Ebru ÜNAY, Macid Ayhan MELEKOĞLU, Orhan ÇAKIROĞLU

Türkiye’de kaynaştırmadan bütünleştirmeye geçiş

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de özel eğitim ve bütünleştirme alanında 2014-2019 yılları arasındaki sayısal eğilimleri ortaya koymaktır. Bu kapsamda ilk olarak Milli Eğitim Bakanlığı’ndan (MEB) alınan özel eğitim verilerinin özel eğitim ve bütünleştirmedeki öğrenci sayıları açısından betimsel olarak analizi yapılmıştır. Sonrasında okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise düzeyleri için bütünleştirme eğitimdeki istatistiksel eğilimler cinsiyet ve yetersizlik türleri açısından betimsel olarak analiz edilmiştir. Yapılan incelemede örgün eğitim sistemi içindeki özel gereksinimli öğrencilerin sayısının arttıkça bütünleştirme ortamına yerleştirilen özel gereksinimli öğrencilerin sayısının da arttığı görülmektedir. Bu artış hem özel gereksinimli öğrencilerin genel eğitim okullarında daha görünür hâle gelmesi fikrini hem de en az kısıtlayıcı eğitim ortamı ilkesini desteklemektedir. Bulgular, bütünleştirme ortamına yerleştirilen öğrencilerin yanı sıra özellikle dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ve duygu ve davranış bozukluğu başta olmak üzere özel eğitim gereksinimi olan öğrencilerin sayısının da hızla arttığını göstermektedir. Ayrıca okul öncesi ve lise kademesindeki okullaşma oranının çok düşük olması çalışmadan elde edilen bir diğer bulgudur. Bütünleştirme ortamlarında öğrenim gören öğrencilerin dağılımı farklı özel gereksinim alanlarına göre değerlendirildiğinde otizm spektrum bozukluğu tanısı alan öğrencilerin bütünleştirme ortamlarına yerleştirilme oranlarının çok düşük olduğu görülmektedir. Çalışmanın bulguları sonucunda öğretmenlere bütünleştirme uygulamaları ile ilgili verilen hizmet içi eğitimlerin içeriği ve yeterliliği ile ilgili düzenlemeler yapılması, özel eğitim gereksinimi olan öğrenciler için bilimsel dayanaklı müdahale programları hazırlaması ve etkili geçiş planları ile bütünleştirme uygulamalarının kalitesini artırmaya odaklanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Bütünleştirme, kaynaştırma, özel eğitim, özel eğitim istatistikleri

Transition from Integration to Inclusion in Turkey

The aim of this study is to reveal the numerical trends and developments between 2014-2019 in the field of special education and inclusion in Turkey. In this context, firstly, the special education data obtained from the Ministry of National Education were analyzed descriptively in terms of the number of students in special education and integration. Afterwards, statistical trends and developments in inclusive education for preschool, primary, secondary and high school levels were analyzed descriptively in terms of gender and disability types. The results show that as the number of students with special needs in the formal education system increases, the number of students with special needs placed in the inclusive environment also increases. This increase supports both the idea that students with special needs become more visible in general education schools and the principle of least restrictive educational environment. The results show that the number of students especially with attention deficit hyperactivity disorder and emotional and behavioral disorder has increased rapidly. In addition, the very low rate of enrollment in preschool and high school is another finding obtained from the study. When the distribution of students analyzed according to different special needs areas, it is seen that the placement rate of students diagnosed with autism spectrum disorder in integration environments is very low. Based on the findings of the study, it is recommended to prepare evidence based intervention programs for students in need of special education and to focus on improving the quality of effective transition plans and inclusive practices.

Keywords:

Integration, inclusion, special education, special education statistics,

PDF

___

Ahmetoğlu, E., Burak, Y. ve Acar, İ. H. (2019). Otizmli öğrencilerin katıldıkları başarılı kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamalarına ilişkin öğretmenlerin algıları. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 501-514.
Alharbi, K. A., Alharbi, A. A., Al-Thunayyan, F. S., Alsuhaibani, K. A., Alsalameh, N. S., Alhomaid, M. H. ve Hamid, P. F. (2019). Schools teachers’ knowledge about autism in Al-Badayacity, Al-Qassim Region, Kingdom of Saudi Arabia. Materia Socio-Medica, 31(1), 4-9. doi: 10.5455/msm.2019.31.4-9
Alves, I. (2019) International inspiration and national aspirations: inclusive education in Portugal, International Journal of Inclusive Education, 23(7-8), 862-875. doi: 10.1080/13603116.2019.1624846
Anderson, J. ve Boyle, C. (2019). Looking in the mirror: reflecting on 25 years of inclusive education in Australia, International Journal of Inclusive Education, 23(7-8), 796-810. doi: 10.1080/13603116.2019.1622802
Bilgiç, A., Kılıç, B. G., Gürkan, K. ve Aysev, A. (2006). Dikkat eksikliği hiperaktivite tanısı konulan bir klinik örneklemde yıkıcı davranış bozuklukları ve özgül öğrenme bozuklukları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 13(2),54-59.
Birkan, B. (2013). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar. S. Vuran (Ed.), Özel Eğitim içinde (ss. 209-251) Ankara: Maya Akademi.
Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
Bruin de K. (2019). The impact of inclusive education reforms on students with disability: An international comparison. International Journal of Inclusive Education, 23(7-8), 811-826. doi: 10.1080/13603116.2019.1623327
Busby, R., Ingram, R., Bowron, R., Oliver, J., ve Lyons, B. (2012). Teaching elementary children with autism: Addressing teacher challenges and preparation needs. The Rural Educator, 33(2), 27-35. https://epubs.library.msstate.edu/index.php/ruraleduca-tor/article/view/146 adresinden erişilmiştir.
Çakaloz, B., Akay, A. P. ve Günay, T. (2007). Karşı olma karşı gelme bozukluğunun eşlik ettiği ve etmediği dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanılı çocukların davranışsal sorunlar, ders başarısı ve akran ilişkileri açısından değerlendirilmesi. New Symposium Journal, 45(2), 84-92.
Çakıroğlu, O. ve Melekoğlu, M. A. (2014). Statistical trends and developments within inclusive education in Turkey. International Journal of Inclusive Education, 18(8), 798-808.
Çakır, H. ve Baş, H. (2018). Cinsiyetler ve cinsiyetlerle özdeşleşen davranışların sosyolojik ve biyolojik açıdan değerlendirilmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(5), 176-191.
Departman for Education (2018). Special educational needs in England. https://www.gov.uk/government/statistics/special-educational-needs-in-england-january-2018 adresinden erişilmiştir.
Er-Sabuncuoğlu, M. ve Diken, İ. H. (2010). Early childhood intervention in Turkey: Current situation, challenges and suggestions. International Journal of Early Childhood Special Education, 2(2), 149-160.
European Agency for Special Needs and Inclusive Education. (2020). European Agency Statistics on Inclusive Education: 2018 Dataset Cross-Country Report. (J. Ramberg, A. Lénárt, and A. Watkins, eds.). Odense, Denmark
Forlin, C. (2011). From special to inclusive education in Macau (SAR). International Journal of Inclusive Education, 15(4), 433-443, doi: 10.1080/13603110903079516
Gözüm, A. İ. C. (2020a). Okul öncesi öğretmenlerin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna yönelik metaforlarının belirlenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 857-876. doi: 10.17556/erziefd.803146
Gözüm, A. İ. C. (2020b). Okul öncesi dönem çocuklarında çalışma belleği ve engelleyici kontrol: Dikkatin aracı rolü. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(3), 609-638. doi: 10.24130/eccd-jecs.1967202043270
Howard, V., Williams, B., Lepper, C. (2010). Very Young Children With Special Needs: A Foundation for Educators, Families and Service Providers (4th Ed.) Upper Saddle River, N.J: Pearson Education.
Hussar, B., Zhang, J., Hein, S., Wang, K., Roberts, A., Cui, J., Smith, M., Bullock Mann, F., Barmer, A. ve Dilig, R. (2020). The Condition of Education 2020 (NCES 2020-144). U.S. Department of Education. Washington, DC: National Center for Education Statistics. https://nces.ed.gov/pubsearch/pubsinfo.asp?pubid=2020144 adresinden erişilmiştir.
Kahya, O. ve Hoşgörür, V. (2018). Comparing inclusive education in Turkey and Argentina. International Online Journal of Education and Teaching (IOJET), 5(1), 82-92. http://iojet.org/index.php/IOJET/article/view/227/222 adresinden erişilmiştir.
Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
Liu, Y., Li, J., Zheng, Q., Zaroff, C. M., Hall, B. J., Li, X., ve Hao, Y. (2016). Knowledge, attitudes, and perceptions of autism spectrum disorder in a stratified sampling of pre-school teachers in China. BMC Psychiatry, 16, 142-153. doi: 10.1186/s12888-016-0845-2
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (1983). 2916 sayılı özel eğitime muhtaç çocuklar kanunu, 15.10.1983 tarih ve 18192 sayılı Resmî Gazete.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (1997). 573 sayılı özel eğitim hakkında kanun hükmünde kararname, 06.06.1997 tarih ve 23011 sayılı Resmî Gazete.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2000). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği, 18.01.2000 tarih ve 23937 sayılı Resmî Gazete.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013). Mesleki eğitimde bütünleştirme uygulamaları. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2013_09/04115235_meslekieitimdebtnletirmeuygulamalar.pdf adresinden erişilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2015a). Destek Eğitim Odası Açılması Hakkında Genelge. http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_10/08112732_destekeitimodasgenelge.pdf adresinden erişilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2015b). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2014-2015. https://sgb.meb.gov.tr/www/mill-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-2014-2015/icerik/153 adresinden erişilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2015c). Özel eğitimin güçlendirilmesi projesi. https://orgm.meb.gov.tr/www/ozel-egitimin-guclendirilmesi-projesi/icerik/558 adresinden erişilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2016). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2015-2016. http://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=232 adresinden erişilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017a). Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamaları Hakkında Genelge. http://orgm.meb.gov.tr/www/kaynastirmabutunlestirme-yoluyla-egitim-uygulamalari-genelgesi-guncellendi/icerik/934 adresinden erişilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017b). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2016-2017. https://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=270 adresinden erişilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2017-2018. https://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=327 adresinden erişilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. http://mevzuat.meb. gov.tr/html/66.html
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2019). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2018-2019. https://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=361 adresinden erişilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2020). Bütünleştirici Eğitimin Geliştirilmesi Projesi (BEGEP). https://orgm.meb.gov.tr/www/butunlestirici-egitimin-guclendirilmesi-projesi-begep/icerik/1261 adresinden erişilmiştir.
Meijer, C., Soriano, V., & Watkins, A. (2007). Inclusive education across Europe: Reflections upon 10 years of work from the European Agency for Development in Special Needs Education. Childhood Education, 83(6), 361-365.
Melekoğlu, M. (2019). Duygu ve davranış bozukluğu olan çocuklar. M. Melekoğlu ve M. Sönmez Kartal (Ed.), Özel Eğitim içinde (s. 211-232). Ankara: Vize Akademik.
Mitchell, D. (2005). Contextualizing inclusive education: Evaluating old and new international paradigms. London: Routledge.
Öner, Ö., Aysev, A. (2000). Okul Öncesi Dönemde Değişik Belirtilerle Başvuran Çocuklarda Üç Yıl Sonraki Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Sıklığı. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 7(2), 99-105
Öner, Ö., Öncü, B., Canat, S., ve Erol, N. (2006). Ergenlerde Sürekli Dikkat Performansı İle Anne Baba, Öğretmen ve Kendini Değerlendirme Ölçekleri Arasındaki Korelasyon. Türkiye'de Psikiyatri Dergisi, 8(3), 131-135.
Özmen, K. S. (2011). Okulda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB). Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (2) , 1-10 .
Pérez-Vicente, S., ve Ruiz, M. E. (2009). Descriptive statistics. Allergologia et immunopathologia, 37(6), 314-320.
Rakap, S. (2018). Kapsayıcı eğitim. O. Çakıroğlu (Ed.), Özel eğitim1 içinde Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
Ramberg, J., ve Watkins, A. (2020). Exploring inclusive education across Europe: Some insights from the European Agency Statistics on Inclusive Education. Forum for International Research in Education 6(1), 85-101.
Sazak-Pınar, E. (2006). Dünyada ve Türkiye'de erken çocukluk özel eğitiminin gelişimi ve erken çocukluk özel eğitim uygulamaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 7(2), 71-83. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000098
Schwab, S., U. Sharma, and T. Loreman. (2018). Are we included? Secondary students’ perception of inclusion climate in their schools. Teaching and Teacher Education 75 (1): 31–39. doi: 10.1016/j.tate.2018.05.016.
Sulochini Pather (2019). Confronting inclusive education in Africa since Salamanca, International Journal of Inclusive Education, 23:7-8, 782-795, doi: 10.1080/13603116.2019.1623329
Tomris, G., ve Çelik, S. (2021). Erken çocukluk özel eğitimi: Kuramsal ve yasal temeller, Dünya’daki ve Türkiye’deki son eğilimler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, Erken Görünüm. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.748893
United Nations Educational Scientific and Cultural Organization (UNESCO). (1994). Final Report: World conference on special needs education: Access and quality. Paris, France: Author.
United Nations (UN) (1948). Universal declaration of human rights. Un. doi: 10.1017/CBO9781107415324.004
Ünay, E. ve Çakıroğlu, O. (2019). Kapsayıcı eğitimin etkililiği ve başarısı için temel faktörler. H. Güngör ve S. Rakap (Ed.), Kapsayıcı Eğitim Özel Eğitimde Bütünleştirme (s. 57-79). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Yıldırım, A. ve Şimsek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.