HALK KÜLTÜRÜNDE ÖMÜR SÖYLEMİ: AŞIK VEYSEL TÜRKÜLERİ ÖRNEĞİ

Yaşam ya da ömür kavramı, insanın biyolojik varlığı ve zamanı anlattığı kadar kültürel bir kavrayışı da temsil etmektedir. Batılı literatürde yaşam kavramı yaşam doyumu ve yaşamın anlamı ile ilişkilendirilmektedir. Türkçe literatürde ise insan yaşamı/ömrü üzerinde kavramsal olarak durulmamıştır. Bu doğrultuda halk kültürü ürünleri, bir toplumun düşünme biçimini ve anlam dünyasını yansıtması açısından zengin kaynaklardır. Bu nedenle Türk kültüründe yaşam/ömür kavramlarının Anadolu halk kültüründe nasıl anlamlandırıldığının ortaya konması önemlidir. Bu doğrultuda araştırmada, halk kültürünün bileşenlerinden biri olan aşıklık edebiyatında yaşam / ömür söylemi araştırılmıştır. Aşık Veysel, aşıklık geleneğinin yirminci yüzyıldaki en önemli temsilcilerinden biridir. Araştırmada, Aşık Veysel’in türkülerinden yola çıkılarak Anadolu halk kültüründeki yaşam ve insan ömrüne yönelik anlayışın ortaya konması amaçlanmıştır. Buna paralel olarak türkülerin insanların zihninde söz ve müzik açısından bir bütün olduğu düşüncesinden hareketle Veysel’in türkülerinin müzik yapısının özellikleri de ortaya konmuştur. Araştırmada ömür temalı türkülere ulaşmak amacıyla doküman incelemesi yapılmıştır. Öncelikle Aşık Veysel’e ait olan tüm eserler taranmış, konuya ilişkin yazılı eserler karşılaştırılmıştır. Sözü ve müziği Aşık Veysel’e ait notalarına ulaşılan ve ömür temasını içeren 4 türkü tespit edilmiştir. Bu türküler, söylem ve müzik yapısı açısından analiz edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, ömür temalı türkülerin müzik özellikleri açısından genel olarak hüseyni makamında ve uzun hava ile kırık hava türünde bestelendiği, dört farklı usulün kullanıldığı, müzik ile söz cümlelerinin birbiriyle uyumlu olduğu ve ton değişikliklerinin olmadığı ortaya çıkmıştır. Ömür söylemi olarak ise bu türkülerde Aşık Veysel’in yaşadığı toplumsal ve kültürel koşulların izleri tespit edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre Aşık Veysel’in türkülerindeki ömür söyleminde maddi ve manevi dünya anlayışı iç içe geçmiştir. Veysel’in türkülerinde yaşamın zıtlıklarını bir arada taşıyan bir bütün olduğu, çark-ı devran gibi bir döngü olduğu ve geçici olduğu söyleminin egemen olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Buna karşılık; yaşamda iyi ve güzel üzerine vurgu yapılmakta ve etik bir bakış açısı sergilenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Aşık Veysel, ömür, yaşam, türkü, söylem analizi

THE DISCOURSE OF LIFE IN FOLK CULTURE: THE CASE OF AŞIK VEYSEL FOLKSONGS

Life, represents the cultural understanding along the biological existence and time. In the western literatüre, the term of life is also associated with life satisfaction and the meaning of the life. On the other hand, in the Turkish literature, human life/lifetime was not analyzed contextually. Within this frame, prdoucts of the folk culture, are rich sources reflecting the way of thinking and contextual world of a society. Therefore, stating the contextual sides of life/lifetime terms of Turkish culture in Anatolian fok culture is important., In this research,life/lifetime discourse has been researched in ministrel literatüre being a component of Anatolian folk culture. Asik Veysel,is one of the most important representatives of the Ministrel tradition in 20th century. In the research, it was aimed to reveal the concept of life-lifetime, analyzing the folk songs of Asik Veysel. In the research, ,document analyze has been used to reach the folk songs about lie. . All work of Veysel has been analyzed and written literature have been compared with the topic. 4 folk song of Aşık Veysel have been identified as dealing wirh the teme of life. and have been analyzed within their discourses and musical structures. According to the findings of the research, folk songs, have been composed according to tüne of Huseyni and unmetered & metered folk song style, 4 different methods have been used, and themusic and lyrics were harmonical and there is no recent change on them based on the tüne. These folk songs have found to have cultural and social evidence of the era of Aşıl Veysel. The materialistic and spiritual worlds have been merged into each other., The life is stated as a whole structure having its controversies and being a cycle and temporary On the other hand, good and beautyof the life is stated and an ethical view is mentioned.

Keywords:

Asik Veysel, lifetime, life, Turkish folksong, discourse analysis,

PDF

___

AKÇAY, Ş.Ö. ve KARAASLAN, S. (2018). “Joe Satriani’nin “Asık Veysel” Adlı Eserinin Müzikal Özelliklerinin İncelenmesi”. Online Journal Of Music Sciences, 3 ( 3), S.46-69.
AKTAŞ, H. ve ŞİMŞEK, E. (2014). “Pozitif Psikoloji Bağlamında Türk Kültüründe Yaşamın Anlamı ve Yaşam Doyumunun Analizi: Neşet Ertaş Türküleri Örneği”. Türk Dünyası Araştırmaları, 208, S. 449-480.
ALPTEKİN, A. (2011). Aşık Veysel, Türküz Türkü Çağırırız. Ankara: Akçağ Yayınları.
AYDIN, C., KAYA, M., PEKER, H. (2015). “Hayatın Anlam ve Amacı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 38, S. 39-55.
AYTAÇ, P. (2003). “Âşık Veysel'in Şiirlerinde Mistik Unsurlar”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 26.
BAHŞİ, B. (1997). “Türk Halk Müziğinde Aşık Veysel’in Yeri ve Önemi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
BİNYAZAR, A. (2015). Halk Ozanları, Uzun İnce Yolda Aşık Veysel. İstanbul: Doğan ve Egmont Yayınları.
BULUT, M.H. ve GÜNDÜZ, M. (2005). “Âşık Veysel’ in Türkülerinin Çok Boyutlu İçerik Çözümlemesi”. Folklor/Edebiyat Dergisi 43, S. 1-16.
BULUT, M.H. (2013). “Aşık Veysel’in Müziksel Yeteneği”. Turkish Studies 8/9, S. 17-25.
BULUT, S. ve YAYLAGÜL, L. (2004). Türkiye’deki Yazılı Basında Yargıtay ve Mafya İlişkisine Yönelik Haberler, Gazi İletişim Dergisi, 19, S. 119-142.
ÇELİK, H. ve EKŞİ, H. (2008). “Söylem analizi”. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 27(27), S. 99-117.
DAĞTAŞOĞLU, A.E. (2015). “Sözlü Kültür ve Âşık Veysel”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17(2), S. 171-194.
ELÇİ, A.C. (2017). “Veysel’in Müziği”. Dünya Ozanı Aşık Veysel Sempozyumu, Sivas.
ERGÜLEN, H. (2017). “Aşık Veysel Şiirinde Alevi-Bektaşi Düşüncesinin Cumhuriyet Düşüncesiyle Yakınlığı”. Dünya Ozanı Aşık Veysel Sempozyumu, Sivas.
EUCKEN, R. (2000). Yaşamın Anlamı ve Değeri, Çev. Ahu Karasulu. İstanbul: İzdüşüm Yayınları.
GÜLDAŞ, T. (1993). “Aşık Veysel ve Müziği”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
GÜRÇAY, S. (2016). “Âşık Veysel’in “Senlik Benlik Nedir Bırak” Şı̇ı̇rı̇ Yolojik Eleştiri Edebiyat Kuramı Açısından İncelenmesi”. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi 2(3), S. 1-20.
GÜRÇAYIR TEKE, S. (2020). “Gerçek Ozan Kimdir Diye Sorarsan/Çağına Tanıklık Eden Kişidir: Âşıkların Toplumsal Rolleri Açısından Koronavirüs Konulu Şiirleri”. Milli Folklor, 32(127), S. 5-17.
HÜSEYNOVA, L. (2017). “Keman Yorumunda Uzun İnce Bir Yoldayım, Veysel’in Müziği”. Dünya Ozanı Aşık Veysel Sempozyumu, Sivas.
İÇEL, H. (2017). “Kaynak Kişi ve Derleyici Olarak Aşık Veysel, Veysel’in Müziği”. Dünya Ozanı Aşık Veysel Sempozyumu.
IŞIK, C. (2019).“Gerçek” Aşık Veysel. İstanbul: Bağlam Yayınları.
KARABULUT, E. (2019). “Kaynak Kişilerin İcrası İle Derleme/Notaya Alım Sürecinde Ortaya Çıkan Farklılıklar- Aşık Veysel Şatıroğlu Örneği”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
KAYA, D. (2011). Aşık Veysel. Ankara: Akçağ Yayınları.
KAYA, M. (2017). “Aşık Veysel’in Şiirlerinin Söz Dizimi Açısından İncelenmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi, Adıyaman.
OECD. (2014). “OECD Reviews of Health Care Quality”. Erişim tarihi: 18.07.2020 . https://read.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/oecd-reviews-of-health-care-quality-turkey-2013_9789264202054-en
OĞUZCAN, Ü.Y. (1999). Aşık Veysel Dostlar Beni Hatırlasın, Bütün Şiirleri, Sanatı, Hayatı. İstanbul: Özgür Yayınları.
ÖZCAN, T. (2017). “Aşık Veysel’in Göklerden Süzüldüm Tertemiz İndim Şiirinin Devir Nazariyesi Bakımından İncelenmesi”. Dünya Ozanı Aşık Veysel Sempozyumu, Sivas.
ÖZDEMİR, A. (2017). “Tasavvuf Felsefesi İçinde Aşık Veysel”. Dünya Ozanı Aşık Veysel Sempozyumu, Sivas.
ÖZEN, K. (2009). Selam Olsun Kucak Kucak – Aşık Veysel Hayatı ve Şiirleri. İzmir: Duvar Yayınları.
SAMİ, T. (2018). “Âşık Veysel Şatıroğlu, Neşet Ertaş ve Âşık Mahzuni Şerif Eserleriyle Foucault’cu Söylem Analizi Üzerine Bir Çalışma: Yaşam Doyumu Ve Ölüm Arzusu Analizi”. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi 4(7), S. 116-140.
STEGER, M.F., SHIGEHIRO, O. ve KASHDAN, T.B. (2009). “Meaning in life across the life span: Levels and correlates of meaning in life from emerging adulthood to older adulthood”. The Journal of Positive Psychology 4(1), S. 43-52.
ŞİMŞEK, E. (2017). “Kültürümüzde Yol ve Bu Bağlamda; “Uzun İnce Bir Yoldayım” Adlı Şiirin Sembolik Çözümlemesi”. Dünya Ozanı Aşık Veysel Sempozyumu, Sivas.
TUTU, B.S. (2008). “Aşık Veysel Şatıroğlu (Hayat, Eserleri ve Müzik Kimliği)”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
YAZ, E. (2017). “Travmatik Yaşantıları Bağlamında Âşık Veysel Ve Müzikle Terapi”. Art-Sanat Dergisi 7(7), S.277-289.
YILDIZ, A. (2018). Aşık Veysel. İstanbul: Ketebe Yayınları.
YURDUŞEN, Y. (2013). “Âşık Edebiyatı Halk Şiirindeki Eğitsel ve Öğretisel Unsurlar (Âşık Veysel Örneği)”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.