-78.
Bulut, Halil İbrahim. “Sünnî Gelenekte Mûcize Kavramı Ve Hz. Salih’in Deve Mûcizesi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 4/3 (2004), 137-150.
Cüveynî, İmâmu’l-Haremeyn. Kitâbu’l-irşâd ilâ ḳavâtii’l-edilli fî uṣûli’l-ʿitikad. thk. Muhammed Y. Musa, Ali Abdulmunîm. Mısır: Mektebetü Hancî, 1950.
DİYKB. Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı. Kendi Dilinden FETÖ Örgütlü Bir Din İstismarı. Ankara: Diyanet İşleri Yayınları, 2017.
Ebu Mansur Ahmet b. Ali b. Ebî Tâlip. el-İḥticâc. Beyrut: Müessesü Ehli Beyt, 1981.
Eş’arî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail. Maḳâlâtu’l-islâmiyyîn ve iḫtilâfu’l-mûṣâllîn. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. Kahire: Mektebet’ü Nehdati’l-Mısrıyye, 1950.
Günel, Mehmet Emin. “İsmet-I Enbiya İlkesinin Kur’an’a Aykırı Yorumlanması Ve Bunun Sebep Olduğu İtikadî Problemler”. Marife 19/2 (2019), 637-659.
Hayderî, Kemal. ʿİlmu’l-imam. Kum: Müessesetü’l-İmam Cevat, 2008.
Hillî, Cemalettin Hasen b. Yusuf b. Ali b. Mutahhar. Keşfu’l-murâd fî şerḥi tecridi’l-ʿitikâd. Kum: İntişârât Şekûrâ, 1952.
Hüseyin b. Abdülvehhâb. ʿUyûnu’l- mu‘cizât. Beyrut: Müessesetü’l-E’lemî li’l-Metbûât, 1983.
İbn Aşûr, Muhammed Tahir. et-Taḥrîr ve’t-tenvîr (Taḥriru’l-ma’ne’s-sedid ve tenviru’l-aklu’l-cedid min tefsiri’l-kitabi’l-mecid). 30 Cilt. Tunus: ed-Daru’t-Tunusiyye, 1984.
İbn Hazm, Ali b. Ahmed. el-Faṣl fi’l-ehvâ ve’l-milel ve’n-niḥâl. thk. Muhammed İbrahim Nasr. 5 Cilt. Beyrut: Daru’l-Cîl, 1996.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânu’l-ʿArab. thk. Abdullah Ali el-Kebir, Muhammed Ahmed Hasebullah, Haşim Muhammed eş-Şazeli. Kahire: Dâru’l-Maarif, ts.
İbn Rüşd. el-Keşf ʿan menâhici’l-edille fî ʿakâidi’l-mille. Beyrut: Merkezi’l-Vehdeti’l-Arabiyye, 1998.
İbnu’l-Arabî, Muhyiddin. el-Futuḥatü’l-Mekkiyye. 9 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
İsfehânî, Ebu’l-Kasım Hüseyin Râgıp el-. el-Müfredât fi ğaribi’l-Ḳur’an. thk. Muhammed Seyyid Kiylanî. Kahire: Matbaatü’l-Halebî, 1961.
Kâdî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen b. Ahmed b. Abdilcebbâr el-Hemedânî. el-Muğnî fî ebvâbi’t-tevḥîd ve’l-ʿadl. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2012.
Kâdî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen b. Ahmed b. Abdilcebbâr el-Hemedânî. Şerḥu’l-usûli’l-ḫamse. thk. Abdülkerim Osman. Kahire: Mektebetü’l -Vehbe, 1996.
Karadeniz, Osman. “Kelâmcılara Göre Kur’ân-ı Kerîm’in İ’câzı Meselesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (1986), 135-146.
Kirmânî, Ahmet Hamidüddîn. el-Meṣabîh fî isbâti’n-nübüvve. Beyrut: Müessetü’n-Nûr, 2008.
Kur’an-ı Kerim Meâli. çev. Halil Altuntaş-Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2011.
Mâtûrîdî, Ebu Mansûr Muhammed b. Muhammed b.Mahmut. Kitâbu’t-tevḥîd. thk. Fethullah Huleyf. İskenderiyye: Dâru’l-Câmiâti’l-Mısriyye, ts.
Mâtûrîdî, Ebu Mansûr Muhammed b. Muhammed b.Mahmut. Te’vilât-ü ehli’s-sünne. thk. Fâtıma Yusuf el-Haymî. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2004.
Mezîdî, Ahmet Ferîd. Cemʿu’l-meḳâl fî isbâti kerâmâtü’l-evliyâ fi’l-ḥayâti ve beʿde’l-intiḳâl. Sri Lanka: Dâru’l-âsâri’l-İslâmiyye, 2006.
Mutahharî, Murtezâ. el-İmâme. Beyrut: Daru’l-Havrâ, ts.
Muzaffer, Muhammed Hüseyn. İlmu’l-imam. Beyrut: Daru’z-Zehra, 1982.
Müfîd, Muhammed b. Muhammed b. Numan. el-İfṣâh fi’l-imame. Kum: Dâru’l-Müfîd, 2000.
Müfîd, Muhammed b. Muhammed b. Numan. en-Nüketü’l-ʿitikâdiyye. Kum: Dâru’l-Müfîd, 1959.
Müfîd, Muhammed b. Muhammed b. Numan. Evâilü’l-meḳâlât. thk. İbrahim el-Ensârî. Kum: el-Mutemeru’l-Âlemî li Elfiyeti Şeyh Müfîd, 2000.
Nebhânî, Yusuf b. İsmail. Câmiʿu kerâmâti’l-evliyâʾ. Beyrut: Daru Sâdır, ts.
Nesefî, Ebû’l-Mu’în Meymun b. Muhammed b. Mekhul. Baḥru’l-Kelâm fî ʿakâidi ehli’l-İslâm. thk. Veliyyüddîn M. Salih. Dimeşk: Mektebetü Dâri’l-Ferfur, 2000.
Nesefî, Ebû’l-Mu’în Meymun b. Muhammed b. Mekhul. Tabṣıratü’l-edille fi uṣuli’d-din. thk. Hüseyin Atay. 2 Cilt. Ankara: D.İ.B. Yayınları, 2004.
Nevbehatî, Ebu İshak İbrahim. el-Yaḳut fi ilmi’l-kelâm. thk. Ali Ekber Zıyâî. İran: Mektebetü Âyetillah el-Uzmâ el-Maraşî, 1910.
Onat, Hasan. “Şi’i imamet Nazariyesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 32/ (1992), 89-126.
Pay, Metin. “İslam Düşüncesinde Bazı Mu‘cize Telakkiler”. Dini Araştırmalar Dergisi 18/47 (2015), 146-171.
Pezdevî, Ebû Yusr Muhammed. Uṣûlu’d-dîn. thk. Hans Peter Lens. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye, 2003.
Punar, Büşra Betül. Abdullah B. Alevî El-Haddâd: Hayatı, Eserleri ve Tasavvuf Anlayışı. Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
Râzî, Ebu Abdullah Muhammed Fahreddin. Mefâtiḥu’l-gayb(et-Tefsîru’l-kebîr). 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
Sâbûnî, Nureddin. Kitabu’l-bidaye mine’l-kifaye fi’l-hidaye fi usuli’d-din. thk. Fethullah Huleyf. Mısır: Daru’l-Meârif, 1969.
Sicilmâsî, Ahmet b. Mubarek. el-İbrîz. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
Şarânî, Abdülvehhap b. Ahmet b. Ali. el-Yevâḳît ve’l-cevâhir fî beyâni ʿakâidi’l- ekabâir. Beyrut: Daru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabiyye, ts.
Şerîf, Mürtezâ. Tenzîhu’l-enbiyâ. Kum: İntişârâtü’r-Rzâ, 1947.
Şeyh Sadûk. el-ʿİtikâdât fî dîni’l-imamiyye. Beyrut: Dâru’l-Müfîd, 1993.
Şîrâzî, Nasır Mekarim. el-Ems̱el fi tefsiri kitabi’l-münezzel. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’l-E’lemî li’l-Metbûât, 2013.
Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir b. Rustem. Nevadiru’l-mucizat. Kum: Süleyman Zâde, 2000.
Taberî, Muhammed b. Cerir. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Ḳur’an. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: Daru Hicr, 2001.
Tabersî, Ebu Alî el-Fazl b. Hasen. Mecmû’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’an. Beyrut: Dâru’l-Murtezâ, 2006.
Tusî, Ebu Cafer Muhammed b. Hasan. el-İḳtiṣad. Kum: Matbatu’l-Hayyam, 1980.
Tûsî, Ebu Cafer Muhammed b. Hasan. et-Tibyân fî tefsîri’l-Ḳur’an. thk. Ahmet Habib el-Âmilî. 10 Cilt. Lübnan: Daru İhyâi Türâsi’l-Arabî, ts.
Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Mahmud. el-Keşşâf ʿan haḳâiḳi ğavâmiu’t-tenzîl. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1986.