Ayhan DOĞAN, Sadık ÇETİN

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA TRABLUSŞAM MAARİFİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Tanzimat Dönemi’nde Osmanlı maarif hayatında önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bu süreç gerek II. Abdülhamit döneminde gerekse II. Meşrutiyet devrinde ivme kazanarak devam etmiştir. Geniş Osmanlı coğrafyasında çağın ihtiyaçlarını karşılama amacıyla kurulan mekteplerde eğitimin durumu, devletin öncelikli ve önem verdiği konular arasında olmuştur. Söz konusu öncelikle ilgili çalışmaların istenilen seviyede olup olmadığının tespiti teftiş faaliyetlerini zorunlu kılmıştır. Bu çalışmada 1. Dünya Savaşı devam ederken Osmanlı Devleti egemenliğinde son yıllarını yaşayan Beyrut vilayetine bağlı Trablusşam livasının maarif durumu ele alınmaktadır. Çalışmada 1915 yılı Aralık ayı maarif raporu esas alınmıştır. Bu raporda Trablusşam Livası merkez kazası ve nahiyelerinde bulunan 76 okuldan kaza merkezinde 17; İskele nahiyesinde ise iki okul denetlenmiştir. Raporda eğitimin vaziyetini gösteren birinci elden görgü kayıtlarına yer verilmesi, yerel eğitim tarihi çalışmaları için maarif teftiş raporlarının ne denli önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Nitekim maarif teftiş raporunda okulların fiziki yapısı, öğretmenlerin yeterlikleri, eğitimde karşılaşılan zorluklar vb. konulara yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Maarif, Beyrut, Trablusşam

PDF

___

BOA.MF.HTF.3/130
BOA.MF.HTF.1/32
BOA.MF.HTF.5/115
BOA.MF.MKT.143.93.1.1
BOA.MF.MKT.327.41.5.1
BOA.MF.MKT.153.164.1.1
Mehmet Behçet ve Refik Temimi (1333-1335) Beyrut Vilayeti, Beyrut Vilayet Matbaası, I-II.
Öztürk, C.(1993). Darülmaullimin, DİA, 8, (551-552).
Tomar, C.(2012). Trablusşam, DİA, 41, (292-294).
Gökmen, E. (2006). Aydın Vilayetinde Sıbyan Mekteplerinin İptidâi Mekteplere Dönüştürülmesi,OTAM, 20, (149-173).
Vahapoğlu, H. (1997). Osmanlıdan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okullar. İstanbul: MEB Yay.
Su, K. Türk Eğitiminde Teftişin Yeri ve Önemi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Sezen T. (2017). Osmanlı Yer Adları, Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müd. Yayın No 26.
Çelik, K. (2011). Maarif Salnamelerine Göre Trablusşam Sancağının Eğitim Kurumları. Adıyaman Üniv. Sos. Bil. Ens. Der. 7 (38-51).
Külünk, M. E. (2006). Kapitülasyonların Kaldırılması 1914, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Güçtekin, N. (2015). Eğitimli Neslin 1. Dünya Savaşı’yla İmtihanı, İstanbul: İskenderiye Kitap.
Ergin, O. N. (1977). Türk Maarif Tarihi, İstanbul: Eser Matbaası, c.3-4.
Akyüz, Y. (2007). Türk Eğitim Tarihi, Ankara: PegemA Yayınları.
Erdem, Y. T. (2009). Osmanlı Eğitim Sisteminde Teftiş, OTAM, 26, (55-91).
Halaçoğlu Y. ve Aydın M. A. (1993). Cevdet Paşa, DİA, 7 (443-450).