En temel anlamı ile mezhepler, din ile ilgili beşer yorumlarının ve anlayış farklılıklarının zamanla kurumsallaşmaya başlaması ile ortaya çıkmıştır. Fikirler ve bu fikirler etrafında oluşan sosyal birliktelikler kendiliğinden veya herhangi bir ortamdan yoksun olarak ortaya çıkmadıkları gibi süreç içerisinde ilk hallerinden değişip dönüşerek sonraki kuşaklara aktarılırlar. Tarih biliminde olduğu gibi İslam Mezhepler Tarihinin de ilgilendiği tüm bu siyasî ve itikadî temelli oluşumların, şekillendikleri ortamdan ve temellendirildikleri fikirlerden başlayarak bir süreç içerisinde bilimsel yöntemlerle incelenmesi gerekmektedir. Fikir-hadise ve zaman-mekân irtibatının sağlıklı bir şekilde kurulduğu çalışmalar neticesinde mezheplerin oluşum, gelişim ve değişim süreçlerini de anlamak mümkün hale gelebilecektir.