İkinci Dünya Savaşı'nda İdeolojik Propaganda Bağlamında Çizgi Filmler Üzerine Göstergebilimsel Bir İnceleme

İkinci Dünya Savaşı 1945 yılında sonlanmış olsa da siyasi, ekonomik, sosyolojik ve hatta biyolojik etkileri halen devam etmektedir. Savaşın çeşitli alanlarda insanlık tarihine etkileri de akademisyenler ve araştırmacılar tarafından incelenmiştir. Ancak bu savaş ve etkileri hakkında incelenmeyi bekleyen daha pek çok farklı konu olduğu da söylenebilir. İkinci Dünya Savaşı sırasında farklı amaçlarla yüzlerce çizgi film üretilmiştir. Bu çalışmada da savaş yıllarında üretilen çizgi filmler araştırmanın çıkış noktasını oluşturmuştur. Savaş sırasında üretilen ve savaşın her iki tarafının düşüncelerini yansıtır şekilde, Der Störenfried, What Hitler Wants, The Ducktators, Reason and Emotion çizgi filmleri ele alınmıştır. Çalışmada göstergeler üzerinden analiz yapabilme imkânı sağlayan göstergebilimsel analiz yöntemi kullanılarak bu dört farklı çizgi filmden hareketle ideolojik propagandanın nasıl kullanıldığı, kitleleri etkilemek için göstergelerin ne şekilde çizgi filmlerde yer aldığı, Slavoj Zizek ve Cemil Meriç’in ideoloji tanımları ile İkinci Dünya Savaşı çizgi filmlerinde ideolojik propagandanın bu tanımlara göre nasıl şekillendiği hususları incelenmiştir. Neticede çizgi filmlerin tamamında göstergeler aracılığıyla çizgi filmi hazırlayan ülkenin dönemin hâkim ideolojisi çerçevesinde kitleleri etkilemek adına ideolojik propaganda yapıldığı ve çizgi filmlerin birer ideolojik propaganda aracı olarak kullanıldıkları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Çizgi Film, İdeoloji, Propaganda, Göstergebilim, İkinci Dünya Savaşı

A Semiological Examination On Cartoons In The Context Of Ideological Propaganda In The Second World War

Although the Second World War ended in 1945, political, economic, sociological and even biological effects still continue. Effects of war on human history in various fields have also been studied by academics, researchers. However, can said there are many different issues waiting examined about war and effects. During the WW2, hundreds of cartoons produced for different purposes. The cartoons produced during the war years constituted the starting point. Der Störenfried, What Hitler Wants, The Ducktators, Reason and Emotion produced during the war and reflecting thoughts of both sides of the war are discussed. Using the semiotic analysis, how ideological propaganda is used based on these four cartoons, how indicators are used in cartoons to influence the masses, definitions of ideology by Slavoj Zizek and Cemil Meriç and the use of ideological propaganda in WW2 cartoons. The issues of how its shaped according to definitions examined. Consequently, it was concluded that ideological propaganda made in order to influence the masses within framework of the dominant ideology of period, and cartoons used as an ideological propaganda tool in all of cartoons.

Keywords:

Cartoons, Ideology, Propaganda, Semiotics, Second World War,

PDF

___

Çakı, C. (2018). İkinci Dünya Savaşı’ndaki Propaganda Savaşlarında Çizgi Filmin Rolü: Nazi Almanyası ve Amerika Birleşik Devletleri Üzerine İnceleme. Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları E-Dergisi, 1(2), 55.
Encyclopædia Britannica, Inc. (2020, 8 Ocak). Blitzkrieg. Erişim Adresi: https://www.britannica.com/topic/blitzkrieg
Erkman, F. (1987). Göstergebilime Giriş. İstanbul: Alan Yayınları.
Fiennes, S. (2012). The Pervert's Guide To Ideology. https://www.imdb.com/title/tt2152198/, (20.09.2020).
Guiraud, P. (2016). Göstergebilim. Ankara: İmge Yayınları.
Gülada, M. O. ve Çakı, C. (2019). İkinci Dünya Savaşı'nda Sovyet Partizanlara Yönelik Hazırlanan Propaganda Posterleri Üzerine İnceleme. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 123-143.
Held, H. (1940). Der Störenfried. https://www.youtube.com/watch?v=3I3y9wCmUuI, (20.09.2020).
IMDb. (2020). They Live. https://www.imdb.com/title/tt0096256/?ref_=nv_sr_srsg_0, (13.06.2020).
IMDb.com. (2017). Der Störenfried. https://www.imdb.com/title/tt0178046/, (20.09.2020).
IMDb.com. (2020). The Ducktators. https://www.imdb.com/title/tt0034685/?ref_=fn_al_tt_1, (19.09.2020).
IMDb.com. (2020). Reason and Emotion. https://www.imdb.com/title/tt0036294/?ref_=fn_al_tt_1, (22.09.2020).
Karaman, E. (2017). Roland Barthes ve Charles Sanders Peirce'in Göstergebilimsel Yaklaşımlarının Karşılaştırılması. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 34, 31.
Kavoğlu, S. (2018). II. Dünya Savaşı’nda Kadınlara Yönelik Hazırlanan Afişlerin Göstergebilimsel Çözümlemesi: “Women’s Land Army” Örneği 1. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi , 29, 111-124.
Kibaroğlu, M. (1999). İran Bir Nükleer Güç Mü Olmak İstiyor?. Avrupa Dosyası Dergisi, 5(3), 271.
McCabe, N. (1942). The Ducktators. https://www.youtube.com/watch?v=rVtB6afVg9A, (19.09.2020).
Meriç, C. (1981). Bir Facianın Hikayesi, Ankara: Umran Yayınları.
Meriç, C. (2005). Bu Ülke. İstanbul: İletişim Yayınları.
Mutlu, E. (2004). İletişim Sözlüğü. Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
Oxford University Press. (2019). Semiotics. https://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo-9780195396577/obo-9780195396577-0179.xml#:~:text=Semiotics%20(sometimes%20spelled%20%E2%80%9Csemeiotic%E2%80%9D, (13.09.2020).
Rifat, M. (2009). Göstergebilimin ABC'si. İstanbul: Say Yayınları.
Roberts, B. (1943). Reason and Emotion https://www.youtube.com/watch?v=nvp3zAPraF4&list=PL0_3aVTE2GTXFTkgsyFlR087ZVjrI8Qd6, (18.10.2020)
Saussure, F. (1988). Genel Dil Bilim Dersleri. İstanbul: Multilingual Yayınları.
Satır, M. ve Çetin, C. (2019). Toplumsal Gerçekli̇ği̇n İdeoloji̇k İnşasinda Bi̇r Ki̇tle İleti̇şi̇m Araci Olarak Si̇nemanin Rolü: Potemki̇n Zirhlisi Fi̇lmi̇ Örneği̇. Kurgu, 27 (2), 129-146.
Soyuzmultfilm. (1941). What Hitler Wants. https://www.youtube.com/watch?v=afkvBaUf9Fo, (13.09.2020).
Soyuzmultfilm. (2020). About Us. https://b2b.souzmult.com/page8507498.html, (17.09.2020).
Yılmaz, N. (2018). İkna ve Propaganda. M. Karaca ve C. Çakı (Yay. haz.). İletişim ve Propaganda içinde (s. 45-71). Konya: Eğitim Yayınevi.