Murgul ve Lahanos Volkanojenik Masif Sülfit (VMS) Cevherleşmelerinin Cevher Mineralojisi (KD Türkiye): Doğu Pontidlerin zıt uçlarında yer alan iki cevherleşmenin karşılaştırması

Türkiye’nin kuzeydoğusunda yer alan Doğu Pontid Metalojenik Kuşağı, önemli volkanojenik masif sülfit cevherleşmelerini barındırmaktadır. Bu çalışmada bölgenin doğu ve batı uçlarında yer alan Murgul ve Lahanos bakır yataklarının cevher mineralojileri karşılaştırılmalı olarak incelenmiştir. Yeni veriler, her iki yatağında bölgedeki Üst Kretase yay volkanizmasının gelişimi sırasında iki farklı volkanik evre arasında gelişmiş deniz tabanı deniz tabanı hidtotermal aktivitesinin ürünleri olduğu yönündeki görüşleri desteklemektedir. Murgul yatağı bu tip sistemlerdeki saçınım ve stokvörk beslenme kanallarını, Lahanos yatağı ise reküranslar gösteren parajenezle karakterize denizaltı sülfit tepeciklerini iyi şekilde temsil eder. Ana cevherleşmelerin zamanlaması ve/veya cevherleşme sonrası rejüvenasyon süreçlerinin direkt cevherden radyometrik yaş çalışmaları ve cevher mineral kimyası ile irdelenmesinin bölgesel metalojenezik yap-bozun eksik parçalarının tamamlanmasında yardımcı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Volkanojenik Masif Sülfit Yatakları, Kuroko-tipi, Murgul, Lahanos, Doğu Pontidler

The Ore Mineralogy of the Murgul ve Lahanos Volcanogenic Massive Sulfide (VMS) Mineralizations (NE Turkey): A comparison of two mineralizations from reverse ends of Eastern Pontides

The Eastern Pontide Metallogenic Belt located to the northeast of Turkey hosts important massive sulfide mineralizations. In this study, ore mineralogy of the Murgul and Lahanos copper deposits located to the eastern and western ends of the region is comperatively investigated. The new findings supports the arguments suggesting both deposits are products of seafloor hydrothermal activity that occurred between two different volcanic episodes of the Upper Cretaceous arc volcanism in the region. Murgul deposit highly represents the disseminated and stockwork feeder channels of such systems, whilst the Lahanos deposit highly represents the seafloor sulfide mounds characterized by paragenesis with recurrences. It is thought that the further study of the timing of the main mineralizations and/or post-mineralization rejuvenation processes via direct radiometric dating of the ore and ore mineral chemistry may help filling the missing parts of the regional metallogenic puzzle.

Keywords:

Volcanogenic Massive Sulfide Deposits, Kuroko-type, Murgul, Lahanos, Eastern Pontides,

PDF

___

[1] Galley, A.G., Hannington, M.D., Jonasson, I.R., 2007. Volcanogenic massive sulphide deposits, Mineral Deposits of Canada: A Synthesis of Major Deposit-Types, District Metallogeny, the Evolution of Geological Provinces, and Exploration Methods, ed. Goodfellow, W.D., Geological Association of Canada, Mineral Deposits Division, Special Publication No. 5, s. 141-161.
[2] Akbulut, M., Oyman, T., Çiçek, M., Selby, D., Özgenç, İ., Tokçaer, M., 2016. Petrography, mineral chemistry, fluid inclusion microthermometry and Re–Os geochronology of the Küre volcanogenic massive sulfide deposit (Central Pontides, Northern Turkey), Ore Geology Reviews, Cilt. 76, s. 1-18.
[3] Misra, K.C. 2000. Understanding Mineral Deposits. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, Netherlands, 844 s.
[4] Hamilton, W.J., 1842, Researches in Asia Minor, Pontus and Armenia. vol. I, II, London, 572s.
[5] Revan, M. K. 2010. Doğu Karadeniz Bölgesi Volkanojenik Masif Sülfid Yataklarının Tip Özelliklerinin Belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Ensitüsü, Doktora Tezi, 320s, Ankara.
[6] Chaput, E., 1936, Türkiye’de jeolojik ve jeomorfolojik tetkik seyahatler: İ.Ü. Coğr.Enst.Neş.,11, 326s.
[7] Arni, P., 1939, Tektonische Grundzüge Ostanatoliens und benachbarter Gebite: Veröff. Inst. Lagerstattenforsch. Türkei, Ser. B, 4, 90 s.
[8] Paréjas, E., 1940, La tectonique tranversale de la Turquie: Publ. Inst. Géol. Univ., İstanbul, N.S., 8, 244 s.
[9] Lahn, E., 1940, Les structures géologiques de la région d’Erzurum: MTA Mecm., Cilt. 19, s. 233-243.
[10] Stchepinsky,V., 1945, Stratigraphie du bassin superiéur de la Kelkit çayı: M.T.A. Mecm., Cilt.33, s. 133-152.
[11] Kovenko, V. (1942): Artvin bölgesi Kuvarshan bakır madenleri. M.T.A. Mecm., Cilt.27, s.230-266.
[12] Wijkerslooth, P. de, 1946, Einiges über die Erzprovinz des östlichen Schwarzmeer-Küstengebirges, insbesondere über die Kupferlagerstatte von Kuvarshane (Vil. Çoruh-Türkei): MTA Mecm., Cilt.35,102-120.
[13] Baykal, F., 1949, Of-Rize-Pazar kıyı dağları hakkında. M.T.A. Derleme Rapor No. 2198 (yayımlanmamış).
[14] Baykal, F., 1952, Kelkit-Şiran bölgesinde jeolojik araştırmalar. M.T.A. Derleme Rapor No. 2205 (yayımlanmamış).
[15] Erguvanlı, K., 1950, Trabzon-Gümüşhane arasındaki bölgenin jeolojik etüdü hakkında rapor. M.T.A. Derleme Rapor. No. 2273, 28s., Ankara.
[16] Yalçınlar, İ.,1952, İspir, Pazar, Arhavi ve Yusufeli arasındaki bölgenin jeolojisi. MTA Derleme Rapor No. 2022 (yayımlanmamış).[17] Demirsü, A., 1955, Çıldır-Posof-Şavşat-Kemalpaşa bölgesinin jeolojik etüdü hakkında memuar. M.T.A. Rapor No: 2377 (yayımlanmamış).
[18] Gattinger, T.E., 1955, Kuzeydoğu Türkiye’de Çoruh ile Erzurum arasındaki bölgede yapılan jeolojik harita çalışmaları hakkında rapor. M.T.A. Derleme Rapor No. 2379 (yayımlanmamış).
[19] Gattinger, T.E., 1962, Explanatory text of the Geological Map of Turkey. Trabzon sheet. 1:500 000 scale. MTA Publ., Ankara.
[20] Nebert, K., 1961, Kelkit Çayı ve Kızılırmak (Kuzey Anadolu) nehirleri mecra bölgelerinin jeolojik yapısı. MTA Dergisi, Cilt.57, s.1-49.
[21] Ağralı, B., Akyol, E. and Konyalı, Y., 1965, Preuves palynologiques de l’existence du Dogger dans la région de Bayburt. Bulletin of the Mineral Research and Exploration Institute of Turkey, Cilt.65, s.45-57.
[22] Faure, D., 1967, Çoruh Nehri ile Karasu Çayı arasındaki stratigrafik seri ve Bayburt-Aşkale tektoniği hakkında rapor. M.T.A. Rapor No. 4099 (yayımlanmamış).
[23] Baydar, O., Erdoğan, B., Akyürek, B., Topçam, A., Kengil, R., Korkmazer, B., Kaynar, A. ve Selim, M., 1969, Yusufeli-Öğdem-Madenköy-Tortum Gölü ve Ersis arasındaki bölgenin jeolojisi. M.T.A. Derleme Rapor No. 5202 (yayımlanmamış).
[24] Yılmaz, Y., 1972, Petrology and structure of the Gümüşhane granite and surrounding rocks: Londra Üniversitesi, Doktora Tezi, 260s, İngiltere.
[25] Yılmaz, Y., 1984, Türkiye'nin jeolojik tarihinde magmatik etkinlik ve tektonik evrimde ilişkisi T.J.K. Ketin Simpozyumu Bildirileri, 63-81.
[26] Stajanow, R., 1973, Pontidlerde Harşit nehri arasında volkanik taşların petrolojisi: Cumhuriyetin 50. yılı Yerbilimleri Kongresi Tebliğler Kitabı, 490-517.
[27] Seymen, İ., 1975, Kelkit vadisi kesiminde Kuzey Anadolu Fay zonunun tektonik özelliği. İTÜ Doktora Tezi, 192 s, İstanbul.
[28] Bergougnan, H., 1976, Structure de la chaine pontique dans le Haut-Kelkit (Nord Est de l’Anatolie). Bull. Soc. Geol. France, Cilt.7-18, s.675-686.
[29] Bergougnan, H., 1987, Etudes geologiques dans l’Est-anatolien. These de doctorat, a l’ Univ. Pierre et Marie Curie, Paris, 606-5.
[30] Çoğulu, E., 1975, Gümüşhane ve Rize granitik plütonlarının mukayeseli petrografik ve jeokronometrik etüdü (Petrological and geochronological studies in the Gümüşhane and Rize regions). Teknik Üniversite Matbaası, Doçenlik Tezi, 112 s, İstanbul.
[31] Taner, M.F., 1977, Etude géologique et pétrographique de la région de Güneyceİkizdere, située au sud de Rize (Pontides Orientales, Turquie). Ph.D. Thesis, Universite de Geneve, 180 s., Switzerland.
[32] Tokel, S., 1972, Stratigraphical and volcanic history of the Gümüşhane region, N.E. Turkey. University of London, Ph. D. Thesis, U.K.
[33] Tokel, S., 1973, Pontidlerin Mezozoyik ve Tersiyerdeki gelişimleri, bu gelişmelerin Kuzey Anadolu sismik zonu ile muhtemel ilgileri: Cumhuriyetin 50. Yılı Yerbilimleri Kong. Tebliğleri, 1-4, MTA yayını.
[34] Tokel, S., 1977, Doğu Karadeniz bölgesinde Eosen yaşlı kalk-alkalen andezitler ve jeotektonizma; Türkiye Jeoloji Kurultayı Bült., Cilt. 20, s.49-54.
[35] Tokel, S., 1985, Pontidlerdeki uyumsuz element değişimlerinin transversal dağılımı ve dalım yönü tayini: Türkiye Jeoloji Kurultayı, Bildiri Özleri, s. 23.
[36] Peccerillo, A. and Taylor, S.R., 1975, Geochemistry of Upper Cretaceous volcanic rocks from the Pontic Chain, Northern Turkey. Bull. Volcan., Cilt. 39/4, s.557-569.
[37] Peccerillo, A. and Taylor, S.R., 1976, Geochemistry of Eocene calcalkaline volcanic rocks from Kastamonu area, Northern Turkey. Contr. Mineral. Petrol., Cilt. 58, s. 63-81.
[38] Ağar, Ü., 1977, Demirözü (Bayburt) ve Köse (Kelkit) bölgesinin jeolojisi. Doktora Tezi, KTÜ yayını, 59 s. Trabzon,
[39] Pelin, S., 1977, Alucra (Giresun) güneydoğusu yöresinin petrol olanakları bakımından jeolojik incelemesi. K.T.Ü. yayını, No:87, 105 s., Trabzon.
[40] Altun, Y., 1971, Murgul-Karatepe mevkii doğusunun jeolojik etüd raporu. M.T.A. Derleme Rapor No. 4807, 9s., Ankara.
[41] Altun, Y., 1976, Artvin-Murgul yataklarının jeolojik etüd raporu. M.T.A. Derleme Rapor No. 6317, Ankara.
[42] Altun, Y,, 1977, Çayeli- Madenköy bakır- çinko (Cu-Zn) yatağının jeolojisi ve cevherleşmeyle ilişkin sorular: MTA derg,, Cilt.9, s.9-21
[43] Çağatay, M.N., 1977, Development of the geochemical exploration techniques for massive sulphide ore deposits, Eastern Black Sea Region, Turkey. Ph. D. Thesis. Univ. London.
[44] Çağatay, N., 1980, Doğu Karadeniz Bölgesi volkanojenik masif sülfid yatakların hidrotermal alterasyonu. Türkiye Jeo. Kur. Bült. Cilt.23, s.69-78.
[45] Çağatay, M.N. 1993, Hydrothermal alteration associated with volcanogenic massive sulfide deposits: examples from Turkey. Economic Geology, Cilt.85, s.606-621.
[46] Çağatay,M.N., Eastoe, J.E., 1995. A sulfur isotope study of volcanogenicmassive sulfide deposits of the eastern Black Sea province, Turkey. Mineral. Deposita Cilt.30, s.55–66.
[47] Pejatoviç, S., 1979, Metallogeny of the Pontide-type massive sulfide deposits; MTA Publ. No. 177.
[48] Gedikoğlu, A., 1978, Harşit granit karmaşığı ve çevre kayaçları (Doğankent-Giresun). K.T.Ü. Yer Bilimleri Fakültesi, Doçentlik Tezi, 176 s., Trabzon.
[49] Gedikoğlu, A., Pelin, S. and Özsayar, T., 1979, The main lines of geotectonic development of the Eastern Pontids in the Mesozoic area. Geocome-1, first geological Congress of the Middle East: M.T.A. Publ., 555-580.
[50] Şengör, A.M.C., 1979, The North Anatolian transform fault, its age, offset and tectonic significance: Journal of the Geological Society of London, 136, 269-282.
[51] Şengör, A.M.C., Yılmaz, Y. 1981. Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach. Tectonophysics Cilt.75, s. 181–241.
[52] Akıncı, Ö.T., 1980, The major copper metallogenetic units and genetic igneous complexes in Turkey. In: Jankovic, S. and Sillitoe, R.H. (eds.) European Copper Deposits. 199-208.
[53] Akıncı, Ö.T., 1981, Eastern Pontide volcano-sedimantery belt and associated massive sulfide deposits. Econ. Geo. Mon. 1, 196-214.
[54] Akıncı, Ö.T., 1984, The Geology and the metallogeny of the Eastern Pontides (Turkey). 1984 Dünya Jeoloji Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı, 197-198.
[55] Akıncı, Ö.T., 1985, The Eastern Pontide volcano-sedimentary belt and associated massive sulphide deposits, In: Dixon, J.E. and Robertson, A.H.F. eds., The Geological Evolution of the Eastern Mediterranean. Geological Society Special Publication, No. 17, 415-428.
[56] Özsayar, T., Pelin, S. ve Gedikoğlu, A., 1981, Doğu Pontidler'de Kretase (Cretaceous in the Eastern Pontides). Karadeniz Teknik Üniversitesi Yerbilimleri Dergisi Jeoloji, 1, 65-114.
[57] Kahraman, İ., 1981, Giresun-Görele-Tirebolu yöresinin jeolojisi ve maden yatakları. MTA Derleme Rapor No.1785, Ankara.
[58] Kahraman, İ., 1984, Giresun-Tirebolu-Espiye yöresinin Cu-Pb-Zn ve Mn cevherleşmeleri maden jeolojisi raporu. MTA Derleme Rapor. No. 8028, Ankara.
[59] Ercan, T. and Gedik, A., 1983, Pontidlerin volkanizması, Jeo. Müh. Derg.,18, 3-22.
[60] Bektaş, O., 1983. Kuzeydoğu Anadolu magmatik yayındaki (I) tipi granitler ve jeotektonik konumları: 37. Türkiye Jeoloji Bilimsel ve Teknik Kurultayı Bildiri özetleri kitabı, 49-50.
[61] Bektaş, O., 1984, Doğu Pontidlerde Üst Kretase yaşlı şoşonitik volkanizma ve jeotektonik önemi. KTÜ Dergisi, 3, 53-62.
[62] Bektaş, O., Pelin, S. ve Korkmaz, S., 1984, Doğu Pontid yay gerisi havzasında manto yükselimi ve polijenetik ofiyolit olgusu: Türkiye Jeo. Kur. Ketin Simpozyumu, 175-189.
[63] Bektaş, O. ve Gedik, İ., 1987, Düşük TiO2’li lositli alkalen volkanizmanın Doğu Pontid Arkı (Kuzeydoğu Türkiye) ve ark gerisi ofiyolitleri ile olan ilişkileri. TJK Bildiri Özleri, Ankara, s. 19.
[64] Bektaş, O., Van, A. ve Boynukalın, S., 1987, Doğu Pontidler’de (Kuzeydoğu Türkiye) Jura volkanizması ve Jeotektoniği. Türkiye Jeo. Bül., Cilt. 30, s.9-18.
[65] Bektaş, O. and Yılmaz, C., 1995, Mesozoic evolution of the Eastern Pontides (NE Turkey) opening of the Neotethys (from rifting to drifting) as a back arc basin. International Ophiolite Symposium, Pavia, Program and Abstract, 19-20.
[66] Bektaş, O., Şen, C., Atıcı, Y., and Köprübaşı, N., 1999, Migration of the Upper Cretaceous subduction-related volcanism towards the back-arc basin of the eastern Pontide magmatic arc (NE Turkey). Geol Jour. Cilt.34, s.95-106.
[67] Akdeniz, N., 1988, The regional tectonic framework of the Permo-Carboniferous of the Demirözü area. Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt.31, s.71-80.
[68] Akdeniz, N., Akçaren, F. ve Timur, E., 1994, Aşkale-İspir arasının jeolojisi. M.T.A. Derleme Rapor No. 9731 (yayımlanmamış).
[69] Yılmaz, C., 1993, Accumulation rates of Jurassic-Lower Cretaceous sediments in the southern zone of the eastern Pontides. Giornale di Geologia, Cilt.55/2, s.131-145.
[70] Yılmaz, Y., Tüysüz, O., Yiğitbaş, E., Genç, Ş.C. and Şengör, A.M.C., 1997, Geology and tectonic evolution of the Pontides. In: A.G. Robinson, ed., Regional and Petroluem Geology of the Black Sea and Surrounding Region. AAPG Memoir 68, 183-226.
[71] Yılmaz, A., Adamia, S., Lordkipanidze, M., Yılmaz, T., Kurt, İ., Abesadze, G., Lazarashvili, T., Beradze, R., Salukvadze, N., Kuloshvili, S., and Özkan, M., 2001, A Study of tectonic units of the area along Turkish-Georgian border. Yılmaz, A., Engin, T. ed. Geological studies of the area along Tukish-Georgian Border, General Directorate of Mineral Research and Exploration, Ankara, 388p.
[72] Yılmaz, C., Şen, C. and Özgür, S., 2003, Sedimentological, palaeontological and volcanic records of the earliest volcanic activity in the Eastern Pontide Cretaceous volcanic arc (NE Turkey). Geol. Carp., Cilt.54, s.377-384.
[73] Keskin, İ., Korkmaz, S., Gedik, İ., Ateş, M., Gök, L., Küçümen, Ö. ve Erkal, T., 1990, Bayburt dolayının jeolojisi. MTA Derleme Rapor No.8995 (yayımlanmamış).
[74] Keskin, İ., Yergök, A.F., Kara, H., Dönmez, M. ve Aslan, M., 1998, Ünye-Fatsa-Kumru-Korgan (Ordu İli) dolayının jeolojisi. M.T.A. Derleme Rapor No. 10182, Ankara.
[75] Okay, A.İ., 1989, Tectonic units and sutures in the Pontides, northern Turkey, In: Şengör, A.M.C. ed., Tectonic evolution of the Tethyan region: NATO ASI Series C259, Kluwer, Dordrecht, p. 109-116.
[76] Okay, A.I., 1993, Geology and tectonic evolution of the Pulur (Bayburt) region (in Turkish): Report of the Turkish Petroleum Exploration Division, Ankara, No. 3415, 86 s.
[77] Konak, N., Ercan, T. ve Bilgin, Z.R., 1991, Artvin-Oltu arasındaki Jura öncesi kayaların tanımı ve yapısal özellikleri: Ankara Üniv. Suat Erk Jeoloji Simpozyumu Bildiri Özleri.
[78] Konak, N. and Hakyemez, Y., 2001, Tectonic units of the easternmost part of the Pontides: stratigraphical and structural implications. Proceedings 2nd Int. Symp. Petrol. Geol. Hydrocarbon Potential Black Sea Area, 22-24.9.1996, Şile, Istanbul. Turk. Assoc. Petrol. Geol. Sp. Publ. 4, s.93-103.
[79] Konak, N., Hakyemez, Y., Bilgiç, T., Bilgin, Z.R., Hepşen, N. ve Ercan, T., 2001, Kuzeydoğu Pontidlerin jeolojisi, M.T.A. Derleme Rapor No. 10489, Ankara.
[80] Güner, S., Güç, A.R., Eroğlu, C.İ., Musaoğlu, A., Boğuşlu, M., Tosun, C.Y., Kırcı, M. ve Yaprak, S., 1986, Giresun-Kelkit-Şiran ve Alucra yöresi Cu-Pb-Zn, Fe ve Barit cevherleşmelerine ait maden jeolojisi raporu. MTA Derleme Rapor No. 8040, Ankara.
[81] Güner, S., Dursun, A.,Doksanbir, T., Yılmaz, Z.,Bayraktar, S. ve Deniz, N., 1999, Gümüşhane-Bayburt-İspir-Yusufeli yörelerine ait epitermal altın aramaları. MTA Derleme Rapor No. 10257, Ankara.
[82] Güner, S, Yazıcı, E., Dursun, A., Yılmaz, H., Ağan, A. ve Yılmaz, Z., 2003, Gümüşhane yöresi Epitermal altın aramaları prospeksiyon raporu. MTA Derleme Rapor No. 10743, Ankara.
[83] Güven, İ.H., 1998, 1/100 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, Tortum-D31 paftası, MTA, Ankara.
[84] Gedik, A., Ercan, T., Korkmaz, S. and Karataş, S., 1992, Petrology of the magmatic rocks in the area between Rize. Fındıklı and Çamlıhemşin (eastern Blacksea region) and their distribution in the Eastern Pontides (in Turkish): Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt.35, s.15-38.
[85] Buser, S. (1970): Murgul bakır ocağı çevresinin jeolojisi. M.T.A. Rap., no. 5073 (yayınlanmamış), Ankara.
[86] Craig H. B. Leitch, 1981; Mineralogy and Textures of the Lahanos and Kızılkaya Massive Sulphide Deposits, Northeastern Turkey, and their Similarity to Kuroko Ores. Mineral. Deposita, Cilt.16, s.241 – 257
[87] Gedikoğlu, vd., 1982. Gölköy (Ordu) yöresinde bir paleokaldera ile cevherleşmelerin konumu arasındaki ilişkiler: K.T.Ü. Yerbilimleri Dergisi, Cilt.2/1-2, s.117-130.
[88] Geoffroy, J. (1960): Çayeli, Pazar ve Ardeşen bölgelerinin jeolojisi ve maden yatakları (vilâyet Rize).M.T.A.Rap, no. 3073 (yayınlanmamış), Ankara.
[89] Gökçe, 2001. Çakmakkaya ve Damarköy (Murgul – Artvin) Bakır Yataklarında Sıvı Kapanımı, Oksijen ve Hidrojen İzotopları Jeokimyası İncelemeleri ve Yatakaların Oluşumu Açısından Düşündükleri, Türkiye Jeoloji Bülteni Cilt 44, s.23-37.
[90] Gökçe, A., Spiro, B., 2000. Sulfur-isotope characteristics of the volcanogenic Cu–Zn–Pb deposits of the eastern Pontide region, Northeastern Turkey. Int. Geol. Rev. Cilt. 42, s.565–576.
[91] Karamata, S., vd, 1979. Lead and copper contents of igneous rocks from the Pontides and the Anatolides and their significance, Geocome I, s.347-366.
[92] Koprivica, D., 1979. Geological correlation in the Hopa-Artvin-Şavşat ares: Geocome I, s.379-410.
[93] Kraeff, A. (1963): Hopa-Murgul bölgesi jeolojisi ve maden yatakları. M.T.A. Derg., Cilt.60, s.44-59.
[94] Mado, H., 1972, Geology and mineralization of the copper ore deposits in the Murgul mine, northeastern Turkey: MTA Rap., 1103, (yayımlanmamış), Ankara.
[95] Özgür, N. ve Palacios, C.M., (1990). Doğu karadeniz metalojenik kuşağında bulunan volkanojenik kökenli Murgul bakır yatağının jeokimyasal önemli indikatör elementleri: MTA Dergisi, Cilt.111, s.119-132.
[96] Peccerillo, A., ve Taylor, 1975. Geochemistry of Upper Cretaceus volcanic rock from the Pontic chain, Northern Turkey: Bull Volcanologique, Cilt.39, s.1-13.
[97] Pollak, A. (1961) : Karadeniz sahilinde, Giresun vilâyeti dahilinde Lahanos cevher yataklan. M.T.A. Derg., Cilt. 56, s. 40-52.
[98] Revan, vd., 2010. Doğu Karadeniz Bölgesi Masif Sülfit Yataklarındaki (Lahanos, Killik ve Çayeli) Fosil İzlerine Ait İlk Bulgular, MTA Dergisi, Cilt.140, s.75-81.
[99] Revan, K., 2015. Volkanojenik Masif Sülfit (VMS) Bölgelerinin Küresel Ölçekte Karşılaştırılması (IGCP-502). Doğal Kaynak ve Ekonomi Bülteni (2015) Cilt. 20, s.97-113.
[100] Sawa, T. ve Sawamura, K., 1970, Murgul cevher yatağı ve çevresi hakkındaki rapor: Etibank Rap., 24/300, 24 s. (yayımlanmamış). Ankara.
[101] Schneider, H.-J.; Özgür, N. ve Palacios, C.M., 1988, Relationship between alteration, rare eart element distribution, and mineralization of the Murgul copper deposit, northeastem Turkey: Econ. Geol., Cilt.83, s.1238-1246.
[102] Tuğal, H.T., 1969. Pyritic sulphide deposits of the Lahanos mine ares, Eastern Black sea Region, Turkey: Doktora tezi, Durham Üniversitesi (İngiltere) yayınlanmamış.
[103] Vujanovic, V, 1974, Doğu Karadeniz bölgesi, Yayı kesiminde bulunan sülfit maden yataklarının mineraloji, parajenez ve köken özellikleri: MTA Derg,, Cilt.82, s.21-35
[104] Zimmer, E. (19730): Arhavi ve Peronit mıntıkası bakır yatakları hakkında rapor. M.T.A. Rap., no. 344 (yayınlanmamış), Ankara. (1937/>): Murgul bakır yatağı hakkında nihâî raporlar. M.T.A. Rap., no. 349 (yayınlanmamış), Ankara.
[105] Willgallis, A.; Özgür, N. ve Siegmann, H., 1990, Microprobe sludy of Se-and Te-containing complex sulphide ore of the copper deposit Murgul, Mi Turkey: Kur. 3. Mineral. Cilt. 2, s.145-148.
[106] Revan, M.K., Genç, Y., Maslennikov, V.V., Ünlü, T., Delibaş, O., Hamzaçebi, S. 2013. Doğu Karadeniz bölgesi (KD Türkiye) volkanojenik massif sülfid yatakları cevher fasiyeslerine ait bazı özgün bulgular, Maden tetkik ve Arama Dergisi, Cilt.147, s.73-90.
[107] Richards, J.P. 2015. Tectonic, magmatic, and metallogenic evolution of the Tethyan orogen: From subduction to collision. Ore Geology Reviews Cilt. 70, s. 323-345.
[108] Kuşçu, İ. 2013. Metallogeny of Turkey A diverse collisional and post-collisional environment for mineral deposits. Mining Turkey Cilt.3, Sayı 5, s. 32-39.
[109] Jankovic, S., Petrascheck, W. 1987. Tectonics and metallogeny of the Alpine - Himalayan belt in the Mediterranean area and western Asia: Episodes Cilt.10, s. 169 – 175
[110] Adamia, S.A., Lordkipanidze, M.B., Zakariadze, G.S., 1977. Evolution of an active continental margin as exemplified by the Alpine history of the Caucasus. Tectonophysics, Cilt.40, s.183–189.
[111] Adamia, S.A., Chkhotua, T., Kekelia, M., Lordkipanidze, M.B., Shavishvili, I., Zakariadze, G., 1981. Tectonics of the Caucasus and adjoining regions—implications for the evolution of the Tethys Ocean. J. Struct. Geol., Cilt.3 (4), s.437–447.
[112] Dilek, Y., Imamverdiyev, N., Altunkaynak, Ş., 2010. Geochemistry and tectonics of Cenozoic volcanism in the Lesser Caucasus (Azerbaijan) and the peri-Arabian region: collision-induced mantle dynamics and its magmatic fingerprint. Int. Geol. Rev., Cilt.52 (4–6), s.536–578.
[113] Rice, S.P., Roberson, A.H.F., Ustaömer, T., İnan, T., Taslı, K., 2009. Late Cretaceous–Early Eocene tectonic development of the Tethyan Suture Zone in the Erzincan area, eastern Pontides, Turkey. Geol. Mag., Cilt. 146 (4), s.567–590.
[114] Ustaömer, T., Robertson, A.H.F., 1996. Paleotethyan tectonic evolution of the North Tethyan margin in the central Pontides, N Turkey. Erler, A., Ercan, T., Bingöl, E., Örçen, S., ed., International Symposium on the Geology of the Black Sea Region, Proceedings-I, s. 24–33.
[115] Dewey, J.F., Pitman, W.C., Ryan, W.B.F., Bonnin, J., 1973. Plate tectonics and evolution of the Alpine system. Geol. Soc. Am. Bull., Cilt.84, s.3137–3180.
[116] Eyuboglu, Y., Dilek, Y., Bozkurt, E., Bektaş, O., Rojay, B., Şen, C., 2010. Geochemistry and geochronology of a reversely-zoned, Alaskan-type ultramafic–mafic complex in the Eastern Pontides, NE Turkey. Santosh, M., Maruyama, S. ed., A tribute to Akiho Miyashiro. Gondwana Res., Cilt. 18, s. 230–252.
[117] Eyuboglu, Y., Bektaş, O., Pul, D., 2007. Mid-Cretaceous olistostromal ophiolitic melange developped in the back-arc basin of the eastern Pontide magmatic arc (NE Turkey). Int. Geol. Rev., Cilt. 49 (12), s.1103–1126.
[118] Eyuboglu, Y., Santosh, M., Yi, K., Bektaş, O., Kwon, S., 2012. Discovery of Miocene adakitic dacite from the Eastern Pontides Belt and revised geodynamic model for the late Cenozoic Evolution of eastern Mediterranean region. Lithos, Cilt.146–147, s.218–232.
[119] Eyüboğlu, Y., Santosh, M., Keewook, Y., Tüysüz, N., Korkmaz, S., Akaryali, E., Duda, F.O., Bektaş, O. 2014. The Eastern Black Sea-type volcanogenic massive sulfide deposits: Geochemistry, zircon U–Pb geochronology and an overview of the geodynamics of ore genesis. Ore Geology Reviews, Cilt.59, s. 29-54.
[120] Bektaş, O., Yılmaz, C., Taslı, K., Akdağ, K., Özgür, S., 1995. Cretaceous rifting of the eastern Pontide carbonate platform (NE Turkey): the formation of carbonates breccias and turbidites as evidences of a drowned platform. Geologia, Cilt.57 (1–2), 233–244.
[121] Eyuboglu, Y., Bektaş, O., Seren, A., Maden, N., Jacoby, W.R., Özer, R., 2006. Three axial extensional deformation and formation of the Liassic rift basins in the Eastern Pontides (NE Turkey). Geol. Carpath., Cilt. 57 (5), s.337–346.
[122] Akbulut, M., González-Jiménez, J.M., Griffin, W.,L., Belousova, E., O’Reilly, S.Y., McGowan, N., Pearson, N.J. 2016. Tracing ancient events in the lithospheric mantle: A case study from ophiolitic chromitites of SW Turkey. Journal of Asian Earth Sciences, Cilt. 119, 1-19.
[123] Maucher, A., Schultze-Westrum, H. ve Zankl, H., 1962, Geologischlagerst ättenkundliche Untersuchungen im Ostpontischen Gebirge: Bayerische Akad. Wiss., Mathematik-Naturw., Cilt. 109, 97s.
[124] Akõn, H., 1979, Geologie, Magmatismus und Lagerstättenbildung im Ostpontischen Gebirge/Türkei aus der Sicht der Plettentektonik: Geol. Rundschau, Cilt.68, s.253-283.[125] Zerener, M. 2005. Doğu Karadeniz Bölgesi Metalojenik Kuşağında bulunan Murgul Masif Sülfid Yatağının Hidrotermal Çözeltileri ve Gelişimi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 43 s, Isparta.
[126] Özgür, N. 1993. Volcanogenic massive sulfide deposits in the East Pontic Metallotect, NE Turkey, Resource Geology Special Issue, Cilt.17, s180-185.
[127] Engin, T., Er, M., Yüce, N., Buadze, V., Bakhadze, Y. 2002. Metallogenic Studies of the Northeastern Black Sea Region of Turkey (east of Trabzon) and Southwestern Georgia. ss 228-241. Yılmaz, A., Adamia, S., Engin, T., Lazarashvili, T., ed. 2002. Geological Studies of the Area Along the Turkish-Georgian Border. General Directorate of Mineral Research and Exploration (MTA) and State Department of Geology-Georgia (SDG) & Geological Institute of the Academia of Sciences-Georgia (GIN), Türkiye, 434s.
[128] Çiftçi, E., Yalçınalp, B., Kolaylı H., Hagni, R.D. 2001. Textural, mineralogical and paragenetic charactersitics of Murgul Deposit (Artvin-NE Turkey) - An example to the Kuroko-type volcanogenic massive sulfide deposits. Geosound Yerbilimleri, Cilt.38, s. 11-25.
[129] Gümüş, A. 1964. Genesis of Some Cupreous Pyrite Deposits of Turkey. CENTO Symposium on Mining Geology and the Base Metals, September 14-28, Ankara, 147-154.
[130] Tugal, H. T. 1969. The pyretic sulphide deposits of the lahanos mine area, eastern black sea region, Turkey, Durham theses, Durham University. Available at Durham E-Theses Online: http://etheses.dur.ac.uk/9628/, 182 s., Durham, UK.
[131] Çiftçi, E., Hagni, R. D. 2005. Mineralogy of the Lahanos Deposit a Kuroko-Type Volcanogenic Massive Sulfide Deposit from the Eastern Pontides (Giresun-NE Turkey), Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt. 48 (1), s. 55-64.
[132] Willgallis, A., Özgür, N., Siegmann, E. 1989. Microprobe study of Se-and Te-containing complex sulphide ore of the copper deposit Murgul, NE-Turkey. Eur. J. Mineral, Cilt. 2, s.145-148.
[133] Zaykov, V., Novoselov, K., Kotlyarov, V. 2006. Native gold and tellurides in the Murgul and Çayeli volcanogenic Cu deposits (Turkey). International Geoscience Programme Project 486 [IGCP-486] Gold-Silver-Telluride-Selenide (Au-Ag-Te-Se) Deposits (2004-2008) Proceedings of the 2006 Field Workshop, 24-29 September, İzmir, 167-172.
[134] Taylor, C.D., Sutley, S.J., Lichte, F.E. Mineralogical, Textural, and Metal Residence Studies of Primary,Recrystallized, and Remobilized Ores of the Greens Creek Deposit. Taylor, C.D. and Johnson, C.A. ed. 2010. Geology, Geochemistry, and Genesis of the Greens Creek Massive Sulfide Deposit, Admiralty Island, Southeastern Alaska, USGS Professional Paper 1763, 429s.
[135] Revan, M.K., Genç, Y., Maslennikov, V.V., Ünlü, T., Delibaş, O., Hamzaçebi, S., 2013. Doğu Karadeniz bölgesi (KD Türkiye) volkanojenik massif sülfid yatakları cevher fasiyeslerine ait bazı özgün bulgular, Maden tetkik ve Arama Dergisi, Cilt.147, s. 73-90.