Başçatak (Akdağmadeni-Yozgat) Zn-Pb skarnlarının mineralojik ve jeokimyasal özellikleri

Başçatak cevherleşmeleri Akdağmadeni (Yozgat) ilçesinin 15 km güneydoğusunda yer almaktadır. Yörede Akdağ metamorfitlerine ait kayaçlar ile Akdağmadeni magmatitlerinin küçük apofızleri yüzeylemektedir. Cevherleşmeler genellikle mikaşistlerin foliasyon düzlemleri ve zayıf zonlannda skarn kayaçları ile beraber oluşmuştur. Cevher yaklaşık 30 m, genişlikteki bir zonda genellikle cep ve kafalar şeklinde gözlenmekte olup, buralarda bazen skarh mineralleri, bazen de cevher mineralleri baskın durumdadır. Burada gözlenen başlıca cevher mineralleri; sfalerit, galen, pirit, kalkopirit, pirotin, idait, burnonit, tetraedrit, frayberjit, markazit, kovellin-kalkozin ve spekülarit, skarn mineralleri ise; granat, ortoklaz, kuvars, turmalin, flogopit, skapolit, piroksen, klorit, kalsit ve epidottur. Akdağmadeni Pb-Zn yataklarında ekzo ve endoskarn zonunda yer alan piroksenlerin bileşimleri dünyadaki bazı skarn yataklarla kıyaslanmıştır. Yöredeki skarnlar, çoğu Pb-Zn skarn yataklarının hedenberjit ve yohansenit bileşimdeki piroksenlerin tersine, diyopsit ve salit bileşimli olup, Darwin ve Capote skarnlarındaki piroksenlerle benzer özellikler taşımaktadır. Başçatak cevherleşmelerine ait kimyasal analizler, bölgenin Zn, Pb, Ağ ve Cd açısından önemli olabileceğini göstermiştir. Cevherleşmelerde Pb-Ag, Pb-Sb, Mn-Rb, Cu-Ag, Cd-Zn, Mn-Zn, Sb-Au, Sb-Ag, Au-Ag elementleri arasında artan, Ag-Mn, Ba-Fe, Mn-Pb arasında ise azalan bir ilişki görülmektedir. Bu da sülfürlü fazların genelde tek bir evrede, ancak silikat ve nadir toprak elementli fazlardan farklı dönemlerde geliştiğini göstermektedir.

The mineralogycal and geochemical features of Başçatak Pb-Zn skarns (Akdağmadeni-Yozgat)

Başçatak mineralizations are located at 15 km southeast of Akdağmadeni (Yozgat). In mineralized area and its surroundings lithologies of Akdağ Metamorphites and apophysis of Akdağmadeni Magmatics outcrop. Mineralizations are placed in foliation planes and weak zones and are generally associated with skarn formations. The main mineralizations occur as pockets and pods within a 30 m wide zone. In places of this zone skarn formations are dominant. Fundamental are minerals of the zone are sphalerite, galena, pyrite, chalcopyrite, phyrrhotite, idaite, bournonite, tetrahedrite, freibergite, marcasite, covellite-chalcocite and specularite. The skarn minerals are garnet, orthoclase, quartz, tourmaline, phlogopite, scapolite, pyroxene, chlorite, calcite and epidote. Mineral compositions of pyroxenes from endo and exo-skarns of Akdağmaden Pb-Zn mineralizations, are compared with pyroxenes of skarn deposits of different countries. Despite most of the pyroxenes of Pb-Zn skarn deposits are hedenbergite and johansonite, those of Akdağmadeni are diopside and salite and are similar to the pyroxenes of Darwin and Capote skarn deposits. Geochemical analysis indicate that mineralizations may have economical potentials for Zn, Pb, Ag and Cd. Correlation analysis show positive relations between Pb-Ag, Pb-Sb, Mn-Rb, Cu-Ag, Cd-Zn, Mn-Zn, Sb-Au, Sb-Ag, Au-Ag and negative relations between Ag-Mn, Ba-Fe, Mn-Pb. These can be interpreted as all the sulphide phases formed in a single period which is different from REE enrichment stage.

___