II. Abdülhamid Döneminde Manastır Vilayetinde Rüşdiye Okullarının Gelişimi

Bu çalışma Osmanlı modernleşmesinin bir ürünü olarak ortaya çıkan rüşdiyelerin II. Abdülhamid döneminde Manastır vilayetindeki durumunu inceleyerek, bu dönemde ortaya çıkan önemli özellikleri tespit etmektedir. Bu dönemde açılan ilk kiz rüşdiyelerinden birisi de Manastır Inâs (Kız) Rüşdiyesi'dir. Daha çok yerel halkın maddi destekleri ile açılan rüştiyeler nitelikli öğretmen bulma konusunda sıkıntılar yaşamış bu da verilen eğitimin kalitesinin beklentilerin çok altında kalmasına sebep olmuştur

Development of Rüşdiye Schools in the Monastir Province during the Reign of Abdulhamid II

This study examines a product of Ottoman modernization, Rüşdiye schools, in Manastir province during the reign of Abdulhamid II and outlines the key features of Rüşdiye schools in the region. Manastır İnâs (Kız) Rüşdiyesi was one of the first girls Rüşdiye schools opened in this period. Rüşdiye schools were opened largely with the financial support of local populations but the challenge to acquire qualified teachers caused a decline in educational quality below expectations

PDF

___

I-Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
Maarif Nezâreti Mektûbî Kalemi (MF.MKT.)
1/17, 27 Ra. 1289; 4/23, 22 C.1289; 5/16, 13 B.1289; 5/156, 3 Ş. 1289; 6/18, 9 Ş. 1289; 6/109, 14 Ş. 1289; 6/126, 20 Ş.1289; 8/184, 17 Z.1289; 9/94, 9 M. 1290; 13/4, 1 Ş. 1290; 15/77, 19 L.1290; 25/97, 11 M. 1292; 41/68, 24 B. 1293; 43/40, 24 Ş. 1293; 45/79, 4 Z. 1293; 56/127, 27 Ca.1295; 61/30, 24 Ra. 1296; 74/47, 28 S. 1299; 87/164, 29 Z. 1302; 89/57, 8 R. 1303; 116/36, 16 B. 1307; 116/110, 7 Z. 1307; 120/41, 15 M. 1308; 124/82, 25 Ca. 1308; 125/106, 25 C. 1308; 136/79, 9 Ş. 1309; 137/83, 21 Ş. 1309; 150/167, 12 Ra. 1310; 156/31, 22 Ca. 1310; 157/73, 15 C. 1310; 162/138, 22 Ş. 1310; 184/132, 20 R. 1311; 273/58, 23 M. 1313; 278/55, 14 R1280; 316/36, 3 Z. 1313; 403/4, 12 S. 1316; 484/52, 30 N. 1317; 532/50, 6 B. 1318; 618/79, 24 Z. 1319; 689/49, 7 Z. 1320; 746/1, 9 Ş. 1321; 755/29, 13 L. 1321; 912/62, 29 Z. 1323; 954/74, 5 Ş. 1324; 1004/1, 9 Ş. 1321; 1004/19, 21 Ca. 1325; 1011/28, 26 C. 1325; 1129/28, 26 Ca. 1327.
BEO. Sadâret Nezaret ve Devair Evrakı (A.MKT.NZD.) 152/28, 9 L. 1271.
BEO. Sadâret Evrakı Mektûbî Mühimme Kalemi (A.MKT.MHM.) 268/45, 19 M. 1280; 276/9, 25 Ra. 1280. İrâde Dâhiliye (İ.DH.) 606/42217, 25 L. 1286; 1084/85067, 04 N. 1305
İrâde Meclis-i Vâlâ (İ.MVL.)
333/14308, 22 N. 1271; 394/17156, 6 L. 1275;
İrâde Şurâ-yı Devlet (İ.ŞD) 5/287, 3 Ra. 1285.
Meclis-i Vükela Mazbataları (MV.) 77/32, 29 R. 1311.
Meclis-i Vâlâ (MVL.) 972/42, 22 Ca. 1280; 1011/63, 5 Ca. 1281.
II-Salnameler
Sâlnâme-i Vilâyet-i Manastır (SVM) 1305, 1308, 1313 ve 1314 yılları
Sâlnâme-i Nezâret-i Maarif-i Umûmiye (SNMU) 1316, 1317, 1318, 1319 ve 1321 yılları
III- Düstûr, 1. Tertib, c.II, Matbaa-i Âmire, İstanbul, 1289.
IV-Araştırmalar
ALTIN, Hamza, "Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ve Öğretmen Yetiştirme Tarihimizdeki Yeri", Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13:1, (2008), s.279-280.
[Ahmed] Cevdet Paşa, Tezâkir-40. Tetimme, Yayıma Hazırlayan: Cavid Baysun, 2. Baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1986.
Demirel, Fatih, "Osmanlı Eğitim Sisteminin Modernleşmesi Sürecinde Hiyerarşi", Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (2), 2012, s.507-530.
DEMİREL, Muammer "Türk Eğitiminin Modernleşmesinde Rüşdiye Mektebleri", Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, c.15, Ankara, 2002, s.44-60
ERGİN, Osman, Türk Maarif Tarihi, c.1-2, Eser Matbaası, İstanbul, 1977.
Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: Akkirman-Belgrad-GeliboluManastır-Özü-Saraybosna-Slovenya-Tokat-Üsküp, Hazırlayan: Seyit Ali Kahraman, 5. Kitap, 2.Cilt, Yapı Kredi Yayınları:3133, İstanbul, Haziran 2010.
KEÇECİ KURT, Songül, Yabancı Okullara Karşı Osmanlı Refleksi/Özel İslam Mektepleri, Yitik Hazine Yayınları, İzmir, 2013.
KOÇER, Hasan Ali Türkiye'de Modern Eğitim (1773-1923), Uzman Yayınları, Ankara, 1987.
KODAMAN, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, 3. Baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1991.
KODAMAN, Bayram-Saydam, Abdullah, "Tanzimat Devri Eğitim Sistemi", 150. Yılında Tanzimat, Haz: Hakkı Dursun Yıldız, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1992, s.475-496.
Mahmud Cevad, Maarif-i Umumiye Nezareti Tarihçe-i Teşkilat ve İcraat/XIX.yüzyıl Osmanlı Maarif Tarihi, Hazırlayan: Saadettin Kayaoğlu, Ankara, 2001.Unat, Faik Reşit, Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihî Bir Bakış, Milli Eğitim Basımevi, Ankara, 1964.
ÖZCAN, Abdülkadir, "Tanzimat Döneminde Öğretmen Yetiştirme Meselesi", 150. Yılında Tanzimat, Haz: Hakkı Dursun Yıldız, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1992, s.441-474.
Ş[emseddin] Sami, Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, Dersaadet, 1317.
ÜLKEN, Hilmi Ziya, Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi, 8. Baskı, Ülken Yayınları, İstanbul, 2005.
ÜNAL, Uğur, II. Meşrutiyet Öncesi Osmanlı Rüşdiyeleri (1897-1907)-Program-Ders İçerikleri-İstatistikler, Gazi Kitabevi, Ankara, 2008.
ÜNLÜ, Sarı, Mucize, Manastır Vilâyeti'nin İdarî ve Sosyal Yapısı (1873-1912), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun, 1996.