Kıymet YEŞİLÇİÇEK ÇALIK, Reyhan ERKAYA, Ebru KÜÇÜK, Yalçin KANBAY

Covid-19 Aşı Kararsızlığı Ölçeği: Türkçe Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması

Bu çalışmada Freeman ve ark. (2020) tarafından COVID-19 aşısı olmak için bireylerin istekliliği tahmin etmek ve kararsızlığın potansiyel nedenleri belirlemek amacıyla geliştirilen COVID-19 Aşı Kararsızlığı Ölçeği’nin Türkçe geçerlik ve güvenirlik analizlerini gerçekleştirmek amaçlandı. Metodolojik tipte yürütülen çalışmanın örneklemini 691 kişi oluşturdu. Veri toplama aracı olarak, “Sosyo-Demografik Özellikler Formu” ve “COVID-19 Aşı Kararsızlığı Ölçeği” kullanıldı. Ölçeğin Türkçe dil uyarlaması için grup çevirisi ve geri çeviri tekniği, kapsam geçerliği için uzman görüşü yöntemine başvuruldu. Güvenirlik hesaplaması için Cronbach Alfa değerleri ve iki yarı test tutarlılığı; yapı geçerliliği için Doğrulayıcı Faktör Analizi kullanıldı. Analizler IBM SPSS 23.0 software ve AMOS 23.0 istatistik programları ile yapıldı. Geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılan ölçeğin tek boyutlu ve yedi maddeden oluşan orijinal ölçek ile aynı özellikler göstermektedir. Ölçeğin Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı .84 olarak hesaplandı. Ölçekteki maddelerin faktör yükleri sırası ile .51 ile .83 arasında değişmektedir. Elde edilmiş olan bu yapı COVID-19 aşı kararsızlığının %52.1’ini açıklayabilmektedir. Yapılan analizler doğrultusunda COVID-19 Aşı Kararsızlığı Ölçeği, Türk örneklemi için geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracıdır. Ölçeğin ülkemizde toplumun COVID-19 aşı kararsızlığına yönelik tutumlarının belirlenmesinde kullanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Aşı, Covid-19, Aşı kararsızlığı, Tutum

COVID-19 Vaccine Hesitancy Scale: Turkish Validity and Reliability Study

The study aimed to perform the Turkish validity and reliability analysis of the COVID-19 Vaccine Hesitancy Scale by Freeman et al. (2020), which was developed to predict the complacency of individuals to get a COVID-19 vaccine and to determine the potential causes of hesitancy. The sample of the methodological study consist of 691 individuals. The “Socio-Demographic Information Form” and “COVID-19 Vaccine Hesitancy Scale” were used as data collection tools. Collaborative translation and back translation techniques were used for Turkish language adaptation of the scale, and the expert opinion method was used for content validity. For reliability calculation, Cronbach Alpha values and split-half testing consistency were used, and for construct validity, Explanatory Factor Analysis and Confirmatory Factor Analysis were performed. Statistical analyzes were made with IBM SPSS 23.0 software and AMOS 23.0 statistics programs. The scale whose validity and reliability were performed shows the same features as the original one-dimensional scale consisting of seven items. Cronbach Alpha reliability coefficient of the scale was found to be .84. The factor loads of the items in the scale vary between .51 and .83, respectively. The emerging structure can explain 52.1% of the COVID-19 vaccine hesitancy. Based on the results, it was concluded that the COVID-19 Vaccine Hesitancy Scale is a valid and reliable measurement tool for the Turkish sample. It is recommended that the scale be used in determining the attitudes of the society towards COVID-19 vaccine hesitancy in our country.

Keywords:

Attitude COVID-19, COVID-19 vaccines, Vaccine, Vaccine hesitancy,

PDF

___

KAYNAKLAR Referans1 World Health Organization (WHO). “Health Topics. Vaccines and Immunization”. https: //www. who. int/ health–topics /vaccines-and-immunization#tab=tab_1 (Erişim tarihi: 02.05.2021).
Referans2 Erkekoğlu, P, Köse, S.B.E, Balcı, A. and Yirün, A. (2020). “Aşı Kararsızlığı ve COVID-19’un Etkileri”. Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi, 9(2), 208-220.
Referans3 Özceylan, G, Toprak, D. and Esen, E.S. (2020). “Vaccine Rejection and Hesitation in Turkey”. Human Vaccines and Immunotherapeutics, 16(5), 1034–1039.
Referans4 World Health Organization (WHO).(2020). “The Power of Vaccines: Still not fully utilized”. https://www.who. int/publications/10-year-review/vaccines/en/(Erişim tarihi: 02.05.2021).
Referans5 Harris, K.M, Maurer, J, Kellermann, A.L.(2010). “Influenza Vaccine—Safe, Effective and Mistrusted”. New England Journal of Medicine. 363(23):2183–5.
Referans6 Immunization Safety Review Committee.(2004). “Immunization Safety Review: Vaccines and Autism”. National Academies Press; Sep 30.
Referans7 Dubé, E, Laberge, C, Guay, M, Bramadat, P, Roy, R. and Bettinger, J. (2013). “Vaccine Hesitancy: An Overview”. Hum Vaccin Immunother. 9(8):1763-73.
Referans8 Facciolà, A, Visalli, G, Orlando, A, Bertuccio, M.P, Spataro, P, Squeri, R, et al.(2019). “Vaccine Hesitancy: An Overview on Parents' Opinions About Vaccination and Possible Reasons of Vaccine Refusal”. J Public Health Res. 8(1):1436.
Referans9 Dudley, M.Z, Privor-Dumm, L, Dubé, È. and MacDonald, N.E. (2020). “Words Matter: Vaccine Hesitancy, Vaccine Demand, Vaccine Confidence, Herd İmmunity and Mandatory Vaccination”. Vaccine, 38, 709–711.
Referans10 Filiz, M. ve Mustafa, K. (2019). “Systematic Review of Studies to Determine Factors Affecting Vaccine Rejection/İnstability/Contrast”. Türk Akademik Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 2(2), 1-7.
Referans11 Gür, E. (2019). “Vaccine Hesitancy-Vaccine Refusal”. Turk Pediatri Ars. 54(1):1-2.
Referans12 Salali, G.D. and Uysal, M.S.(2020). “Komplo Teorileri, COVID-19 Aşısı ve Türkiye’de Aşı Kararsızlığının Yükselişi: COVID-19 Aşısına Yönelik Endişelerin Kaynağı Ne?” https://evrimagaci.org/komplo-teorileri-covid19-asisi-ve-turkiyede-asi-kararsizliginin-yukselisi-covid19-asisina-yonelik-endiselerin-kaynagi-ne-9513. (Erişim Tarihi: 03.03.2021).
Referans13 Fridman, A, Gershon, R.and Gneezy, A. (2021). “COVID-19 and Vaccine Hesitancy: A Longitudinal Study”. PloS one, 16(4), e0250123.
Referans14 Freeman, D, Loe, B.S, Chadwick, A, Vaccari, C, Waite, F, Rosebrock, L, ...and Lambe, S. (2020). “COVID-19 Vaccine Hesitancy in the UK: The Oxford Coronavirus Explanations, Attitudes, and Narratives Survey (Oceans) II”. Psychological medicine, 1-15.
Referans15 Roozenbeek, J, Schneider, C.R, Dryhurst, S, Kerr, J, Freeman, A.L, Recchia, G. ...and Van Der Linden, S. (2020). “Susceptibility to Misinformation About COVID-19 Around the World”. Royal Society open science, 7(10), 201199.
Referans16 World Health Organization (WHO).(2019). “Improving Vaccination Demand and Addressing Hesitancy”. [cited 2020 November 3]. https://www.who.int/immunization/programmes_systems/vaccine_hesitancy/ en/. (Erişim Tarihi: 08.04.2021).
Referans17 World Health Organization (WHO).(2019). “Ten Threats to Global Health in 2019”. URL:https://www.who.int/emergencies/tenthreats-to-global-health-in-2019. (Erişim Tarihi: 08.04.2021).
Referans18 Report Of The Sage Workıng Group On Vaccıne Hesıtancy; SAGE; https://www.thecompassforsbc.org/sbcc-tools/report-sage-working-group-vaccine-hesitancy. (Erişim Tarihi: 08.5.2021).
Referans19 Global Attitudes on a COVID 19 Vaccıne. (2020). “IPSOS Survey for the World Economic Forum.” Conducted on Global Advisor (July 24 - August 7, 2020) https://www.ipsos.com/sites/default/files/ct/news/documents/2020-09/global-attitudes-on-a-covid-19-vaccine-ipsos-survey-for-wef-2020.pdf. (Erişim Tarihi: 08.5.2021).
Referans20 Freeman, D, Waite, F, Rosebrock, L, Petit, A, Causier, C, East, A. …and Lambe, S. (2020). “Coronavirus Conspiracy Beliefs, Mistrust, and Compliance with Government Guidelines in England”. Psychological Medicine, 1–30.
Referans21 The Policy Institute (2020). “Coronavirus Uncertainties: Vaccines, Symptoms and Contested Claims”. King’s College London. https://www.kcl.ac.uk/policy-institute/assets/coronavirus-uncertainties.pdf.
Referans22 Kalaça, Ç. (2021). “Aşı Tereddüdü ve Güven”. Türk Tabipleri Birliği Covıd-19 Pandemisi 10. Ay Değerlendirme Raporu.
Referans23 MacDonald, N.E.(2015). “SAGE Working Group on Vaccine Hesitancy. Vaccine hesitancy: definition, scope and determinants”. Vaccine. 33(34):4161-4.
Referans24 Özata, F.Z, and Kapusuz, S. (2019). “Aşı Kararsızlığı ve Aşı Reddi Konusuna Sosyal Pazarlama Bakış Açısından Çözüm Önerileri”. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 65-83.
Referans25 Karakoç, A. and Dönmez, P. (2014). “Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Temel İlkeler.” Tıp Eğitimi Dünyası, 13(40), 39-49.
Referans26 International Test Commission (ITN). (2018). “Guidelines for Translating and Adapting Tests”. International Journal of Testing, 18(2), 101–134. http://dx.doi.org/10.1080/15305058. 2017.1398166.
Referans27 Saris, W.E, Krosnick, J.A, Revilla, M. and Shae, E.M. (2010). “Comparing Questions with Agree/Disagree Response Options to Questions with İtemspecific Response Options”. Survey Research Methods, 4, 61–79.
Referans28 Karaçam, Z.(2019). “Ölçme Araçlarının Türkçeye Uyarlanması”. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 28-37.
Referans29 Coster, W.J. and Mancini, M.C. (2015). “Recommendations for Translation and Cross-Cultural Adaptation of İnstruments for Occupational Therapy Research and Practice”. Revista de Terapia Ocupacional da Universidade de São Paulo, 26(1), 50–57
Referans30 Yurdugül, H. (2005). “Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Kapsam Geçerliği İçin Kapsam Geçerlik İndekslerinin Kullanılması”. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 1, 771-774. Referans31 Davis, L.L. (1992). “Instrument Review: Getting the Most from a Panel of Experts”. Applied nursing research, 5(4), 194-197.
Referans32 Çapık, C, Gözüm, S. and Aksayan, S. (2018). “Kültürlerarası Ölçek Uyarlama Aşamaları, Dil Ve Kültür Uyarlaması: Güncellenmiş Rehber”. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 26(3), 199-210.
Referans33 Sallam, M. (2021). “COVID-19 Vaccine Hesitancy Worldwide: A Concise Systematic Review of Vaccine Acceptance Rates.” Vaccines, 9(2), 160.
Referans34 Ceylan, S.S, Erdoğan, Ç, Turan, T, Ergin, A. and Akçay, G. (2021). “Aşı Tutumları Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenirliliği”. Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi, 30(1):31-7.
Referans35 Büyüköztürk, Ş. (2012). “Testlerin Geçerlilik ve Güvenilirliğinde Kullanılan Bazı İstatistikler”. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (16. bs.). Ankara: Pegem Akademi. S:167- 182.
Referans36 Çapık, C. (2014). “Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmalarında Doğrulayıcı Faktör Analizinin Kullanımı”. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3):196-205.
Referans37 Çetin, H.S.(2020). “Premenstrual Değişimle Baş Etme Ölçeği Türkçe Geçerlik Ve Güvenirliği”. Ordu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Ordu.
Referans38 Gözüm, S. ve Aksayan, S.(2003). “Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber II: Psikometrik Özellikler ve Kültürlerarası Karşılaştırma”. Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 5(1):3-14.