Milas Yahudileri ve Eğitim: Talmud Tora'dan Alliance İsraelite Universelle'e (1851-1934)

İlkçağlardan beri, sürekli olmasa da bir Yahudi yerleşim merkezi olan, Milas'a XIX. yüzyıl başlarından itibaren gelen Yahudiler; Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarından ulus - devlete geçiş sürecinde eğitimde görülen dini - gelenekçi çizgiden milli - laik eğitime geçişin bir benzerini gelenekçi Talmud Tora okulundan Alliance Israelite Üniverselle'in (Evrensel Yahudi İttifakı) desteklediği Musevi Okulu'na uzanan çizgide yaşamışlardır. Bu çalışmada imparatorluktan Türkiye Cumhuriyeti'ne geçiş sürecinde eğitim sistemimizde oluşan değişimler çerçevesinde, Milas Yahudilerinin Talmud Tora'lı eğitimden Alliance'a uzanan eğitimdeki değişim ve gelişimleri ele alınmıştır.

Milas Jews and Education: From Talmud Tora to Alliance lsraelit Universelle (1851-1934)

From the very begining Jews who came to Milas, that was a central area, lived the process of transition from Talmud Tora School to Jewish School which was supported by Alliance israelite Üniverselle (Universal Jewish Alienee) like the term from religious - traditional process to national - secular education in the transition of nation - state in the last period of Ottoman Empire. In this study, the chances and improverments from Talmud Tora education to Allince were examined in the light of the period of the transition from Empire to Turkish Republic.

PDF

___

ADIYEKE, Nuri, XIX. Yüzyılda Milas Kazası, Yeni Milas Matbaası - Milas, Şubat 1995
AKARCA, Turhan, Aşkıdil Akarca, Milas Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, İstanbul Matbaası,İstanbul 1954
AKTÜRE, Sevgi, "19. Yüzyılda Muğla", Tarih İçinde Muğla, Derleyen; İlhan Tekeli, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını, Ankara, 1993
AKYÜZ, Yahya, Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1993'e), Kültür Koleji Yayınlan 4, 5. Baskı,İstanbul 1994
BALİ, Rıfat N., Cumhuriyet Yıllarında Türkiye Yahudileri, Bir Türkleştirme Serüveni [1923 - 1945], İletişim Yayınları, II. Baskı, İstanbul 2000
BEAN, Geoege E., Karia, Türkçesi Burak Akgüç, Cem Yayınevi
BENBASSA, Ester - Aron Rodrique, "XIX. Yüzyıl Sonunda Türkiye'deki Yahudi Esnafı, Alliance İsraelite Üniverselle (Evrensel Yahudi İttifakı) ve Çıraklık Kuruluşları", Tarih ve Toplum, cilt: 11, sayı: 66, Haziran 1989
Cumhuriyetin 50. Yılında Muğla, 1973 İl Yıllığı
ERCAN, Yavuz, Osmanlı İmparatorluğunda Bazı Sorunlar ve Günümüze Yansımaları, T.C.M.E.B. Basımevi, Ankara 2002
EROĞLU, Ahmet Hikmet, Osmanlı Devletinde Yahudiler (XIX. Yüzyılın Sonuna Kadar), Seba Yayınları, I. Basım, Ekim 1997
GALANTE, Avram, Hıstoıre Des Juıfs De Turquie, Editions Isis, Tome: IV, 1939
— , Türkler ve Yahudiler (Tarihi, Siyasi Araştırma), Türkçeleştirilmiş 3. Baskı, Tiglad Matbaacılık, 1995 İstanbul
GÜNER, İbrahim, Bodrum ve Milas Yörelerinin Coğrafî Etüdü, Atatürk Üniversitesi Yayınları,No: 838, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Yayınları No: 77, Araştırma Serisi:18, Erzurum 1997, s. 341 - 342
HAYDAROĞLU, İlknur Polat, Osmanlı İmparatorluğunda Yabancı Okullar, Kültür Bakanlığı Yayınları /1202, Ankara 1990
KIZIL, Abuzer, Uygarlıkların Başkenti Mylasa ve Çevresi, Milas 2002
LEWIS, Bernard, İslam Dünyasında Yahudiler, Çeviren: Bahadır Sina Şener, İmge Kitabevi,1. Baskı: Nisan 1996
RODRiQUE, Aron, Türkiye Yahudilerinin Batılhlaşması "Alliance** Okulları 1860 - 1925,Çeviren: İbrahim Yıldız, Ayraç Yayınevi, I. Baskı, Haziran 1997, Ankara
SCHİCK, İrvin Cemil, "Osmanlılar Azınlıklar ve Yahudiler", Tarih ve Toplum, sayı: 29, Mayıs 1986
SEVİNÇ, Necdet, Ajan Okulları, Oymak Yayınlan, 3. Baskı, İstanbul
SEZER, Ayten, Atatürk Döneminde Yabancı Okullar 1923 -1938, Türk Tarih Kurumu Basımevi,Ankara 1999
XIX. Yüzyıl İstanbul'unda Gayri Müslimler, Editör: Pinelopi Stathis, Çeviri: Foti ve Stefo Benlisoy, Tarih Vakfı Yurt Yayınları 87, Kasım 1999, İstanbul