Yalnızız Romanında Mekânın Poetikasızlaşması ve Ütopik Dünya Olarak Simeranya

Türk edebiyatında ütopya türünün dikkate değer örneklerinden biri, Peyami Safa’nın 1951’de kitap hâlinde yayımlanan Yalnızız romanındaki Simeranya’dır. Simeranya, romanın kurmaca dünyasındaki olumsuzluklarla dolu yaşama tarzına alternatif bir dünya arayışının ürünü olarak ortaya çıkar. Prolog kısmından başlayarak Yalnızız’ın olay örgüsünün içerisine dağıtılmış olan Simeranya, romanın tematik gücü durumundaki idealist karakter Samim’in içinde bulunduğu kapalı, lâbirentleşen mekâna alternatif olarak aradığı açık mekân özleminin ürünüdür. Aynı zamanda Simeranya, Batı edebiyatlarında yaygın olan ütopya türünün Türk edebiyatında gelişmesinde ve tanınmasında da rol oynayan ütopik dünya olarak değer taşır. Bu çerçevede Yalnızız ve onun içinde yer alan Simeranya, türün dünya edebiyatında dikkate değer ürünleriyle metinlerarası ilişkiler kurabileceğimiz yapıda karşımıza çıkar.

Anahtar Kelimeler:

Ütopya, Peyami Safa, Yalnızız, Simeranya, kapalı mekân, açık mekân

The Non-Poetication of Space in Safa’s Novel Yalnızız and his Simeranya as a Utopic World

A remarkable example of utopia in Turkish literature is Simeranya which Peyami Safa wrote in his book Yalnızız published in 1951. Simeranya emerges as an alternative to prose which is full of shortcomings. Simeranya, which is scarttered in Yalnızız is a kind of wish belonging to Samim who is in a gloomy atmosphere. At the same time, Simeranya is valuable in view of being an example for utopia which is widespread in Western literature. In this framework, Safa’s novel Yalnızız and Simeranya appears in a form that can be made inter-textual analyses with the remarkable works of its kind worldwide.

Keywords:

Utopia, Peyami Safa, Yalnızız, Simeranya, enclosed space, open space.,

PDF

___

Ahmet Hâşim (1987), Bütün Şiirleri, (Haz. İnci Enginün-Zeynep Kerman), Dergâh Yayınları, İstanbul.
Aytaç, Gürsel (1990), Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler, Gündoğan Yayınları, Ankara.
Ayvazoğlu, Beşir (1998), Peyami, Ötüken Neşriyat A Ş, İstanbul.
Bachelard, Gaston (1996), Mekânın Poetikası, (Çev. Aykut Derman), Kesit Yayıncılık, İstanbul.
Frye, Northrop (1971), “Edebiyatta Ütopya Türleri”, Türk Dili Eleştiri Sayısı II, nr. 234, Mart 1971, s. 510-531.
Gariper, Cafer-Küçükcoşkun Yasemin, “Çetin Altan’ın Gelecekçi Ütopik Kurgusu: 2027 Yılının Anıları”, Arayışlar -İnsan Bilimleri Araştırmaları-, Sayı: 16, Isparta 2006, s. 1-22.
Göktürk, Akşit (1982), Ada İngiliz Yazınında Ada Kavramı, Adam Yayınları, İstanbul.
Kierkegaard, Søren (2002), Baştan Çıkarıcının Günlüğü, (Çev. Süha Sertabiboğlu), 3. basım, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Korkmaz, Ramazan (2007), “Romanda Mekanın Poetiği”, Edebiyat ve Dil Yazıları Mustafa İsen’e Armağan, (Ed: Ayşenur Külahlıoğlu İslam-Süer Eker), Ankara, s. 399-415.
Öztürk, Nurettin (1992), Çağdaş Türk Edebiyatında Ütopya, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Malatya.
Safa, Peyami (1951), Yalnızız, Nebioğlu Yayınevi, İstanbul.
Tekin, Mehmet (1990), Romancı Yönüyle Peyami Safa, Selçuk Üniversitesi Yayınları, Konya.
Yalçınkaya, Ayhan (2004), Eğer’den Meğer’e Ütopya Karşısında Türk Romanı, Phoenix, Ankara.