Metaverse Arsa Alımlarında Mülkiyet Hakkının İslâm Hukuku Açısından Değerlendirilmesi

İnsanoğlu devamlı malvarlığı değerini artırmak ister. Gayrimenkule yatırım, bugün için malvarlığı değerini artırmada kârlı yatırımlardan birisi olarak görülmektedir. Metaversede arsa alımları bu anlamda rağbet gören yatırımlar arasında yerini almıştır. Sanal evrende arsa alımları hukuki açıdan cevaplanması gereken soruları da beraberinde getirmiştir. Özellikle bu arsaların metaversede yer alması ve bu evrene girişin kullanıcı sözleşmesinin onayına bağlı olması, bu sözleşmelerin bu arsalar üzerindeki mülkiyeti nasıl tanımladığının, yatırımcının/kullanıcının hakkının korunabilmesi için önemli olduğu söylenebilir. İslam hukukunda akdin mahallinin teslim edilebilir olması, akdin geçerlilik şartlarındandır. Bu teslimiyet, akit mahalli üzerinde tam tasarruf hakkı şeklinde tanımlanmaktadır. Meta evrendeki arsalar üzerindeki tam tasarruf hakkının platformun kullanıcı sözleşmesine bağlı olması, mülkiyet devrinin niteliği ile ilgili cevaplanması gereken soruları öne çıkartmaktadır. Diğer taraftan bir şeyin hukuken mülkiyetin konusu olabilmesi için mal olarak tanımlanabilmesi gerekir. İslâm hukukunda bir şeyin mal kabul edilmesinde icma edilen unsur, toplumsal ön kabulün içerdiği bir değer atfının olmasıdır. Bunun için de meta evrendeki satın alınan arsanın alım satımında atfedilen değerin gerçek dünyada ekonomik anlamda ne ifade ettiğinin belirlenebilir olması gerekir. Ayrıca İslam hukukunda akdin mahallinin her türlü belirsizlikten uzak olması, aldatılmamak ve aldatmamak için riayet edilmesi gereken şartlardan birisidir. Bu nedenle büyük meblağlar ile alınan arsaların bağlı olduğu kullanıcı sözleşmelerin içeriğinin bilinmesi ile bu belirsizliğin en azından alıcı açısından ortadan kalkabileceği düşünülebilir. Bu nedenle bu değerlendirmelerin somut bir veriye dayanması için meta evrende arsa alım ve satımda öne çıkan platformlardan biri olan Sandbox’un kullanım koşullarını içeren sözleşme temel alınmıştır. Bu bağlamda kullanıcı sözleşmelerinin bu arsalar üzerinde belirlediği tasarruf hakkına dair sınırlandırmaların, İslam hukukunun bir şeyin akde konu olabilmesi için esas aldığı ilkeler çerçevesinde değerlendirilmeye alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İslam Hukuku, Metaverse, Kripto Varlık, Mülkiyet, Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi

Evaluation of Property Right in Metaverse Land Purchases in terms of Islamic Law

Human beings constantly want to increase the value of their assets. Investing in real estate is seen as one of the most profitable investments in increasing the value of assets today. Land purchases in the metaverse have taken their place among the investments in demand in this sense. Land purchases in the virtual universe have brought questions that need to be answered legally. It can be said that it is essential to protect the right of the investor/user, especially since these plots are in the metaverse and that the entrance to this universe is dependent on the approval of the user agreement, and how these agreements define the ownership on these plots. In Islamic law, the delivery of the place of contract is one of the contract’ validity conditions. This surrender is defined as the right of full disposal over the place of the contract. The fact that the full right of disposition on the lands in the meta universe is dependent on the platform’s user agreement brings forward the questions that need to be answered about the nature of the transfer of ownership. On the other hand, for something to be legally the subject of property, it must be defined as a property. The consensus element in accepting something as property in Islamic law is that a value attribution is included in the social presupposition. For this, it is necessary to determine what the value attributed to the purchase and sale of the purchased land in the meta universe means in economic terms in the real world. In addition, in Islamic law, the location of the contract to be free from all kinds of uncertainty is one of the conditions that must be observed in order not to be deceived and deceived. For this reason, it can be thought that this uncertainty can be eliminated, at least for the buyer, by knowing the content of the user contracts to which the lands purchased with large sums are bound. For this reason, for these evaluations to be based on concrete data, the contract containing the terms of use of Sandbox, one of the prominent platforms in the purchase and sale of land in the meta universe, was taken as a basis. In this context, the limitations on the right of disposition determined by the user contracts on these lands have been evaluated within the framework of the principles that Islamic law takes as a basis for something to be the subject of a contract.

Keywords:

Islamic Law, Metaverse, Crypto Assets, Property, End-User License Agreement,

PDF

___

Abbadi, Abdüsselam Davud. el-Milkiyye fî’ş-şeriati’l-İslâmiyye: tabiatuha ve vazifetuha ve kuyuduha dirase mukarene bi’l-kavanin ve’n-nüzumi’l-vaz’iyye. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
Ali Haydar Efendi, Küçük. Dürerü’l-hukkam şerhu Mecelleti’l-ahkam. 4 cilt. Beyrut: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003.
Ali, Engku Rabiah Adawiah Engku. “Re-Defining Property and Property Rights in Islamic Law of Contract”. Jurnal Syariah 11/2 (2003), 47-60.
Altınok, Arda. “Gayri Misli Kripto Varlıklara (NFT- Non-Fungıble Tokens) İlişkin Telif Hakkı Sorunları”. TBB Dergisi 161 (2022), 253-275.
Ayub, Muhammad. Understanding Islamic Finance. England: John Wiley & Sons Ltd, 2007.
Bardakoğlu, Ali. “Hak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 15/139-151. Ankara: TDV Ya-yınları, 1997.
Bayraktar, Ahmet.“ İslam Ticaret Hukuku Açısından Mal Kavramının Tasnifine Yeni bir Yaklaşım”. Eskiyeni 32 (Bahar 2016), 113-130.
Bilgi, Allaattin. Marx – Engels Ekonomi Politik Sözlüğü. Ankara: Yurt Kitap-Yayın, 1992.
Bilgili, İsmail. “İslam Hukukunda Ma’dûm'un Satışı”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 8 (2006), 211-238.
BTK, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. Sanal Gerçeklik Teknolojisi ve Gelecek Öngörüleri Araş-tırma Raporu. Ankara: BTK, 2022. https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/arastirma-raporlari/sanal-gerceklik- teknolojileri-ve-gelecek-ongoruleri.pdf
BTK, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. Metaverse ve NFT Tehditler ve Fırsatlar Araştırma Raporu. Ankara: BTK, 2022. https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/arastirma-raporlari/ metaverse-ve-nft-tehditler- ve-firsatlar.pdf
Buhûtî. Keşşâfü’l-ḳınâʿ ʿan (metn)i’l-İḳnâʿ. 6 cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1983.
Cürcânî, Seyyid Şerîf. et-Taʿrîfât. Kahire: Dârü’l-Fazile, ts.
Çalış, Halit. “İslâm Hukuku Literatüründe Eşya Hukukunun Temel Kavramları ve Konu ve Kapsam Açısından ‘Milk’ Terimi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 2 (2003), 185-205.
Dağlı, İbrahim. “NFT İktisadi Bir Balon mu Yoksa Dijital Varlıkların Geleceği mi? Kripto Para-ların Ardından Hızla Büyüyen NFT Piyasalar”. Erişim 01 Ekim 2022), https//www.researchgate.net/publication, 13
Dalgın, Nihat. “İslam Hukukuna Göre Satım Sözleşmesi Açısından Mal Kavramı”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/11 (1999), 97-128.
Dârir, Sıddik Muhammed Emin. el-Garar ve eseruhu fi’l-ukud fi’l-fıkhi’l-İslâmî. Dârü’l-Cil Beyrut 2. Baskı, 1990.
Demir, Fahri. İslam Hukukunda Mülkiyet Hakkı ve Servet Dağılımı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlı-ğı Yayınları, 2012.
Dilek, Uğur Bekir.“İslâm Hukuku Açısından Genel İşlem Koşulları İçeren Akitler: İz’ân Akitleri (Türk Borçlar Kanunu Bağlamında)”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 18/1 (2018), 231-257. https://doi.org/10.33420/marife.378620
Düreyn, Muhammed Fethî. Buhusu mukarene fi’l-fıkhi’l-İslâmî ve usulühü. 2 cilt. Beyrut: Müesse-setü’r-Risâle, 2008.
Emlak Dergisi. “Metaverse Evreninden Arsa Alınır mı, Alınırsa Değer Kazanır mı?”. Erişim 05 Ekim 2022. https://www.emlakdergisi.net.tr/
Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2018.
Fîrûzâbâdî. el-Ḳāmûsü’l-muḥîṭ. Kahire: Dârü’l-Hadis, 2008.
Fortune. “Singapore courts blocked a Bored Ape NFT from sale, setting precedent for protec-ting the digital assets as legal property”. Erişim 29 Eylül 2022. https://fortune.com/
Gazeteduvar.“Metaverse’te gerçekten bir şeyin ‘sahibi’ olabilir misiniz?”. Erişim 16 Kasım 2022. https://www.gazeteduvar.com.tr/
Gözen, Mustafa. “Değer ve Değerleme Hakkında Kavramsal ve Kuramsal Bir Çalışma”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi 22/2 (2019), 374-382. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.481913
Güven, Vedat– Şahinöz, Erkin. Blockzincir Kripto Paralar Bitcoin Satoshi Dünyayı Değiştiriyor. İstan-bul: Kronik Kitap, 2018.
Hacak, Hasan. “Milk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 30/62-64. Ankara: TDV Yayınla-rı, 2020.
Hacak, Hasan. İslâm Hukukunun Klasik Kaynaklarında Hak Kavramının Analizi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2000.
Hafîf, Ali. el-Milkiyye fi’ş-şeriati’l-İslâmiyye maa mukarenetiha bi’l-kavanini’l-Arabiyye. Kahire: Darü’l-Fikri’l-Arabi, 1996.
Hançerlioğlu, Orhan. Ekonomi Sözlüğü Ekonomi Terimleri ve Ekonomi ile İlgili Ticaret ve Hukuk Terim-leri. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993.
Haslân, Sa’d b. Türkî. Fıkhü’l-muâmelâti’l-mâliyyeti’l-muâsıra. Riyad: Dârü’s-Sumayî, 2012.
Islam, Muhammad Wohidul. “Al-Mal: The Concept of Property in Islamic Legal Thought”. Arab Law Quarterly 14/4 (1999), 361-368.
Islamic Fıqh Academy, Resolutions and Recommendations of the Council of Islamic Fiqh Academy ‘Resolution, No 43 (5/5) Jeddah: Islamic Research and Training Instittüte Islamic Deve-lopment Bank, 2000.
İbn Âbidîn, Muhammed Emîn. Reddü’l-muḥtâr ʿale’d-Dürri’l-muḫtâr. thk. Adil Ahmed Abdülmev-cud, Ali Muhammed Muavvaz. 14 cilt. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003.
İbn Kayyim el-Cevziyye. İʿlâmü’l-muvaḳḳıʿîn. thk. Ebû Umar Ahmed Abdullah Ahmed. 7 cilt. Cidde: Dâru İbni’l-Cevzi, 1423.
Islamic Financial Institütions. Shari’ah Standards ‘Shari’ah. Standard, No. (42), Manama: Organi-zation for Islamic Financial Institutions, 2015.
Kamali, Muhammad Hashim. İslam Ticaret Hukuku Vadeli İşlem Sözleşmeleri ve Opsiyonların Analizi. çev. Nazan Lila, İstanbul: Albaraka Yayınları, 2020.
Karadaği, Ali Muhyiddin. el-Mukaddime fi’l-mal ve’l-iktisad ve’l-milkiyye ve’l-akd : dirase fıkhiyye kanuniyye iktisadiyye. Beyrut: Dârü'l-Beşairi'l-İslâmiyye, 2010.
Kâsânî. Bedâʾiʿu’ṣ-ṣanâʾiʿ fî tertîbi’ş-şerâʾiʿ. thk. Ali Muhammed Muavvaz - Adil Ahmed Abdül-mevcut. cilt10. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
Kayser, Jamie J. “The New New-World: Vırtual Property And The End User Lıcense Agree-ment”. Loyola of Los Angeles Entertainment Law Review 27/1 ( 2006), 59-85
Kılıç, Arzu. “Aybars Dorman: ‘Metaverse’ İnternetin Ötesi mi”. Bilişim Kültür Dergisi 1/4 (2022), 60-63.
Kindlenberger, Charles P. - Aliber, Robert Z. Çılgınlık, Panik ve Çöküş, Krizler Tarihi. çev. Ümit Şensoy, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.
Liv, Cemil, “İslâm Hukuku Açısından NFT ve Metaverse Ürünlerin Satım Sözleşmesine Konu Olması” Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 22/2 (2022) 1055-1086. https://doi.org/10. 33415/daad.1117984
Narin, Ekrem Can - Cumhuriyet, Duygu Belen. “Metaverse Evreni ve Sanal Arsa Satışlarına Hukuki Bakış”. Erişim 04 Ekim 2022. https://www.mgc.com.tr/metaverse-evreni-ve-sanal-arsa-satislarina-hukuki- bakis/
Nevevî. el-Minhâc fî şerḥi Ṣaḥîḥi Müslim b. el-Ḥaccâc. 18 cilt. Kahire: el-Matbaatü’l-Mısriyye, 1929.
ÖzgünLaw. “Yeni kurulan Metaverse Derneği'den ilk uyarı: Sanal arazilerden uzak durun”. 08 Ekim 2022. https://www.ozgunlaw.com/bilisim-teknoloji-hukuku-kutuphanesi/
Süyûtî. el-Eşbâh ve’n-neẓâʾir fî ḳavâʾid ve fürûʿi fıḳhi’ş-Şâfiʿiyye. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1983.
Şâtıbî, İbrâhim b. Mûsâ. el-Muvâfaḳāt. 6 cilt. Huber: Dâru İbn Affan, 1997.
Şehâbeddin el-Karâfî. Envârü’l-burûḳ fî envâʾi’l-furûḳ. 4 cilt. Beyrut: Dârü’l Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
Şemsüleimme es-Serahsî. el-Mebsût. 31 cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma’ârif, ts.
Şübeyr, Muhammed Osman. el-Medhal ila fıkhi’l-muamelati’l-maliyye : el-mal el-milkiyye el-akd. Amman: Dârü'n-Nefâis, 2009.
Takiyyüddin İbn Teymiyye. el-Fetâva’l kübrâ. thk. Muhammed Abdulkadir Ata - Mustafa Abdül-kadir Ata. 6 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1987.
Tekelioğlu, Numan. “Eşya Kavramını Yeniden Düşünmek: NFT’lerin Eşya Niteliği ve Eşya Hukuku Bakımından Geleceği Üzerine Bir İnceleme”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Der-gisi 30/3 (2022), 1301 -1329. https://doi.org/10.15337/suhfd.1124648
Tekin, Zeliha. Metaverse 101 Paralel Evren. İstanbul: Scala Yayıncılık,2022.
TBV, Türkiye Bilişim Vakfı. Non-Fungible Token (Nitelikli Fikri Tapu Raporu). Ankara: BTK, 2022. https://bctr.org/wp-content/uploads/2023/01/NFTRaporV03.pdf
The Art Newspaper. “NFTs recognised as 'legal property' in landmark case”. Erişim 01 Ekim 2022. https://www.theartnewspaper.com/
The Conversation. “Can you truly own anything in the metaverse? A law professor explains how blockchains and NFTs don’t protect virtual property”. Erişim 10 Ekim 2022. https://theconversation.com
The Sandbox. The Sandbox Premıum NFT Terms Of Use. Erişim 01 Ekim 2022. https://www.sandbox.game/tr/premium-nft-terms-of-use/
The Sandbox, Sandbox Kullanım Şartları. Erişim 10 Ekim 2022. ttps://www.sandbox.Game/trterms-of-use/
Türkekul, Erdem. “Fikri Haklar Yönünden NFT Sözleşmeleri ve Hukuki Sorunlar”. Metaverse, NFT ve Hukuki Sorunlar, İstanbul Barosu. Erişim 04 Ekim 2022. https://www.youtube.com/watch?v =dH8TUU1aJTI
TCDDO, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi. “NFT’nin Türkçe Karşı-lığı Belli Oldu”. Erişim: 20 Şubat 2023. https://cbddo.gov.tr/haberler/6354/nft-nin-turkce-karsiligi-belli-oldu
Ünsal, Erdal M. Mikro İktisat. Ankara: İmaj Yayınları, 2007.
Verdi, Ferhat. “Metaverse ve çok konuşulan ‘arsa’ gündemi”. Erişim 01 Ekim 2022. https://bctr.org/metaverse-ve-cok-konusulan-arsa-gundemi-27049/
Yıldırım, Hakan. Kripto Para Çılgınlığı Finansal krizlerde Kripto Paralara. İstanbul: Himalaya Yayın-ları, 2021.
Zerka, Mustafa Ahmed. el-Fıkhü’l-İslâmî fî sevbihi’l-cedid : el-medhalü’l-fıkhiyyü’l-âm. Dımaşk: Dârü’l-Fikr, 1998.
Zeylaî, Osman b. Ali. Tebyînü’l-ḥaḳāʾiḳ fî şerhi Kenzi’d-deḳāʾiḳ. 6 cilt. Bulak: el-Matbaatü’l-Kübra’l-Emiriyye, 1313.