Bazı İdris (Prunus mahaleb L.) genotiplerinin fenolojik ve pomolojik özellikleri üzerine araştırmalar

İdris (Prunus mahaleb L.), mahlep ismiyle de bilinen bir kiraz anacı olup, ülkemizde kiraz yetiştiriciliğinde çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Türkiye, idris tiplerinin doğal yayılma alanı içinde bulunduğundan genetik varyabilitesi çok geniş ve zengin bir populasyona sahiptir. Bu çalışmada Türkiye’nin farklı yerlerinden seçilen genotipler incelenmiş ve sınıflandırılmıştır. Genotipler meyve rengi bakımından farklılık göstermekte olup kırmızı ve tonları meyve rengine sahip olanları kara idris, sarı ve tonları meyve rengine sahip olanları sarı idris olarak tanımlanmıştır. Genotiplerin meyve ağırlıkları 14.09 g/25 adet olurken, çekirdek ağırlıkları da 2.75 g/25 adet olmuştur. Tüm idris genotiplerinde yaprak oluşturacak olan odun tomurcuklarının uyanması, çiçek tomurcuklarından önce olmuş ve buna bağlı olarak da yapraklanma çiçeklenmeden önce meydana gelmiştir. Fakat odun tomurcuklarının uyanmadan sonraki gelişimi, çiçek tomurcuklarının gelişimine göre daha yavaş olmasından dolayı çiçeklenme daha baskın şekilde görülmüştür. Tam çiçeklenme döneminde kalma süresi ise genotipler arasında farklılık göstererek 2 ile 7 gün arasında değişmiş ve ortalama 5 gün olarak belirlenmiştir. Araştırma sonucunda, Türkiye’nin farklı yörelerinden seçilmiş genotipler fenolojik ve pomolojik olarak incelenerek farklılıklar belirlenmiş ve bu populasyondaki varyasyon ortaya konmuştur.

Researches on the phenological and pomological characteristics of some Mahaleb (Prunus mahaleb L.) genotypes

Mahaleb (Prunus mahaleb L.), is a cherry rootstock also known as “mahlep” and is very commonly used for cherry cultivation. Turkey which is in the natural range of mahaleb types, possesses a very rich and wide genetic variation in its mahaleb population. In this study, genotypes selected from different regions of Turkey were analyzed and classified. Mahaleb genotypes differ according to the color of their fruit; red and shades of red- are called dark mahaleb, yellow and shades of yellow are described as yellow mahaleb. While fruit weights of genotypes were averages of 14.09 g per 25 fruits and seed weights were 2.75 g per 25 seeds. Vegetative buds were able to break before flower buds all mahaleb genotypesexaminated, therefore leafing preceded flowering.However, growth of leaves through blooming of dormant buds were very slow and fell behind the flowering. Growth of flower buds was very rapid and flowering was dominant. Full flowering of mahaleb genotypes varied between 2-7 days and was determined to be an average of 5 days. As a result genotypes selected from different regions of Turkey were classified through phenological and pomological observations. Their differences revealed a variation among genotypes.

PDF

___

Anonim, 1985. Ülkemizdeki Bazı Önemli Orman Tali Ürünlerinin Teşhis Ve Tanıtımı Klavuzu. T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bak. Orman Gen. Müd. Yay., Yay. no:659, Seri no:18. Ankara.
Aydın, C., Öğüt, H. and M. Konak, 2002. Some physical properties of Turkish mahaleb. Biosystems Engineering, 82(2), 231-234.
Davis, D.S., 1972. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Volume 4:19.
Edizer, Y., 1994. İdris anaçlarının bazı kiraz çeşitleriyle uyuşma durumları üzerinde araştırmalar. E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi (Basılmamış)
Gepts, P., 1995. Genetic markers and core collections. In: Core Collections of Plant Genetic Resources. (Ed. by Hodgkin T, Brown A.H.D., Hintum Th.J.L. van and Morales E.A.V. John Wiley & Sons, Chichester, pp. 127-146.
Gerçekçioğlu, R. ve M. Güneş, 1995. Sarı ve kırmızı mahleplerin (Prunus Mahalep L.) fenolojik ve pomolojik özellikleri üzerinde bir araştırma. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi Cilt I (Meyve), Adana, 227-281.
Gerçekçioğlu, R. ve Ç. Çekiç, 1999. Mahalep (Prunus Mahalep L.) çekirdeklarının çimlenmesi üzerine bazı uygulamaların etkileri. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23(1):145-150.
Gunaga, R.P., Hareesh, T.S. and R. Vasudeva, 2007. Effect of fruit size on early seedling vigour and Biomass in White Dammer (Vateria indica): a vulnerable and economically important tree species of the Western Ghats. J. NTFPs, 14: 197-200.
Gülcan, R. ve R. Özçağıran, 1982. Kiraz için idris anacı seleksiyonu. Tübitak Tovag Proje no: 330, 50 s.
Jordana, P. and J.A. Godoy, 2000. RAPD variation and population genetic structure in Prunus mahaleb L. (Rosaceae). Molecular Ecology, 9:1293-1305.
Katzer,G.,2001. Mahlep, http://www.- ang.kfunigraz.ac.at/katzer/eng/prun.mahhtm/
Manonmani, V., Vanangamudi, K. and R.S.V Rai, 1996. Effect of seed size on seed germination and vigour in Pongamia pinnata. J. Trop. For. Sci., 9:1-5.
Negi, A.K. and N.P. Todoria, 1997. Effect of size and weight on germination pattern and seedling development of some multipurpose tree species of Garhwal Himalaya. Indian For., 123:32-36 pp.
Özbek, S. 1978. Özel Meyvecilik. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları: No: 28, Ders Kitabı 11, Adana, 486s.
Özçağıran, R., Ünal, A., Özeker, E. and İsfendiyaroğlu, M., 2004. Ilıman İklim Meyve Türleri, Sert Çekirdekli Meyveler,Cilt –I. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:553.
Perry, R.L., 1987. Cherry Rootstocks. In: Rom, R.C., Carlson, R.F. (Eds.), Rootstocks for Fruit Crops. JohnWiley and Sons, New York, pp 217–264.
Revin, A.A., 1990. New Sweet Cherry Cultivar Localized in The Crimea. No:12, Ukraine.
Şekeroğlu, N., Meraler, S.A., Özkutlu, F. and M. Kulak, 2012. Asian Journal of Chemistry, Vol:24, 12, 5824-5828 pp.
Tukey, H.B., 1930. Identification of Mazzard and Mahaleb Cherry Rootstocks N.Y. State Agr. Exp. Sta. Cir. 117, 12 pp.