Çocuklarda kortikosteroid tedavisinin kardiovasküler yan etkisi

GİRİŞ ve AMAÇ: Kortikosteroidler pediatri pratiğinde birçok klinik durum için sıkça kullanılır. Steroidlerin kronik kullanımına bağlı yan etkiler iyi bilinmesine rağmen, kısa süre kullanımda ortaya çıkan yan etkiler bakımından daha az farkındalık vardır. Bu çalışmada biz düşük, orta ve yüksek doz kortikosteroidle tedavi edilen hastalarda ilaç öncesi ve ilaç sonrası kan basınçlarını ve nabız hızlarını değerlendirmeyi amaçladık. Kortikosteroid kullanımının klinik yansımalarını tanımlamak için, kortikostroidle tedavi edilen ve edilmeyenlerin bulgularını karşılaştırdık. YÖNTEM ve GEREÇLER: Çalışmaya akut viral bronşiolitis ve nefrotik sendrom nedeniyle kortikosteroid tedavisi alan, 0-16 yaş arasındaki hastalar dahil edildi. Hastalar alınan kortikosteroid dozuna göre üç alt gruba bölündü. Kontrol grubu corticosteroid tedavisi almayan hastalardan oluşturuldu. BULGULAR: Hem kontrol grubunda, hem de grup-I ve grup-II de ilaç öncesi ve ilaç sonrası nabız hızları ortalaması arasında fark varken, pulse kortikosteroid alan grup-III’de ilaç öncesi ve ilaç sonrası ortalama nabız hızları arasında fark yoktu. Aşikar kardiak disritmi hiçbir grupta gözlenmedi. TARTIŞMA ve SONUÇ: Bizim çalışmamız gösterdi ki, kortikosteroid kullanımı ile kardiak disritmiler arasında doğrudan bir nedensel ilişki yoktur. Muhtemeldir ki, kortikosteroid tedavisi sonrası gelişen disritmiler multi faktorialdir. Dolayısıyla, bu konuda herhangi bir yargıya varılmadan önce daha kapsamlı çalışmalar yapılmalıdır. Sebep ne olursa olsun, özellikle karaciğer hastalığı olan, kardiyak patolojisi olan veya kardiyak ilaç alan hastalar, disritmiler konusunda yakından izlenmelidir. Kortikosteroidlerin, aksi ispatlanana kadar kardiyak disritmileri presipite edebileceğinin farkında olunması önemlidir.

Adverse cardiovascular effect of corticosteroid therapy in children

INTRODUCTION: Corticosteroids are widely used for many clinical conditions in pediatric practice. Although the adverse effects arising from the use of chronic corticosteroids are well-known, there is less awareness regarding the side effects emerging from use in short period. We aimed at evaluating the measurements of pre- and post-drug blood pressure and pulse rates in the patients treated with low, medium, and high doses of corticosteroids. To define the clinical reflections of corticosteroid treatment, we compared the findings of those treated with and without corticosteroids. METHODS: Patients between 0-16 years of age who received corticosteroid treatment for acute viral bronchiolitis and nephrotic syndrome were included in the study. Patients were divided into three subgroups with respect to corticosteroid doses. The control group consisted of patients who did not  receive corticosteroid treatment.  RESULTS: While there was difference between pre-drug and post-drug mean pulse rates in control group and group-I and group-II in the steroid group; there was no difference in group-III who received pulse corticosteroid therapy. No evident cardiac dysrhythmia was observed in any group. DISCUSSION AND CONCLUSION: Our study showed that there is no direct causal relationship between corticosteroid use and cardiac dysrhythmias. It is likely that dysrhythmias developing after corticosteroid treatment are multifactorial. So, more comprehensive studies must be performed before any judgment is reached in this topic. Whatever the reason, particularly patients with liver disease and those with cardiac pathology or taking cardiac drug must be closely monitored regarding dysrhythmias. It is important to be aware that corticosteroids can precipitate cardiac dysrhythmias until proven otherwise in other studies in large cohorts. 

___

  • 1. Akikusa JD, Feldman BM, Gross GJ, Silverman ED, Schneider R. Sinus bradycardia after intravenous pulse methylprednisolone. Pediatrics 2007;119:e778-82.
  • 2. Taylor MR, Gaco D. Symptomatic sinus bradycardia after a treatment course of high-dose oral prednisone. J Emerg Med 2013;45:e55-8.
  • 3. Moses RE, McCormick A, Nickey W. Fatal arrhythmia after pulse methylprednisolone therapy. Ann Intern Med 1981;95:781-2.
  • 4. Hall ED, Plaster M, Braughler JM. Acute cardiovascular response to a single large intravenous dose of methylprednisolone and its effects on the responses to norepinephrine and isoproterenol. Proc Soc Exp Biol Med 1983;173:338-43.
  • 5. Svorcík C, Bicíková L. Effect of drugs on the stimulation threshold of the human heart. Cor Vasa 1978;20:184-95.
  • 6. Fujimoto S, Kondoh H, Yamamoto Y, Hisanaga S, Tanaka K. Holter electrocardiogram monitoring in nephrotic patients during methylprednisolone pulse therapy. Am J Nephrol 1990;10:231-6.
  • 7. Kundu A, Fitzgibbons TP. Acute symptomatic sinus bradycardia in a woman treated with pulse dose steroids for multiple sclerosis: a case report. J Med Case Rep 2015;9:216.
  • 8. van der Gugten A, Bierings M, Frenkel J. Glucocorticoid-associated Bradycardia. J Pediatr Hematol Oncol 2008;30:172-5.
  • 9. Nagakura A, Morikawa Y, Sakakibara H, Miura M. Bradycardia Associated with Prednisolone in Children with Severe Kawasaki Disease. J Pediatr 2017;185:106-111.e1.
  • 10. Anzai Y, Nishikawa T. Heart rate responses to body tilt during spinal anesthesia. Anesth Analg 1991;73:385-90.
  • 11. Ozen S, Tokgozoglu L, Saatci U. Are late potentials operative in arrhythmias following methylprednisolone pulse therapy. Int J Cardiol 1992;36:234-5.
  • 12. Marinov M, Fuessel MU, Unterrainer AF. Bradycardia after dexamethasone for postoperative nausea and vomiting prophylaxis during induction of anaesthesia. Br J Anaesth 2013;111:1025-6.
  • 13. Guillén EL, Ruíz AM, Bugallo JB. Hypotension, bradycardia, and asystole after high-dose intravenous methylprednisolone in a monitored patient. Am J Kidney Dis 1998;32:E4.
  • 14. Al Shibli A, Al Attrach I, Hamdan MA. Bradycardia following oral corticosteroid use: case report and literature review. Arab J Nephrol Transplant 2012;5:47-9.
  • 15. John PR, Khaladj-Ghom A, Still KL. Bradycardia Associated with Steroid Use for Laryngeal Edema in an Adult: A Case Report and Literature Review. Case Rep Cardiol 2016;2016:9785467.
  • 16. Schmidt GB, Meier MA, Sadove MS. Sudden appearance of cardiac arrhythmias after dexamethasone. JAMA 1972;221:1402-4.
  • 17. Pryse-Phillips WE, Chandra RK, Rose B. Anaphylactoid reaction to methylprednisolone pulsed therapy for multiple sclerosis. Neurology 1984;34:1119-21.
  • 18. Kütemeyer S, Schürmeyer TH, von zur Mühlen A. Effect of liver damage on the pharmacokinetics of dexamethasone. Eur J Endocrinol 1994;131:594-7.
  • 19. Lucas KG, Howrie DL, Phebus CK. Cardiorespiratory decompensation following methylprednisolone administration. Pediatr Hematol Oncol 1993;10:249-55.
  • 20. Miura M, Ohki H, Yoshiba S, Ueda H, Sugaya A, Satoh M, et al. Adverse effects of methylprednisolone pulse therapy in refractory Kawasaki disease. Arch Dis Child 2005;90:1096-7.
  • 21. Jain R, Bali H, Sharma VK, Kumar B. Cardiovascular effects of corticosteroid pulse therapy: a prospective controlled study on pemphigus patients. Int J Dermatol 2005;44:285-8.
Güncel Pediatri-Cover
  • Başlangıç: 2003
  • Yayıncı: Erkan Mor
Sayıdaki Diğer Makaleler

İştahsız Çocuk ve Beslenme Tedavisi Yaklaşımları

Kadriye TOPRAK, Gülhan SAMUR

Orta Karadeniz bölgesindeki çocuklarda Helikobakter Pilori enfeksiyonu sıklığı ve demir eksikliği anemisi ile ilişkisi

Sibel UÇAK SEMİRGİN

Sistemik başlangıçlı juvenil idiyopatik artrit tanılı olguların değerlendirilmesi

Şükrü ÇEKİÇ, Yasin KARALI, Sara Şebnem KILIÇ

Pediatrik Üst Solunum Yolunun Rijit Teleskop Video Laringoskopi Yöntemi ile Değerlendirilmesi

İbrahim KETENCİ, Alperen VURAL, Kerem KÖKOĞLU, Mehmet İlhan ŞAHİN

Dirençli epilepsili çocuklarda ilaç dışı tedavinin etkinliği

Özge Vural, Ayse Serdaroglu, Aysegul Nese Citak Kurt, Tuğba Hirfanoğlu, , Gökhan Kurt

Çocukluk Çağı Özofagus Darlıklarda Tekrarlanan Savary-Gilliard Buji Dilatasyonları Etkili Midir?

Veli AVCİ, Burcu GÜVEN

İnsülin Benzeri Büyüme Faktörü-1 ve Premature Morbiditeleri: Bronkopulmoner Displazi, Premature Retinopatisi, İntraventriküler Kanama ve Nekrotizan Enterokolit

Bayram Ali DORUM, Nilgün KÖKSAL, Hilal ÖZKAN, Salih Çağrı ÇAKIR, Cansu YILMAZ, Taner ÖZGÜR, Ferah BUDAK

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Ergenlerde Bağlanma Özellikleri ve Ebeveyn Tutumları

Mehmet Erdem UZUN, Halit Necmi UÇAR, Ayşe Pınar VURAL

Yanık Tedavisi Gören Çocukların Annelerinin Uyguladığı İlk Yardım Müdahalesi ve Bilgisi

Hesna GÜRLER, İlknur YILDIZ

Epilepsili çocukların annelerinin yaşam doyumu ve başa çıkma tutumları

Hatice BAŞKALE, Bengü ÇETİNKAYA, Sibel Serap CEYLAN, Ümran ÖZTAŞ