Türkiye Orta Toroslar bölgesinde peyzaj ve arazi kullanımı değişikliği

Bu çalışmada arazi kullanımı değişikliğinin Türkiye`nin Orta Toros Dağlarında ormanlık alanlar ve tarım alanları üzerine olan etkisi incelenmiştir. Bu bölgede son yıllarda yoğun (extensive) otlatma alanlarından tarım alanlarına bir dönüşümün olduğu gözlenmiştir. Bunun yanında ormanlık alanlarda yoğun olarak azalma ve bozulmaların olduğu belirlenmiştir. Model alanlar üzerine yapılan çalışma göstermiştir ki, 60‘lı yıllarda orman örtüsü % 80‘ inin üzerinde bulunmaktadır. Sonraki yıllarda ise ormanlık alanlarda % 20‘nin üzerinde bir azalma, bunun yanında tarımsal arazilerde ve meralarda bir artışın olduğu gözlenmiştir. 90‘lı yıllara gelindiğin de ise otlatma alanlarının neredeyse % 30‘u tarım alanlarına dönüşmüştür. Aynı zamanda son 50 yıl içerisinde kırsal kesimde yaşayan insanların yaşam tarzları yoğun olarak değişmiştir. 20. yüzyılın ortalarına kadar göçebe olarak yaşayan bu insanlar daha sonraları yerleşik hayata geçmişlerdir. Bununla birlikte bu bölgelerdeki insan yoğunlukları ve hayvan otlatma alanları azalmış, tarım alanları ise artmıştır. Orta Toroslar`daki bu değişim, yaşam sahaları ve peyzajın değişimini beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada ayrıca orman bozulmasını azaltmanın bir yolu olarak, tarım arazilerinin daha yoğun olarak kullanımı tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Arazi kullanımı değişikliği, peyzaj, orman degradasyonu, Orta Toroslar

Change of land use in the Turkish Taurus Mountains

Türkiye Orta Toroslar bölgesinde peyzaj ve arazi kullanımı değişikliğiÖzet: Bu çalışmada arazi kullanımı değişikliğinin Türkiye`nin Orta Toros Dağlarında ormanlık alanlar ve tarım alanları üzerine olan etkisi incelenmiştir. Bu bölgede son yıllarda yoğun (extensive) otlatma alanlarından tarım alanlarına bir dönüşümün olduğu gözlenmiştir. Bunun yanında ormanlık alanlarda yoğun olarak azalma ve bozulmaların olduğu belirlenmiştir. Model alanlar üzerine yapılan çalışma göstermiştir ki, 60‘lı yıllarda orman örtüsü % 80‘ inin üzerinde bulunmaktadır. Sonraki yıllarda ise ormanlık alanlarda % 20‘nin üzerinde bir azalma, bunun yanında tarımsal arazilerde ve meralarda bir artışın olduğu gözlenmiştir. 90‘lı yıllara gelindiğin de ise otlatma alanlarının neredeyse % 30‘u tarım alanlarına dönüşmüştür. Aynı zamanda son 50 yıl içerisinde kırsal kesimde yaşayan insanların yaşam tarzları yoğun olarak değişmiştir. 20. yüzyılın ortalarına kadar göçebe olarak yaşayan bu insanlar daha sonraları yerleşik hayata geçmişlerdir. Bununla birlikte bu bölgelerdeki insan yoğunlukları ve hayvan otlatma alanları azalmış, tarım alanları ise artmıştır. Orta Toroslar`daki bu değişim, yaşam sahaları ve peyzajın değişimini beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada ayrıca orman bozulmasını azaltmanın bir yolu olarak, tarım arazilerinin daha yoğun olarak kullanımı tartışılmıştır.Anahtar kelimeler: Arazi kullanımı değişikliği, peyzaj, orman degradasyonu, Orta ToroslarChange of land use in the Turkish Taurus MountainsAbstract: The effects of land use changes on forests and agricultural areas in the central Taurus Mountains of Turkey have been studied. In this region a progressive conversion of extensive grazing was observed towards more intensively farmed arable land in recent decades. The loss of forest land is obvious, and the remaining forests are currently severely degraded and fragmented. Based on a model area it was shown that forests accounted for more than 80% of the land cover in the 1960s. In the following decades the forest area decreased by more than 20%. To the same extent, the share of agricultural land increased, predominantly of the pastures, too. The use of pastures in turn was replaced in the 1990s by arable use, so that now for almost 30% of land use accont for production crop. Accordingly, the way of life of the rural population changed in the last 50 years. By the middle of the 20th century, people had mostly been living as nomads. Thereafter, they become increasingly stationary. While the population density decreased at the some time agriculture was intensified and livestock reduced. This change led to today to profound changes in the landscape of the Taurus Mountains and its unique habitats. Restrictive measures as a way to curb forest degradation and to intensify the use of arable land are discussed.Keywords: Land use change, landscape, forest degradation, Central Taurus MountainsReceived: 25 March 2015 - Revised: 13 April 2015 - Accepted: 13 April 2015To cite this article: Güneş, Y., Reif, A., Huss, J., 2016. Türkiye Orta Toroslar bölgesinde peyzaj ve arazi kullanımı değişikliği. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University 66(1): 184-197. DOI: 10.17099/jffiu.27530

Keywords:

-,

PDF

___

Ayaşlıgil, Y., 1987. Der Köprülü Kanyon Nationalpark: Seine Vegetation und ihre Beeinflussung durch den Menschen. Lehrstuhl für Landschaftsökologie-Technische Universität München-Weihenstephan.
Barbero, M., Bonin, G., Loisel, R., Quezel, P., 1990. Changes and disturbances of forest ecosystems caused by human activities in the western part of the Mediterranean basin. Vegetation 87: 151- 173.
Cicerjacks, A., Hensen, I., 2004. Variation of stand structure and regeneration of Mediterranean holm oak along a grazing intensity gradient. Plant Ecology 173: 215- 223.
Davis, P.H., 1965–1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 1–9. Hukuk Kitabı, 2006. İskan Kanunu. Kanun No: 5543, Resmi Gazete, 26301, www.mevzuat.gov.tr/Kanunlar.aspx
Doğan, M.S., Doğan, C., 2004. Yörüklerin Hayat Tarzı. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 49: 678-706.
Eröz, M., 1991. Yörükler. Türk Dünyası Araştırmalar Vakfı. Google Earth, 2013. http://earth.google.com
Huss, J., Kahveci, O., 2009. Türkiye`de Doğaya Yakın Yapraklı Orman İşletmeciliği. OGEM-VAK.
Kantarcı, M.D., 1982. Türkiye sedirleri (Cedrus libani A. Richard) ve doğal yayılış alanında bazı ekolojik ilişkiler. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 32(2): 113- 198.
Kehl, H., 1985. Zur Mediterranen Flora und Vegetation der SW- Türkei und Problematik der Vegetationsentwicklung am Beispiel einer küstennahen Siedlung bei Antalya. Landschaftsentwicklung der Technischen Universität Berlin, Dissertation.
Korkmaz, Y., 2010. Özel Ormanlar ve Mülkiyet Açısından Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 14(1).
Kuntze, H., Roeschmann, G., Schwerdtfeger, G., 1994. Bodenkunde. 5. Neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Stuttgart.
Kürschner, H., Raus, T., Venter J., 1997. Pflanzen der Türkei. Wiesbaden.
Lamnek, S., 2002. Qualitative Interviews, in: Eckard König / Peter Zedler (Hg.), Qualitative Forschung. Grundlagen und Methoden. Weinheim / Basel, 157-193.
Mayer, H., Aksoy, H., 1986. Wälder der Türkei. Stuttgart. MGM, 2008. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Alanya ve Hadim`e ait Ortalama Extrem Sıcaklık ve Yağış Değerleri, Alanya.
OGM, 1991. Orman Amenanjman Planı, Orman Amenajman Planlarinin Düzenlenmesi, Uygulanması, Denetlenmesi ve Yenilenmesi Hakkinda Yönetmelik. OGM, Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı.
OGM, 2004. Türkiye çevre atlası."TC Çevre ve Orman Bakanlığı ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü Çevre Envanteri Dairesi Başkanlığı.
OGM, 2006. Ulusal ormancılık Proğramı. TC Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Türkiye Ulusal ormancılık Programi. Ankara.
OGM, 2010. Türkiye Biyolojik Çeşitliliği T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Sunum İçeriği. Ankara.
Papachristou, T.G., Platis, P.D., 2011. The impact of cattle and goats grazing on vegetation in oak stands of varying coppicing age. Acta Oecologica 37(1): 16-22.
Perevolotsky, A., Haimov, Y., 1992. The effect of thinning and goat browsing on the structure and development of Mediterranean woodland in Israel. Forest Ecology and Management 49(1): 61-74. Savaş, K., 1941. Die Waldweide in der Türkei, ihr gegenwärtiger Umfang und ihre künftige wirtschaftliche sowie rechtliche Regelung, Dittert. Vandenberghe,C., Freléchoux F., Moravie M.A., Gadallah F., Buttler A., 2007. Short-term effects of cattle browsing on tree sapling growth in mountain wooded pastures. Plant Ecology 188(2): 253-264.
Wahren C-H.A., Papst W.A., Williams R.J., 1994. Long-term Vegetation change in relation to cattle grazing in subalpine grassland and heathland on the Bogong high plains. An analysis of vegetation records from 1945 to 1994, Australian Journal of Botany 42: 607- 639.