Güler ÇOLAK, Öznur KESER, Necmettin CANER

Lycopersicon esculentum Mill. ve Raphanus sativus L. BİTKİLERİNDE ÇİMLENME ve SONRASI BÜYÜME AŞAMALARINDA Na2SO4 TİPİ TUZ STRESİNİN ETKİLERİ

Lycopersicon esculentum Mill. ve Raphanus sativus L.’nin çimlenme ve ilk fide büyüme evrelerinde Na2SO4 tipi tuz stresi etkilerini incelemeyi amaçlayan çalışmada, fotoperyot şartlarında L. esculentum Mill. cv. H-2274 ve 11D-230 genotiplerine ait tohumların 5000 ppm Na2SO4 konsantrasyonunda tümüyle çimlenme yeteneklerini kaybettikleri gözlenirken, aynı genotiplerin 2000 ppm ve daha yüksek Na2SO4 konsantrasyonlarına karanlık şartlarda daha toleranslı davrandığı görüldü. Fotoperyot şartlarında bazı genotiplerde düşük konsantrasyonlarda Na2SO4’ın hipokotil gelişimlerinde olumlu etkilerinden bahsetmek mümkün olsada, yüksek Na2SO4 konsantrasyonlarında hipokotil gelişimlerinin inhibisyonunu işaret eden görünümlerle karşılaşıldı. Fotoperyot uygulanan L. esculentum Mill. cv. H-2274 fideciklerinin kök gelişimlerinde 2000 ppm’e kadar olan Na2SO4 konsantrasyonlarında artışlar izlenirken, R. sativus L. cv. 8TR-18’de 200 ppm Na2SO4 konsantrasyonuyla serinin en yüksek kök boyu ortalama uzunlukları elde edildi. Buna karşın fotoperyot şartlarında L. esculentum Mill. cv. 11D-230 fideciklerinin kök boyu ortalama uzunluklarında istatistiksel anlamda hiçbir konsantrasyonda ana kök gelişimini teşvik eden özelliklere rastlanmazken, R. sativus L. cv. 8TR-17’de en yüksek kök boyu ortalama uzunluklarına kontrol gruplarda ulaşıldı. L. esculentum Mill. cv. 11D-230 ve R. sativus L. cv. 8TR-17 karanlık şartlarda inkübasyona alındığında, artan konsantrasyonlarda uygulanan Na2SO4’ın fideciklerin lateral kök gelişimlerinde yarattığı değişimler istatistiksel anlam taşımazken, artan Na2SO4 konsantrasyonlarının R. sativus L. cv. 8TR-17’nin kotiledon gelişimlerinde neden olduğu değişimlerinde istatistiksel anlamı yoktu.

Anahtar Kelimeler:

Lycopersicon esculentum Mill., Raphanus sativus L., Tuz stresi, Na2SO4, Çimlenme

THE EFFECTS of Na2SO4 TYPE SALT STRESS on Lycopersicon esculentum Mill. and Raphanus sativus L. DURING GERMINATION and SUBSEQUENT PHASES OF GROWING

The aim of this study is to examine effects of Na2SO4 type salt stress on Lycopersicon esculentum Mill. and Raphanus sativus L. during phases of germination and first seedling growth. While seeds of L. esculentum Mill. cv. H-2274 and 11D-230 genotypes lost their ability to sprout in 5000 ppm Na2SO4 concentrations under photoperiod conditions, the same genotypes were more tolerant to 2000 ppm and higher Na2SO4 concentrations under dark conditions. Although it is possible to mention about positive effects of Na2SO4 on hypocotyle development in some genotypes in lower concentrations and under photoperiod conditions, there have been indications that hypocotyle developments are inhibited in higher Na2SO4 concentrations. While increases were observed in Na2SO4 concentrations up to 2000 ppm in root development of L. esculentum Mill. cv. H-2274 seedlings which were applied photoperiod, the highest average root lengths of the series were obtained with R. sativus L. cv. 8TR-18 in 200 ppm Na2SO4 concentration. However, average root lengths of L. esculentum Mill. cv. 11D-230 seedlings under photoperiod conditions had no statistical aspect encouraging main root development in any concentration. On the other hand, the highest average root lengths of R. sativus L. cv. 8TR-17 were obtained with the control group. While variations in lateral root development of L. esculentum Mill. cv. 11D-230 and R. sativus L. cv. 8TR-17 seedlings caused by increasing concentrations of Na2SO4 when the seedlings were incubated under dark conditions were not statistically significant, the variations caused by increasing concentrations of Na2SO4 on cotyledon development of R. sativus L. cv. 8TR-17 were also statistically insignificant.

Keywords:

Lycopersicon esculentum Mill., Raphanus sativus L., Salt stres, Na2SO4, Germination,

PDF

___

M.D. Kantarcı, Toprak İlmi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 315 (2000).
R. Munns, S. Husain, A.R. Rivelli, R.A. James, A.G. Condon, M.P. Lindsay, E.S. Lagudah, D.P. Schachtman, R.A. Hare, Plant and Soil, 247 (2002) 93.
R. Munns, New Phytologist, 167 (2005) 645.
L. Sosa, A. Llanes, H. Reinoso, M. Reginato, V. Luna, Annals of Botany, 96 (2005) 261.
Türkiye Toprak Su Kaynakları ve Çölleşme, T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2003.
F. Rubio, W. Gassmann, J.I. Schroeder, Science, 270 (1995) 1660.
N. Bernstein, M. Ioffe, M. Zilberstaine, Plant and Soil, 233 (2001) 1.
S. Yokoi, R.A. Bressan, P.M. Hasegawa, Jircas Working Report, (2002) 23.
K. Tobe, L. Zhang, K. Omasa, Seed Science Research, 13 (2003) 47.
K. Tobe, X. Li, K. Omasa, Seed Science Research, 14 (2004) 345.
S. Özdemir, M. Engin, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 18 (1994) 323.
J. Cuartero, R.F. Munoz, Scientia Horticulturae, 78 (1999) 83.
D.A. Agboola, Revista de Biologia Tropical, 46 (1998) 1109.
Y. Othman, G. Karaki, A.R. Tawaha, A. Horani, World Journal of Agricultural Sciences, (2006) 11.
F.E. Prado, C. Boero, M. Gallardo, J.A. Gonzales, Botanical Bulletin of Academia Sinica, (2000) 27.
S. Ahmad, A. Wahid, E. Rasul, A. Wahid, Botanical Bulletin of Academia Sinica, 46 (2005) 135.
M.K. Hosseini, A.A. Powell, I.J. Bingham, Seed Science Research, 12 (2002) 165.
İ. Demir, K. Mavi, M. Özçoban, G. Okçu, Israel Journal of Plant Sciences, 51 (2003) 125.
C. Wilson, X. Liu, S.M. Lesch, D.L. Suarez, HortScience, 41 (2006) 225.
Ş. Ellialtıoğlu, R. Tıpırdamaz, Bitkilerde Stres Fizyolojisinin Moleküler Temelleri Sempozyumu Bildirileri, İzmir, (1998) 70.
L. Taiz, E. Zeiger, Plant Physiology, Sinauer Associates, Inc., Publishers, Sunderland, Massachusetts, (2002) 690.
M. Babaoğlu, E. Gürel, S. Özcan, Bitki Biyoteknolojisi, Doku Kültürü ve Uygulamaları, Selçuk Üniversitesi, Konya, (2001) 374.
D. Başaran, Modern Genel Botanik, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır, (1990) 427.
N. Önder, S. Yentür, Bitkilerin Büyüme, Gelişme, Farklılaşma ve Hareket Fizyolojisi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, (1999) 320.
S.A. Bağcı, H. Ekiz, A. Yılmaz, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 27 (2003) 253.
E. Elkoca, F. Kantar, İ. Güvenç, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34 (2003) 1.
K. Tobe, X. Li, K. Omasa, Australian Journal of Botany, 50 (2002) 163.
A.H. Sekmen, F. Özdemir, İ. Türkan, Israel Journal of Plant Sciences, 52 (2004) 21.
S. Zia, M.A. Khan, Canadian Journal of Botany, 82 (2004) 151.
P.A. Van Zandt, M.A. Tobler, E. Mouton, K.H. Hasenstein, S. Mopper, Journal of Ecology, (2003) 837.
M.D. Kaya, A. İpek, A. Öztürk, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 27 (2003) 221.
Y.L. Qian, S.J. Wilhelm, K.B. Marcum, Crop Science, 41 (2001) 1895.
Ö. Türkmen, S. Şensoy, İ. Erdal, T. Kabay, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, (2002) 53.
N. Katerji, J.W. Hoorn, A. Hamdy, M. Mastrorilli, Agricultural Water Management, 38 (1998) 59.
A. Kadıoğlu, Bitki Fizyolojisi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, (2007) 432.