Murat ZENGİN, Sinem ÖZDEDE, Duygu DOĞAN, Tolga AYDAR

Akarsu ve Vadi Peyzajlarında Bir Tasarım Yaklaşımı: Denizli Zindan Deresi Örneği

Tarihsel açıdan uygarlıkların oluşumları ele alındığında, yaşamın sürdürülebilirliğindeki en önemli doğal kaynak olan su kenarlarının tercih edildiği bilinmektedir. Günümüz kentlerinde de akarsular ve vadiler hala gerek ekolojik olarak gerekse rekreasyonel olanaklar sunmasıyla önemini korumaktadırlar. Kent içerisinde yer alan vadiler, topografik yapıları sebebiyle, kentlerdeki diğer alanlardan farklı iklim yapısı sergilemektedir. Rüzgâr koridoru olma özellikleriyle kentin nefes aldığı koridorlar olmakla birlikte, içinde oluşan topografik yapı farklılıklarından dolayı flora ve fauna çeşitliliği de sağlamaktadırlar. Bunun yanı sıra genellikle büyük bir hidrolojik yapının da parçasıdırlar ve hidrolojik döngünün sağlanmasında önemli bir role sahiptirler. Akarsular ise, yapıları dolayısıyla duyarlı ekosistemlerdir ve fiziki yapıları sebebiyle bağlantılılık için önemli çizgisel hatlardır. Vadi ve akarsular müdahalelere karşı hassas alanlar olmakla birlikte, rekreasyonel açıdan doğru kullanımlara yer verildiğinde kullanıcıların fiziksel ve ruhsal sağlığına da olumlu etkileri vardır. Çalışma kapsamında Denizli İli Muratdede Mahallesi Zindan Deresi’nde bir peyzaj tasarım önerisi sergilenmiştir. Alana ilişkin GZFT analizleri gerçekleştirilmiş; görsel, doğal ve kültürel çevre analizleri yapılmıştır. Bu çalışma ile hızlı kentleşme sürecinin yaşandığı vadi ve akarsu alanlarında, doğal yapının korunduğu, kentin yeşil altyapısının desteklendiği ve alternatif bir rekreasyon alanı niteliği kazanmış alanlara örnek bir proje tasarım süreci geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Denizli, vadi peyzajı ve tasarımı, akarsu peyzajı ve tasarımı

A Design Approach in Stream and Valley Landscapes: The Case Study of Zindan Stream, Denizli-Turkey

Considering the formation of civilizations historically, it is known that waterfront, which is the most important natural resource in the sustainability of life, has preferred. In today's cities, streams and valleys still maintain their importance both ecologically and by offering recreational opportunities. By virtue of their topographic structure, the valleys exhibit a different climate structure than the other areas in the cities. Although the corridors are breathable corridors of the city, they also provide flora and fauna diversity due to the differences in topographic structure. They are also part of a large hydrological structure and have an important role to play in the hydrological cycle. Streams are sensitive ecosystems due to their structure and are important linear lines for connectedness. In spite of streams and valleys are sensitive areas against interference, they have positive effects on the physical and mental health of the users when they are used correctly in terms of recreation. Within the scope of the study, a landscape design proposal was studied in the Zindan Stream of the Muratdede District of Denizli Province. In addition, SWOT analysis was carried out; visual, natural and cultural environment analysis were made for the area. With this study, an exemplary project design process has been developed for the regions that natural structure is preserved, the green infrastructure of the city is supported and the areas that have gained the character of an alternative recreation area in the stream and valley areas.

Keywords:

Denizli, valley landscape and design, stream landscape and design,

PDF

___

Akkaya C, Efeoğlu A, Yeşil N, 2006. Avrupa Birliği su çerçeve direktifi ve Türkiye’de uygulanabilirliği, TMMOB Su Politikaları Kongresi, 195 -204, Ankara.
Anonim 2021a. Birmingham canal. https://www.abacusarchitects.co.uk/blog/birmingham-canals-architecture-to-be-admired/. Erişim tarihi 20.08.2021.
Anonim 2021b. https://v3.arkitera.com/yp149-aksaray-kilicarslan-rekreasyon-alani-peyzaj-tasarimi-ogrenci-proje-yarismasi.html?year=&aID=1134
Önen M, 2007. Kentsel kıyı mekânı olarak akarsuların rekreasyonel kullanım potansiyelinin irdelenmesi: Eskişehir Porsuk Çayı ve İstanbul Kurbağalıdere örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Özdede S, 2011. Asarsuyu Deresi ve yakın çevresinin kentsel peyzaj kullanımı yönünden irdelenmesi, Düzce Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Düzce.
Özden PP, 2008. Kentsel Yenileme Yasal-Yönetsel Boyut Planlama ve Uygulama, İmge Kitabevi Yayınları, ISBN: 9789755335711.
Özhancı E, Irmak MA, Yılmaz H, 2012. Ekolojik koridorlar kapsamında Erzurum-Uzundere güzergahı vadi peyzajı tiplerinin ortaya konması, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 45-54.
Şahin Ş, 1996. Dikmen vadisi peyzaj potansiyelinin saptanması ve değerlendirilmesi üzerine bir araştırma, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
Uslu A, Yetim L, 2006. Çağdaş kentsel çevre yaratma çabalarına bir örnek: ‘Ankara / Portakal Çiçeği Vadisi kentsel dönüşüm projesi’. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, (3)2: 169-179.
Yerli Ö, Kesim GA, 2009. Kentsel koridorların estetik ve işlevsel yönden irdelenmesi: Düzce örneği. Ankara Üniversitesi Çevre Bilimleri Dergisi, 1. A.Ü.Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını. ISSN: 1309-1107. 43-58. Ankara.