NİZÂMÎ-İ GENCEVÎ’NİN ŞEREFNÂME’SİNDE TESETTÜR

Hamse veya Penc Genc adlı eseriyle  bütün dünyada tanınan, Türk ve Fars edebiyatının büyük şairlerinden biri olan Nizâmî, Gence’de doğmuş ve yaklaşık seksen yaşlarında aynı yerde vefat etmiştir. Gence’de medfundur. Nizâmî’nin, Mahzenü’l-esrâr, Hüsrev ü Şîrîn, Leylâ vü Mecnûn, Heft Peyker (Behrâmnâme), İskendernâme (Şerefnâme ve İkbalnâme)’den oluşan ve Penc Genc adıyla da bilinen Hamse adlı eseriyle kaside, gazel, kıta ve rubailerden oluşan 1989 beyitlik bir Divan’ı vardır. Nizâmî, bütün eserlerini, -zamanın bir gereği olarak- Farsça kaleme almış ve bunları -biri hariç- Türk asıllı hükümdarlara sunmuştur. Bu eserler, Türkçe, Arapça, Fransızca, İngilizce, Almanca, Rusça ve Japonca gibi birçok dile tercüme edildi ve birçok kez yayınlanmıştır.  Bu makalede, Nizâmî’nin son mesnevisi İskendernâme’nin Şerefnâme bölümünde yer alan İskender’in ordusuyla birlikte Rus ülkesine giderken Kıpçak Çölüne Varması Hikâyesinde işlenen tesettür konusu ele alındı. Asıl konuya geçmeden önce Nizâmî’nin hayatı, Kıpçaklar, İskender ve tesettür hakkında kısaca bilgi verildi. Daha sonra hikâye manzum olarak Türkçeye çevrilip içeriği anlatıldı. Ayrıca karşılaştırma yapılabilmesi için sonuna hikâyenin Farsça metni de eklendi.

___

  • Kanar, Mehmet. (2007). “Nizâmî-i Gencevî”, Türkiye Diyanet Vakfı İs-lam Ansiklopedisi, Cilt: 33, s. 183-185. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Ya-yınları.Kaya, Mahmut. (2000). “İskender”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansik-lopedisi, Cilt: 22, s. 555-557. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Ma‘sûmî. (1381 hş.). “Nizâmî-i Gencevî”, Dânişnâme-i Edeb-i Fârsî (Ed. Hasan Enûşe), Cilt: 7, s. 574-583. Tahran: Vezârat-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî.Müslim. (ts). Sahîhu Müslim, nşr. Muhammed Fuad Abdulbaki. Bey-rut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.Safâ, Zebîhullah. (1371 hş.). Târîh-i Edebiyyât der İran, Cilt: 2, Tah-ran: İntişârât-i Firdovs. Ünver, İsmail. (2000). “İskender (Edebiyat)”, Türkiye Diyanet Vakfı İs-lam Ansiklopedisi, Cilt: 22, s. 557-559. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Ya-yınları.Yücel Uydu, Muallâ. (2002). “Kıpçaklar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 25, s. 420-421. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.