Doğu Edebiyatının Batı Edebiyatına Etkisi Üzerine Bazı Mülahazalar

Doğu edebiyatının Batı edebiyatına etkisine dair bazı mülahazaları ele almayı amaçlayan bu makale, tercüme faaliyetleri ve ilk etkilenmenin ele alındığı bir girişten sonra iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Doğu’dan etkilenen başlıca Batılı yazarlar ele alınmış, burada dokuz yazar ve eserleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. İkinci bölümde ise Batılı bazı bilim adamlarının Doğu’dan alınan bilgiye dair kabullerine yer verilmiştir. Bir de makalenin sonunda Ek1 başlığı altında Tolstoy’un eseriyle Sa'dî-i Şîrâzî’nin eserinde geçen Üç soru hikâyesi, baş, orta ve sondan alınan birer paragrafla karşılaştırmalı olarak verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Doğu, Batı, Edebiyat, Etki

How Eastern Literature Came To Influence Western Literature

This study examines the influence of eastern literature on western literature. The introduction explores the impact of translation as an influential factor in enticing western interest. Two sections precede the Appendix at the end of the article, comparing Tolstoy and the three-story question of Sa'dî-i Shirazi. Section one explores the work of nine western writers influenced by eastern literature. Section two looks at western writer-translators who admittedly took eastern content as their own.

Keywords:

Eastern Literature Western Literature, Literary Interaction, Goethe, Tolstoy,

PDF

___

Açıkgenç, Alparslan. “İslâm Bilim Geleneğinin Batı Bilim Geleneğinin Doğuşundaki Rolü Bilim Epistemolojisi ve Sosyolojisi Açısından Tarihi Bir Değerlendirme”. Yeni Türkiye. 88 (2016), 1-24. google scholar
Açıkgenç, Alparslan. “İslâm Bilim Geleneğinin Batı Bilim Geleneğinin Doğuşundaki Rolü Bilim Epistemolojisi ve Sosyolojisi Açısından Tarihi Bir Değerlendirme”. Yeni Türkiye. 88 (2016), 1-24. google scholar
Ağırakça, Ahmet; http://www.fikriyat.com/yazarlar/akademi/ahmet-agirakca/2017/10/13/avrupanin-islam-dunyasindan-ilm-intihalleri google scholar
Ağırakça, Ahmet; http://www.fikriyat.com/yazarlar/akademi/ahmet-agirakca/2017/10/13/avrupanin-islam-dunyasindan-ilm-intihalleri google scholar
el-Akkâd, Abbas Mahmud. et-Ta‘rîf bi-Şeksbir Kahire: Müessesetü Hindâvî li’t-Ta‘lîm ve’s-Sekâfe, 2012. google scholar
el-Akkâd, Abbas Mahmud. et-Ta‘rîf bi-Şeksbir Kahire: Müessesetü Hindâvî li’t-Ta‘lîm ve’s-Sekâfe, 2012. google scholar
el-Akîkî, Necîb. el-Müsteşrikûn. Mısır: Dâru’l-Meârif, 1964. google scholar
el-Akîkî, Necîb. el-Müsteşrikûn. Mısır: Dâru’l-Meârif, 1964. google scholar
Alper, Ömer Mahir. “Mâşâallah b. Eserî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28: 104. İstanbul: TDV Yayınları, 2003. google scholar
Alper, Ömer Mahir. “Mâşâallah b. Eserî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28: 104. İstanbul: TDV Yayınları, 2003. google scholar
Amâyira, İsmail Ahmed. Buhûs fi’l-İstişrâk ve’l-Luga. Amman: Dâru’l-Beşîr, 1417/1996. google scholar
Amâyira, İsmail Ahmed. Buhûs fi’l-İstişrâk ve’l-Luga. Amman: Dâru’l-Beşîr, 1417/1996. google scholar
Aydın, Mustafa. “Müveşşah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32: 229-231. İstanbul: TDV Yayınları, 2006. google scholar
Aydın, Mustafa. “Müveşşah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32: 229-231. İstanbul: TDV Yayınları, 2006. google scholar
Bulut, Ali. “Arap Dili ve Belagatı”. İlahiyat Atlası. editörler: Bayramali Nazıroğlu vd, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018, 243-262. google scholar
Bulut, Ali. “Arap Dili ve Belagatı”. İlahiyat Atlası. editörler: Bayramali Nazıroğlu vd, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018, 243-262. google scholar
Bulut, Yücel. “Oryantalizm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 33: 428-437. İstanbul: TDV Yayınları, 2007. google scholar
Bulut, Yücel. “Oryantalizm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 33: 428-437. İstanbul: TDV Yayınları, 2007. google scholar
Can, Adem, “Homeros Destanları İle Dede Korkut Hikâyeleri Arasındaki Kurgu, Yapı, Tip ve Tema Benzerlikleri”, Turkish Studies, Volume 6/2 Spring (2011), 263-286. google scholar
Can, Adem, “Homeros Destanları İle Dede Korkut Hikâyeleri Arasındaki Kurgu, Yapı, Tip ve Tema Benzerlikleri”, Turkish Studies, Volume 6/2 Spring (2011), 263-286. google scholar
Cerrahoğlu, İsmail. “Oryantalizm ve Batıda Kur’an ve Kur’ân İlimleri Üzerine Araştırmalar”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. XXXI, cilt: 95 (1989), 95-136. google scholar
Cerrahoğlu, İsmail. “Oryantalizm ve Batıda Kur’an ve Kur’ân İlimleri Üzerine Araştırmalar”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. XXXI, cilt: 95 (1989), 95-136. google scholar
Dallmayr, Fred, “Doğu-Batı Divanı: Goethe ve Hâfız Diyaloğu”, Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 9, (2000), 113-131. google scholar
Dallmayr, Fred, “Doğu-Batı Divanı: Goethe ve Hâfız Diyaloğu”, Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 9, (2000), 113-131. google scholar
Demirkıvıran, Sine, “Ortaçağda Batıda Yapılan İlk Kur’an Çevirileri ve Çevirmenlerin Kur’an Stratejileri”, Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries, 9/1 (2014), 233-247. google scholar
Demirkıvıran, Sine, “Ortaçağda Batıda Yapılan İlk Kur’an Çevirileri ve Çevirmenlerin Kur’an Stratejileri”, Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries, 9/1 (2014), 233-247. google scholar
DİA, Goethe, Johann Wolfgang von, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14: 100. İstanbul: TDV Yayınları, 1996. google scholar
DİA, Goethe, Johann Wolfgang von, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14: 100. İstanbul: TDV Yayınları, 1996. google scholar
Drimba, Viladimir. “Guillaume Postel (1575) in Türkçedeki Kelimelerin Öğretimi”. Çev. Necdet Bingöl. Belleten Türk Dili Araştırmaları Yıllığı. Ankara (1989), 103-126. google scholar
Drimba, Viladimir. “Guillaume Postel (1575) in Türkçedeki Kelimelerin Öğretimi”. Çev. Necdet Bingöl. Belleten Türk Dili Araştırmaları Yıllığı. Ankara (1989), 103-126. google scholar
Ebü’r-Rıdâ, Sa‘d. “el-Âdâbü’l-İslâmiyye ve Eseruhâ fî Âdâbi’l-Garb”. Makâlâtu İslâmiyyîn fi’n-Nakdve’l-Edeb, Editör: Ahmed er-Rifâî eş-Şerefî. Dâru İbn Hazm, Beyrut (1430/2009), 389-403. google scholar
Ebü’r-Rıdâ, Sa‘d. “el-Âdâbü’l-İslâmiyye ve Eseruhâ fî Âdâbi’l-Garb”. Makâlâtu İslâmiyyîn fi’n-Nakdve’l-Edeb, Editör: Ahmed er-Rifâî eş-Şerefî. Dâru İbn Hazm, Beyrut (1430/2009), 389-403. google scholar
Eke, Nagehan. “Güvâhî’nin Pendnâmesindeki Bir Hikâyet İle La Fontaine’nin Bir Masalının Mukayesesi”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 39, Erzurum (2009), 989-1010. google scholar
Eke, Nagehan. “Güvâhî’nin Pendnâmesindeki Bir Hikâyet İle La Fontaine’nin Bir Masalının Mukayesesi”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 39, Erzurum (2009), 989-1010. google scholar
Erdal, Gülşen. “Endülüs Müzik Kültürünün Qiyan Kızları Aracılığı ile Ortaçağ Avrupasına Aktarımı”. International Journal of Human Sciences. Volume 15 Issue 4 Year: (2018), 1817-1826. google scholar
Erdal, Gülşen. “Endülüs Müzik Kültürünün Qiyan Kızları Aracılığı ile Ortaçağ Avrupasına Aktarımı”. International Journal of Human Sciences. Volume 15 Issue 4 Year: (2018), 1817-1826. google scholar
Erdemir, Ayşegül Demirhan. “Ali b. Abbâs el-Mecûsî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2: 379-380. İstanbul: TDV Yayınları, 1989. google scholar
Erdemir, Ayşegül Demirhan. “Ali b. Abbâs el-Mecûsî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2: 379-380. İstanbul: TDV Yayınları, 1989. google scholar
Goethe. Doğu-Batı Divanı. çev. Senail Özkan. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2019. google scholar
Goethe. Doğu-Batı Divanı. çev. Senail Özkan. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2019. google scholar
Gökyay, Orhan Şaik. Dede Korkut. İstanbul 1938. google scholar
Gökyay, Orhan Şaik. Dede Korkut. İstanbul 1938. google scholar
Gülle, Sıtkı. “Arap Edebiyatında Makâme ve el-Harîrî’nin Osmanlı Medreselerinde Yüksek Arapça Öğretimi Çerçevesinde Okutulan el-Makâmât’ı”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Darulfunun İlahiyat], Sayı: 2, (2000), 179-201. google scholar
Gülle, Sıtkı. “Arap Edebiyatında Makâme ve el-Harîrî’nin Osmanlı Medreselerinde Yüksek Arapça Öğretimi Çerçevesinde Okutulan el-Makâmât’ı”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Darulfunun İlahiyat], Sayı: 2, (2000), 179-201. google scholar
el-Hâlidî, Rûhî. Târîhu İlmi’l-Edeb inde’l-İfrenc ve’l-Arab ve Victor Hugo. Dimaşk 1984. google scholar
el-Hâlidî, Rûhî. Târîhu İlmi’l-Edeb inde’l-İfrenc ve’l-Arab ve Victor Hugo. Dimaşk 1984. google scholar
el-Hâlidî, Rûhî. el-Kimyâ inde’l-Arab. Kahire: Müessesetü Hindâvî, 2014. google scholar
el-Hâlidî, Rûhî. el-Kimyâ inde’l-Arab. Kahire: Müessesetü Hindâvî, 2014. google scholar
Hill, Donald R. Gökyüzü ve Bilim Tarihi İslam Bilim ve Teknolojisi. çev. Atilla Bir - Mustafa Kaçar. İstanbul 2011. google scholar
Hill, Donald R. Gökyüzü ve Bilim Tarihi İslam Bilim ve Teknolojisi. çev. Atilla Bir - Mustafa Kaçar. İstanbul 2011. google scholar
İpek, M. Selim. “Arap Edebiyatında Fabl Türü”. Nüsha. Yıl: 12, Sayı: 35, (2012), 79-92. google scholar
İpek, M. Selim. “Arap Edebiyatında Fabl Türü”. Nüsha. Yıl: 12, Sayı: 35, (2012), 79-92. google scholar
Kahraman, Kemal. “Jones, Sir William”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23: 581-582. İstanbul: TDV Yayınları, 2001. google scholar
Kahraman, Kemal. “Jones, Sir William”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23: 581-582. İstanbul: TDV Yayınları, 2001. google scholar
Kahye, Bâye. “et-Tesîrâtü’l-Arabiyye fi’l-Edebi’l-Garbî fî Dav’i’l-Edebi’l-Mukâran”. Mecelletü’l-Mahber. Sayı: 8, (2012), 245-250. google scholar
Kahye, Bâye. “et-Tesîrâtü’l-Arabiyye fi’l-Edebi’l-Garbî fî Dav’i’l-Edebi’l-Mukâran”. Mecelletü’l-Mahber. Sayı: 8, (2012), 245-250. google scholar
Katipoğlu, Hasan - Kutluer, İlhan. “Huneyn b. İshak”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.18: 377-380. İstanbul: TDV Yayınları, 1998. google scholar
Katipoğlu, Hasan - Kutluer, İlhan. “Huneyn b. İshak”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.18: 377-380. İstanbul: TDV Yayınları, 1998. google scholar
Kutluer, İlhan - Katipoğlu, Hasan, “Hay b. Yakzân”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 16: 551-554. İstanbul: TDV Yayınları, 1997. google scholar
Kutluer, İlhan - Katipoğlu, Hasan, “Hay b. Yakzân”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 16: 551-554. İstanbul: TDV Yayınları, 1997. google scholar
Levend, Agâh Sırrı. Arap, Fars ve Türk Edebiyatlarında Leylâ ve Mecnun Hikâyesi. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1959. google scholar
Levend, Agâh Sırrı. Arap, Fars ve Türk Edebiyatlarında Leylâ ve Mecnun Hikâyesi. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1959. google scholar
Ortaylı, İlber. “Hammer-Purgstall, Joseph Freiherr von”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15: 493. İstanbul: TDV Yayınları, 1997. google scholar
Ortaylı, İlber. “Hammer-Purgstall, Joseph Freiherr von”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15: 493. İstanbul: TDV Yayınları, 1997. google scholar
Özaydın, Arif. “İslam Medeniyetinin Seküler Medeniyete Katkıları”. BEÜ SBE Dergisi., 8 (2019), 117-147. google scholar
Özaydın, Arif. “İslam Medeniyetinin Seküler Medeniyete Katkıları”. BEÜ SBE Dergisi., 8 (2019), 117-147. google scholar
Özcan, Halil, “Lebîd b. Rabî’a (m.s. 560-661) ve Muallakası”, İktibas/Citation Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 23 (2010/Ocak-Hazrian), ss. 81-94. google scholar
Özcan, Halil, “Lebîd b. Rabî’a (m.s. 560-661) ve Muallakası”, İktibas/Citation Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 23 (2010/Ocak-Hazrian), ss. 81-94. google scholar
Özgü, Melahat. “Goethe ve Hâfız”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 1, Sayı: 4, (1952), 89-103. google scholar
Özgü, Melahat. “Goethe ve Hâfız”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 1, Sayı: 4, (1952), 89-103. google scholar
Pala, İskender. “Leylâ vü Mecnûn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27: 162-164. İstanbul: TDV Yayınları, 2003. google scholar
Pala, İskender. “Leylâ vü Mecnûn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27: 162-164. İstanbul: TDV Yayınları, 2003. google scholar
Pala, İskender. “Nasihatnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32: 409-410. İstanbul: TDV Yayınları, 2006. google scholar
Pala, İskender. “Nasihatnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32: 409-410. İstanbul: TDV Yayınları, 2006. google scholar
Sadi Şirazi. Gülistan, Anonim Yayıncılık. İstanbul 2016. google scholar
Sadi Şirazi. Gülistan, Anonim Yayıncılık. İstanbul 2016. google scholar
Sezgin, Fuat. Bilim Tarihi Sohbetleri. Söyleşi: Sefer Turan, İstanbul: Timaş Yayınları, 2014. google scholar
Sezgin, Fuat. Bilim Tarihi Sohbetleri. Söyleşi: Sefer Turan, İstanbul: Timaş Yayınları, 2014. google scholar
Şakiroğlu, Mahmut H. “İlahi Komedya”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22: 68-70. İstanbul: TDV Yayınları, 2000. google scholar
Şakiroğlu, Mahmut H. “İlahi Komedya”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22: 68-70. İstanbul: TDV Yayınları, 2000. google scholar
Şakiroğlu, Mahmut H. “Sicilya”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 37: 138-139. İstanbul: TDV Yayınları, 2009. google scholar Şevki Dayf. el-Makâme. Mısır: Dâru’l-Meârif, ts. google scholar
Şakiroğlu, Mahmut H. “Sicilya”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 37: 138-139. İstanbul: TDV Yayınları, 2009. google scholar Şevki Dayf. el-Makâme. Mısır: Dâru’l-Meârif, ts. google scholar
et-Tayyib, Abdullah. Hattâme Nahnü maa’l-Fitne bi-İlyût Dirâse Nakdiyye. yy ts. google scholar
et-Tayyib, Abdullah. Hattâme Nahnü maa’l-Fitne bi-İlyût Dirâse Nakdiyye. yy ts. google scholar
et-Tayyib, Abdullah. el-Mürşid ilâ Fehmi Eş‘âri’l-Arab ve Sınâatihâ. Kuveyt 1410/1990. google scholar
et-Tayyib, Abdullah. el-Mürşid ilâ Fehmi Eş‘âri’l-Arab ve Sınâatihâ. Kuveyt 1410/1990. google scholar
Tolstoy. İnsan Ne İle Yaşar? çev. Kayhan Yükseler. İstanbul: Turkuvaz Medya, 2019. google scholar
Tolstoy. İnsan Ne İle Yaşar? çev. Kayhan Yükseler. İstanbul: Turkuvaz Medya, 2019. google scholar
Welborn, Mary Catherine. “Lotharingia as a Center of Arabic and Scientific Influence in the Eleventh Century”, Isis 16. (1931), 188-199. google scholar
Welborn, Mary Catherine. “Lotharingia as a Center of Arabic and Scientific Influence in the Eleventh Century”, Isis 16. (1931), 188-199. google scholar
Versteegh, Kees. “Arapça Öğretiminin Tarihçesi”. Çev. Muhammet Günaydın. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Sayı: 16, (2007), 331-353. google scholar
Versteegh, Kees. “Arapça Öğretiminin Tarihçesi”. Çev. Muhammet Günaydın. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Sayı: 16, (2007), 331-353. google scholar
Yedi Askı Arap Edebiyatının Harikaları. çev. Nurettin Ceviz vd. Ankara: Ankara Okulu, 2004. google scholar
Yedi Askı Arap Edebiyatının Harikaları. çev. Nurettin Ceviz vd. Ankara: Ankara Okulu, 2004. google scholar
Yıldız, Musa. “Zecel”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44: 176-177. İstanbul: TDV Yayınları, 2013. google scholar
Yıldız, Musa. “Zecel”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44: 176-177. İstanbul: TDV Yayınları, 2013. google scholar
ez-Zevzenî, Ebû Abdillâh Hüseyn b. Ahmed. Şerhu’l-Muallakâti ’s-Seb‘. Yy: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1423/2002. google scholar
ez-Zevzenî, Ebû Abdillâh Hüseyn b. Ahmed. Şerhu’l-Muallakâti ’s-Seb‘. Yy: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1423/2002. google scholar