Beypazarı geleneksel evlerinde uygulanan "Tatlı Sıva" üzerine bir inceleme

Tipik ve yöresel ayrıcalıklar gösteren geleneksel Türk evlerini bünyesinde barındıran Ankara’nın Beypazarı İlçesi’nde koruma çalışmaları sürdürülmektedir. Ancak bu çalışmaların uluslar arası koruma ölçütleri ile ne kadar örtüştüğü sorgulanmamakta ve özgün unsurların yaşatılabilmesi için uygulanması gereken yöntem konusunda da bir tartışma bulunmamaktadır. Bu nedenlerden dolayı, Beypazarı ilçesinde uygulanan koruma ve sürdürme çabalarını değerlendirmek amacıyla çalışma yapılmasına gerek duyulmuş ve bu çalışma, Beypazarı’nda yitirilmekte olan özgün sıva yapım tekniğini, malzeme ve uygulama boyutlarıyla irdelemek ve bu anlamda belgelemek amacıyla ele alınmıştır. Bu bağlamda, bu çalışmada özgün sıva üretim ve uygulama tekniği incelemesi yapılmıştır. Sıva hammaddesi, mevcut sıvaların bileşenleri ve bileşenlerin boyut ve miktarları gözlem ve teknik analizlerle tespit edilmiş, bağlayıcı malzemenin üretimi, sıva hazırlanması ve uygulanması süreçleri de yerinde tespit edilmiştir. Sonuç olarak, özgün sıva malzemesinin bağlayıcı maddesinin yörede bulunan alçı yataklarından temin edilen taşlardan yerel bir teknikle üretilen, karılan ve uygulanan ‘Tatlı Sıva’ olduğu malzeme özellikleri, üretim ve uygulama boyutları ile birlikte açıklanmış, bu yöresel malzeme, bilgi ve deneyimin (know how) korunması için ise uluslar arası ilkelere uyularak öneriler hazırlanmıştır.

An investigation on the Tatlı Plaster application in traditional Beypazarı houses

Preservation activities are being carried out in the Beypazarı town of Ankara. This town maintains its traditional fabric with the typical traditional Turkish houses, with some vernacular distinctions. However, no questions are being asked about the compatibility of these activities with the international preservation standards and no discussions are being carried out concerning the measures that need to be taken to assure survival of these vernacular characteristics. In this context, a need for recognizing and documenting the valuable characteristics in the town of Beypazarı and evaluating the preservation and sustenance efforts in progress has been felt and this study has been carried out with the objective of verifying and documenting the plaster production and application techniques (which are being lost). In this connection, specific studies have been conducted on the production and application processes of the authentic plaster used in the traditional houses of Beypazarı. Raw material of the plaster, components and the dimension and amount of the existing plasters are confirmed by observation and technical analysis. Production of the cementing material, preparation stage and application stage of the plaster on the building are all confirmed in situ. In conclusion it is stated that; the authentic plaster material is the ‘Tatlı’ Plaster, its cementing material is produced with a special traditional technique by the natural stones taken from the nearby gypsium reserves and its preparation and application requires a special technical knowledge and skill (know how). Than, some proposals for preserving the existing plasters, and the traditional vernacular know how, compatible with the international standards, have been made.

PDF

___

1.Aksulu, I., "Beypazarı'nın Ahşap Evleri", Ahşap Kültürü-Anadolu'nun Ahşap Evleri, Editör: Aysun Özköse, T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 2584, 91-112, Ankara, 2001. 2.ICOMOS, Stockholm Declaration, International Charters for Conservation and Restoration,htpp://www.international.icomos.org, 53, 1998. 3.htpp://www.beypazari.gov.tr 4.ICOMOS, International Charter for the Conservation and Restoration of Monuments and Sites (Venice Charter 1964), International Charters for Conservation and Restoration, htpp://www.international.icomos.org., 2-4, 1964. 5.Decleration of Amsterdam, http://www.icomos.org/docs/amsterdam.html, 1975. 6.ICOMOS, Charter for the Conservation of Historic Towns and Urban Areas, International Charters for Conservation and Restoration, htpp://www.international.icomos.org,, 9-11, 1987. 7.ICOMOS, Nara Document on Authenticity, International Charters for Conservation and Restoration, htpp://www.international.icomos.org., 46-48, 1994. 8.ICOMOS, Charter on Built Vernacular Heritage, International Charters for Conservation and Restoration, htpp://www.international.icomos.org, 27-29,1999. 9.ICOMOS, International Cultural Tourism Charter, International Charters for Conservation and Restoration, htpp://www.international.icomos.org, 22-26, 1999. 10.ICOMOS, Principles for the Preservation of Historic Timber Structures, International Charters for Conservation and Restoration, htpp://www.iiiternational.icomos.org, 30-32,1999. 11.ICOMOS, Icomos World Report 2000 on Monuments and Sites in Danger, H@R: Heritage at Risk, http://www.icomos.org, 2000. 12.UNESCO Intergovernmental Committee for the Protection of the World Cultural and Natural Heritage, Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention, Unesco World Heritage Centre, http://whc.unesco.org/toc/main8.htm, Paris, 2002. 13.ICOMOS Charter - Principles for the Analysis, Conservation and Structural Restoration of Architectural Heritage, International Charters for Conservation and Restoration, ICOMOS, htpp://www.international.icomos.org, 33-36,2003. 14.Gülser Çelebi ve Gediz Urak fotoğraf arşivi 15.Urak, G., The Restoration of "Ömer Ağa" Houses, Unpublished Masters Degree Thesis, M.E.T.U., Ankara, 1981. 16.Erdoğan, M., "Türkiye Alçıtaşı Yatakları", II. Ulusal Alçı Kongresi, Bildiri Kitabı, Alçı Üreticileri Derneği, İstanbul, 02-03 Mayıs 1997. 17.DPT Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Madencilik Özel İhtisas Grubu Raporu, ÖİK: 626, Ankara,-2001. 18.Avdan, H. B., "Alçı Taşının Mineralojisi, Alçı Çeşitleri, Fazların Oluşumu ve Analizi", II. Ulusal Alçı Kongresi, Bildiri Kitabı, Alçı Üreticileri Derneği, İstanbul, 02-03 Mayıs 1997. 19.Gürdal, E., Kuzey ve Orta Anadolu Alçıları Üzerine Bir Araştırma, Doktora tezi, İTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını, İstanbul, 1976. 20.Çelebi, G., Yapı Malzemesi Seçim Kriterleri ve Alçı Yapı Elemanlarının Teknik ve Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi, II. Ulusal Alçı Kongresi, Bildiri Kitabı, Alçı Üreticileri Derneği, İstanbul, 02-03 Mayıs 1997.