Hakemlerin Problem Çözme Becerileri İle Öz Yeterlikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Çalışmanın amacı hakemlerin problem çözme becerileri ile öz yeterlikleri arasındaki ilişkinin bazı demografik değişkenlerle birlikte incelenmesidir. Çalışma ilişkisel tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Çalışmanın örneklemi uygun örnekleme yöntemi ile oluşturulmuştur. Çalışmaya 2017-2018 sezonunda aktif olarak hakemlik yapan %50’si (n:122) futbol, %26’sı (n:62) basketbol ve %24’ü (n:58) hentbol hakemi olmak üzere 242 kişilik hakem grubu katılmıştır. Çalışmaya katılan hakem grubunun %16,5’ini (n:40) kadın, % 83,5’ini (n:202) erkek hakemler oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu, Hepler ve Peterson (1982) tarafından geliştirilen problem çözme envanteri (PÇE) ve Karaçam ve Pulur (2017a) tarafından geliştirilen hakem öz yeterlik ölçeği (HÖYÖ) kullanılmıştır. Değişkenler arası ilişkilerin belirlenmesi için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı, ikili karşılaştırmalarda t testi ve çoklu karşılaştırmalarda tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Yapılan analizlerde hakemlerinin PÇE toplam puanı ile eğitim düzeyleri arasında yüksek lisans mezunu hakemler lehine anlamlı fark olduğu görülmüştür (p < .05). Hakemlerin HÖYÖ toplam puanı, fiziksel yeterlik, oyun bilgisi ve baskı alt boyutu ile hakemlik branşları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Hakemlerinin PÇE toplam puan ile yaşları ve hakemlik yılları arasında negatif yönlü ve anlamlı ilişki olduğu görülmüştür(p < .05). Hakemlerinin HÖYÖ toplam puan, fiziksel yeterlik, oyun bilgisi, karar verme, baskı ve iletişim puanları ile yaş ve hakemlik yılları arasında pozitif yönlü ve anlamlı ilişki olduğu görülmüştür(p < .05). Hakemlerin PÇE toplam puan ile HÖYÖ toplam puan fiziksel yeterlik, oyun bilgisi, karar verme, baskı ve iletişim değişkenleri negatif yönlü ve anlamlı ilişkili oldukları görülmektedir(p < .05). Çalışmanın sonucunda hakemlerin problem çözme becerilerinde eğitim, yaş ve hakemlik yıllarının, öz yeterliklerinde ise yaş ve hakemlik yıllarının önemli değişkenler olduğu görülmüştür. Ayrıca hakemlerin problem çözme becerileriyle öz yeterliklerinin birbirini olumlu yönde etkilediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Futbol Hakemi, Basketbol Hakemi, Hentbol hakemi, Problem çözme, Öz yeterlik

PDF

___

Adıgüzel, N. S. (2018). Basketbol Hakemlerinin Fiziksel Öz Saygıları ile Öz Yeterlilikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2 (2), 129-137. DOI: 10.30769/usbd.482410
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84 (2), 191-215.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
Büyüköztürk, Ş. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Cel, A. (1994). Refereeing Psychology. Trns: KİN, A. Journal of Soccer Science and Technology, (1).
Efe, M., Öztürk, F., & Koparan, Ş. (2008). Bursa İlindeki Faal Futbol Hakemlerinin Problem Çözme Ve Atılganlık Düzeylerinin Belirlenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 49-59.
Ekmekçi, R. (2008). Basketbol hakemlerinin stres kaynakları ile stresle başa çıkma yöntemlerinin tesbiti ve önleyici yönetsel uygulamaların geliştirilmesi (Unpublished doctoral dissertation). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Ekmekçi, R. (2016a). Hakemlikte psikolojik hazırlık. Ankara: Detay Yayıncılık.
Ekmekci, R. (2016b). Determination of The Assertiveness and Problem Solving Skills of Basketball and Volleyball Referees. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 7(3), 40-51.
Farshad, T., Esmaeili, M. R., & Bavandpour, R. (2013). The effect of self-efficacy on job satisfaction of sport referees. European Journal of Experimental Biology, 3,2, 219-225.
Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2009). How to design and evaluate research in education (7th ed.). New York: McGraw-Hill.
Guillén, F., & Feltz, D. L. (2011). A conceptual model of referee efficacy. Frontiers in psychology, 2, 25.
Hepler, T. J., & Feltz, D. L. (2012). Take the first heuristic, self-efficacy, and decision-making in sport. Journal of Experimental Psychology: Applied, 18(2), 154-161. https://doi.org/10.1037/a0027807.
Heppner P. P., & Petersen C. H. (1982). The Development and Implications of a Personal Problem-Solving Inventory. Journal of Counseling Psychology. 29 (1), 66-75
Karacam,A.,& Adıguzel, N.S.(2019). Examining the relationship between referee performance and self-efficacy. European Journal of Educational Research, 8(1), 377-382.doi: 10.12973/eu-jer.8.1.377
Karaçam A. & Pulur A. (2016). Identification the Relation between Active Basketball Classification Referees' Empathetic Tendencies and Their Problem Solving Abilities. Universal Journal of Educational Research, 4(8) 1912 - 1917. https://doi.org/10.13189/ujer.2016.040822
Karaçam, A. ve Pulur, A. (2017a). Hakem öz yeterlik ölçeği’nin (HÖYÖ) Türkçe’ye uyarlama çalışması. Ömer Halisdemir Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(1), 118-128.
Karaçam, A., & Pulur, A. (2017b). Examining the relationship between referee self-efficacy and general selfefficacy levels of football, basketball and handball referees. Universal Journal of Educational Research, 5, 9, 1571-1579. https://doi.org/10.11114/jets.v5i8.2450
Karaçam, A., & Pulur, A. (2017c). Examining the relationship between referee self-efficacy and general selfefficacy levels of basketball referees in terms of certain variables. Journal of Education and Training Studies, 5(8), 37-45. https://doi.org/10.11114/jets.v5i8.2450
Karaçam, A , Pulur, A . (2018a). Hakemler İçin Mesleki Haz Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması-HİMHÖ. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3 (2), 35-45. DOI: 10.31680/gaunjss.416737
Karaçam, A., & Pulur, A. (2018b). Basketbol Ve Futbol Hakemlerinin Mesleki Haz Düzeylerinin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(4), 288-295. doi: 10.1501/Sporm_0000000411
Myers, N. D., Feltz, D. L., Guillén, F., & Dithurbide, L. (2012). Development of, and initial validity evidence for, the Referee Self-Efficacy Scale: A multistudy report. Journal of sport and Exercise Psychology, 34(6), 737-765.
Spencer, B. D. (2015). Self-efficacy and Performance in Volleyball Referees. Michigan State University. Kinesiology.
Taylan, S.(1990). Studies of Adaptation, Validity and Reliability of Problem Solving Inventory of Heppner. Ankara University Institute of Social Sciences Master’s Thesis, Ankara.
Tuero, C., Tabernero, B., Marquez, S., & Guillen, F. (2002). Análisis de los factores que influyen en la práctica del arbitraje [Analysis of the factors affecting the practice of refereeing]. SCAPE, 1(1), 7–16.
Tutar, H. (2001). Professional Secretarial and Office Applications. Nobel Press Distribution. 1st Press, 221-233, Ankara