Antalya ve Çevresinde Tarihsel Dönem Depremlerinin Antik Yapılara Etkisinin Araştırılması

Türkiye, aktif yer hareketlerinin oldukça yoğun gözlendiği Asya ile Avrupa Kıtaları arasında Karadeniz ve Akdeniz ile sınırlanan bir coğrafyada konumlanmıştır. Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Fayları ile Batı Anadolu Fay Kuşağı, ülkemizde meydana gelen depremlerin büyük bir çoğunluğunu oluşturan başlıca faylardır. Tarih kaynaklarında Anadolu coğrafyasında yıkıcı etki yaratan depremlerden bahsedilmektedir. Birçok bilim insanı, çeşitli tarih kaynaklarını kullanarak bu coğrafyadaki tarihsel dönem depremleri (1900 yılından önce) tasnif etmiştir. Tarih kaynaklarında adı geçen depremlerin birçoğu Anadolu’da devletlere başkentlik yapmış İstanbul ve çevresindedir. Bu çalışmada, Akdeniz Bölgesi içerisinde yer alan turizm potansiyeli yüksek Antalya ve çevresinde meydana gelmiş tarihsel dönem depremleri, çeşitli kaynaklardan derlenerek aletsel dönem yer hareketleri ile konum ve büyüklükleri bakımından karşılaştırılmıştır. Ayrıca, Antalya’da bulunan antik şehirlerdeki bazı yapılarda tarihsel depremlerin yarattığı izlerden örnekler sunulmuştur. Bu kapsamda; Perge, Aspendos ve Phaselis antik kentlerindeki bazı tarihi yapıların karakteristikleri belirtilerek yaşanan depremler neticesinde oluştuğu muhtemel hasarlar araştırılmıştır. Çalışma sonucunda Antalya ve çevresinde; her iki dönemde meydana gelen yer hareketlerinin etkilediği bölgelerin örtüştüğü ve antik dönem yapılarında tamamen yıkım olmadığı fikrine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Antalya, tarihsel dönem depremler, antik kentler, deprem hasarları

PDF

___

BİB Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığı, Türkiye deprem bölgeleri haritası (18.04.1996) yerleşim birimleri ve deprem bölgeleri, 1996.
B. Özmen, “Türkiye Deprem Bölgeleri Haritalarının Tarihsel Gelişimi”, Türkiye Jeoloji Bülteni, c. 55, s. 1, ss. 43-55, 2012.
Antalya Valiliği. (2016, 5 Aralık). Erişim: www.antalya.gov.tr
TÜİK. (2017, 2 Aralık). Merkezi Dağıtım Sistemi. Erişim: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/menu.zul
AFAD. (2016, 1 Aralık). Erişim: www.deprem.gov.tr
N. Dipova, B. Cangir, “Antalya İli Yerleşim Alanının Depremselliğinin Araştırılması”, Jeoloji Mühendisliği Dergisi, c. 35, s. 2, ss. 93-114, 2011.
C. Sezer, “1914 Isparta-Burdur Depreminde Hilâl-İ Ahmer Cemiyeti’nin Yapmış Olduğu Yardımlar”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 19, s. 1, ss. 17-34, 2014.
İnşaat Mühendisleri Odası. (2016, 2 Aralık). Erişim: http://www.imo.org.tr/resimler/dosya_ekler/9bda50aad354484_ek.pdf
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi. (2018, 2 Ocak). BDTİM Deprem Sorgulama Sistemi. Erişim: http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/zeqdb/
M.H. Acar, G. Budak, R.E. Kılcı, “Antalya yöresinin deprem riski açısından değerlendirilmesi”, Antalya Yöresinin İnşaat Mühendisliği Sorunları Kongresi, Antalya, Türkiye, 22–24 Eylül 2005.
MTA Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, 10 Haziran 2012 Ölüdeniz Açıkları (Muğla) depremi bilgi notu, 2012.
MTA. (2017, 5 Aralık). Yenilenmiş Diri Fay Haritaları. Erişim: http://www.mta.gov.tr/v3.0/hizmetler/yenilenmis-diri-fay-haritalari
Antalya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Antalya il çevre durum raporu 2011, 2011.
Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü. (2018, 2 Ocak). Deprem Kataloğu. Erişim: http://www.koeri.boun.edu.tr/
AFAD. (2018, 2 Ocak). Tarihsel Deprem Kataloğu. Erişim: https://deprem.afad.gov.tr/tarihseldepremler
The Share European Earthquake Catalogue (SHEEC). (2018, 3 Ocak). Erişim: https://www.emidius.eu/SHEEC/
GEM Earthquake Consequences Database. (2018, 3 Ocak). Erişim: https://www.gemecd.org/
S. Özdoğan, “Türkiye’nin Deprem Bölgeleri”, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, s. 2, ss. 53-68, 1993.
Y. Altınok, “Türkiye ve Çevresinde Tarihsel Tsunamiler”, TMH Türkiye Mühendislik Haberleri, s. 438, ss. 25-32, 2005.
N. Pınar Erdem, E. Lahn, Türkiye Depremleri İzahlı Kataloğu, 2. baskı, Yıldız Teknik Üniversitesi Yayınları, 2001.
M. Yazıcı, “1851 Meğri Depremi”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 28, ss. 114-129, 2012.
S. Gür, İlk İnsandan Selçuklu’ya Anadolu Uygarlıkları ve Antik Şehirler, 2. basım, Alfa Yayınları, 2010, ss. 288-327.
İ. Akşit, Akdeniz Uygarlıkları, Akşit Yayıncılık, 2007, ss. 101-144.
M. Kürkçü, “Phaselis Su Sistemleri ve Hidrografisi Üzerine Genel Değerlendirme”, Phaselis Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi, s. 1, ss. 69-79, 2015.