Dilbilgiselleşme ve Edat Kavramı

Bu çalışma dilbilgiselleşme çerçevesinde edat oluşumunu incelemekte buna göre edat kategorisinin sınırları, özellikleriyle birlikte edat oluşum aşamalarından olan ikincil edat kategorisinin sınır ve özelliklerini belirtmeyi amaçlamaktadır. Makale dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde bağımsız, sözcüksel bir birimin dilbilgisel bir birime dönüşme sürecini, bağımlı, dilbilgisel bir birimin ise daha çok dilbilgiselleşme sürecini açıklayan, dil birimlerin hem bu gelişim ve değişim aşamalarını hem de bu süreçte birbirleri arasında gerçekleşen ilişkiler ağını inceleyen dilbilgiselleşme kuramının özellikleri, kapsam alanı değerlendirilmiştir. İkinci bölümde kuramı oluşturan süreçler tartışılmış, üçüncü bölümde buna göre edat ve ikincil edat kavram alanı ve özellikleri açıklanmıştır. Dördüncü bölümde ise bu kapsamda Eski Uygur Türkçesine ait aşnu ve öŋre edatları değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Dilbilgiselleşme, dilbilgiselleşme süreçleri, edat oluşumu, ikincil edatlar, Eski Uygur Türkçesinde edatlar

PDF

___

Atabay, N., Kutluk, İ. ve Özel, S. (1983). Türkçede Sözcük Türlerinin Genel Özellikleri. Sözcük Türleri, D. Aksan (Yay.Haz.) içinde (s. 23). Ankara: TDK.
Atabay, N., Kutluk, İ. ve Özel, S. (1983). Sözcük Türleri. Ankara: TDK.
Bang, W. and Gabain, A.von. (1931). Türkische Turfan-Texte V. Berlin.
Banguoğlu, T. (2007). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK.
Bilgegil, M. (1984). Türkçe Dil Bilgisi. İstanbul: Dergah.
Bisang, W. (1996). Areal Typology and Gammaticalization: Processes of Grammaticalization Based on Nouns and Verbs in East and Mainland South East Asian Languages. Studies in Language, 20(3), 519-97.
Bybee, J., Perkins, R. and Pagliuca, W. (1994). The Evolution of Grammar: Tense, Aspect and Modality in The Languages of The World. Chicago/ London: The University of Chicago Press.
Campbell, L. (2001). What's Wrong with Grammaticalization? Language Sciences, 23, 113-61.
Can, M. (2016). Dilbilgiselleşme ve Eski Uygurca Edatlar. Basılmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Clauson, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. London: Oxford University Press.
Deany, J. (1943). Türk Dili Grameri (A. U. Elöve, Çev.). İstanbul: Maarif Vakfı Yay.
Demir, N, ve Yılmaz, E. (2010). Türk Dili El Kitabı. Ankara: Grafiker.
Edizkun, H. (1985). Türk Dilbilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Emre, A. C. (1945). Türk Dilbilgisi. Ankara: TDK.
Eraslan, K. (2012). Eski Uygur Türkçesi Grameri. Ankara: TDK.
Erdal, M. (2004). A Grammar of Old Turkic. Leiden: Brill.
Ergin, M. (1985). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Boğaziçi.
Gabain, A. von (2000). Eski Türkçenin Grameri (M. Akalın, Çev.). Ankara: TDK.
Gencan, T. N. (1971). Dilbilgisi. Ankara: TDK.
Givón, T. (1979). On Understanding Grammar. New York: Academic Press.
Göksel, A. and Kerslake, C. (2005). Turkish: Comprehensive Grammar. London/New York: Routledge.
Grönbech, K. (2011). Türkçenin Yapısı (M. Akalın, Çev.). Ankara: TDK.
Gülensoy, T. (2000). Türkçe El Kitabı. Ankara: Akçağ.
Güneş, S. (1996). Türk Dili Bilgisi. İzmir: Çağlayan.
Hacıeminoğlu, N. (1971). Türk Dilinde Edatlar. İstanbul: MEB
Hamilton, J. R. (1998). Budacı İyi ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası Kalyanamkara ve Papamkara (E. Korkut, İ. Birkan, Çev.). Ankara: Simurg.
Heine, B., Claudi, U. and Hünnemeyer, F. (1991). Grammaticalization: A Conceptual Framework. Chicago: The University of Chicago Press.
Heine, B. and Kuteva, T. (2004). World Lexicon of Grammaticalization. Cambridge: Cambridge University Press.
Hengirmen, M. (1995). Türkçe Dilbilgisi. Ankara: Engin.
Hopper, P. J. (1991). On Some Principles of Grammaticization. Approaches to Grammaticalization (2 vols.). (E.C. Traugott, B. Heine Ed.) içinde (ss. 17-35). Amsterdam /Philadelphia: Benjamins.
Hopper, P.J. and Traugott, E. C. (2003). Grammaticalization (Second Edition). Cambridge: Cambridge University Press.
Janda, R.D. (2001). Beyond "Pathways" and "Unidirectionality”: On The Discontinuity of Transmission and the Counterability of Grammaticalization. Language Sciences, 23, 265-340.
Jeffers, R.J. and Zwicky, A.M. (1980). The Evolution of Clitics. Papers From The Fourth International Conference on Historical Linguistics, Stanford, March 26-30 1979, (E. C. Traugott, R. Labrum, S.C. Sepherd, Ed.) içinde (ss. 221-231). Amsterdam /Philadelphia: Benjamins.
Kahr, J.C. (1976). The Renewal of Case Morphology: Sources and Constraints. Working Papers on Language Universals, 20, 107-151.
Karahan, L. (2011). Sonra ve Önce Kelimelerinin Edat Kategorisi İçindeki Durumu. Türk Dili Üzerine İncelemeler, (E. Arıkoğlu, D. Ergönenç Akbaba, Ed.) içinde (ss. 271-282). Ankara: Akçağ.
Kaya, C. (1994). Uygurca Altun Yaruk Giriş, Metin ve Dizin. Ankara: TDK.
Korkmaz, Z. (2007). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: TDK.
Kornfilt, J. (1997). Turkish. London/New York: Routledge.
Kurylowicz, J. (1965). The Evolution of Grammatical Categories. Diogenes, 51, 55-71.
Lehmann, C. (1985). Grammaticalization: Synchronic Variation and Diachronic Change. Lingua e Stile, 20, 303-318.
Lehmann, C. (2002). Thougts on Grammaticalization (Second, Revised Edition). Arbeitspapiere des Seminars für Sprachwissenschaft der Universität Erfurt Nr. 9: Erfurt.
Lehmann, C. (2015). Thougts on Grammaticalization (3rd edition, draft version). Berlin: Language Science Press.
Lewis, G. (2000). Turkish Grammar (Secod Edition). Oxford: Oxford University Press.
Li, Y. S. (2004). Türk Dillerinde Sontakılar. İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.
Molgaydarov, K. (2007). Türk Dilinde Edat Kaynaklı Bir Ek (M.Y. Kaya, Çev.). Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 24, 75-81.
Müller, F.W. K. (1931). Uigurica IV. Berlin.
Norde, M. (2001). Deftexion as a Counterd Irectional Factor in Grammatical Change. Language Sciences, 23, 231-64.
Oda, J. (2010). A Study of Buddhist Sutra Called Sekiz Yükmek Yaruq or Sekiz Törlügin Yarumış Yaltrımış in Old Turkic. Kyoto: Hōzōkan.
Oruç, B. (1994). Oğuz Grubunda Edatlar. Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Ölmez, M. (1994). Hsüan-Tsang’ın Eski Uygurca Yaşam Öyküsü VI. Bölüm. Basılmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Shōgaito, M. (1993). Studies in the Uighur Version of the Abhidharmakosabhaṣya-ṭīka Tattvārthā Volume II Text, Translation, Commentary and Glossary. Kyoto: Shokado.
Tekin, Ş. (1976). Uygurca Metinler II Maytrısimit. Ankara: Atatürk Üniversitesi.
Tekin, Ş. (1993). Uygurca Metinler I Kuanşi İm Pusar (Ses İşiten İlah). Ankara: TDK.
Tekin, T. (1959). Kononov, Grammatika Sovremennogo Turetskogo Literaturnogo Yazıka, Moskva-Leningrad 1956. TDAY-B, 331-377.
Tekin, T. (1994). Tunyukuk Yazıtı. Ankara: Simurg.
Tekin, T. (2004). Irk Bitig Eski Uygurca Fal Kitabı. Ankara: Öncü.
Tekin, T. (2006). Orhun Yazıtları. Ankara: TDK.
Topaloğlu, A. (1989). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ötüken.
Traugott, E. C. (1980). Meaning-Change in The Development of Grammatical Markers. Language Sciences, 2, 44-61.
Türk Gramerinin Sorunları: Bildiriler. (2011). Ankara: TDK.
Underhill, R. (1976). Turkish Grammar. Mass: The MIT Press.