Hemşirelerin COVID-19’a Yönelik Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Kullanım Durumu ve Tutumu

Giriş: Tüm dünyayı kısa sürede etkileyen Koronavirüs (COVID-19) salgınıyla mücadelede hemşireler ön saflarda yer almaktadır. Bu süreçte hemşirelerin sağlıklarını koruyabilmeleri ve sürdürebilmeleri önem arz etmektedir. Amaç: Bu çalışmada hemşirelerin COVID-19’a yönelik tamamlayıcı tedavi yöntemlerini kullanım durumu ve tutumunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı nitelikte olan bu araştırma, ülkemizde Ocak-Mart 2021 tarihleri arasında COVID-19 sürecinde kamu hastanelerinde hizmet veren ve Türkiye genelinde il sınırlaması olmaksızın sanal kartopu örnekleme yöntemiyle yürütülen online ankete yanıt veren 385 hemşire ile yürütülmüştür. Araştırmanın verilerinin toplanmasında, Birey Tanıtım Formu ve Tamamlayıcı Tedavileri Kullanmaya Yönelik Tutum Ölçeği (TTTÖ) kullanılmıştır. “Google Forms” uygulaması kullanılarak hazırlanan veri toplama formunun online anket linki hemşirelere e-posta veya WhatsApp uygulaması üzerinden gönderilerek araştırmanın verileri toplanmıştır. Araştırma verilerinin değerlendirilmesinde ortalama, standart sapma, yüzde, bağımsız gruplarda t testi ve ikiden fazla grupların karşılaştırılmasında One-way ANOVA testi kullanılmıştır. Bulgular: Bu çalışmaya katılan hemşirelerin yaş ortalaması 29.67 ± 7.27 ve %76.1’i kadındır. Hemşirelerin %32.5’inin en az bir tane tamamlayıcı tedavi yöntemi kullandığı ve en sık tercih edilen tamamlayıcı tedavi yönteminin bitkisel ürün kullanımı olduğu belirlenmiştir. Hemşirelerin Tamamlayıcı Tedavileri Kullanmaya Yönelik Tutum Ölçeği toplam puan ortalamasının 22.16 ± 6.06 olduğu saptanmıştır. Bu çalışmada kadın, 31-41 yaş grubunda olan ve COVID-19’da doktor önerisi dışında tedavi kullanan hemşirelerin Tamamlayıcı Tedavileri Kullanmaya Yönelik Tutum Ölçeği toplam puan ortalamasının istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek olduğu saptanmıştır (p < .05). Sonuç: Bu çalışmada hemşirelerin tamamlayıcı tedavi yöntemi kullanım oranı düşük olmasına rağmen tamamlayıcı tedavi yöntemlerine ilişkin tutumunun olumlu olduğu saptanmıştır. Bu nedenle hemşirelerin hem hastaları hem de kendileri için tamamlayıcı tedavi yöntemlerine ilişkin bilgilerini güncellemeleri ve bu yöntemlere ilişkin planlı eğitimler yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tamamlayıcı Tedavi, COVID-19, Hemşire, Tutum

Nurses' Use of Complementary Treatment for COVID-19 and Attitudes

Background: Nurses are at the forefront in the fight against the coronavirus (COVID-19) epidemic, which affects the whole world in a short time. In this process, it is important for nurses to protect and maintain their health. Objectives: In this study, it was aimed to determine the status and attitude of nurses using complementary treatment methods for COVID-19. Methods This descriptive study was conducted with 385 nurses who were serving in public hospitals during the COVID-19 process in our country between January and March 2021 and responded to the online survey conducted with virtual snowball sampling method throughout Turkey without any provincial limitation. The data of the study were collected using the Individual Identification Form and the Attitudes towards Using Complementary Treatments. The online questionnaire link of the data collection form prepared using the "Google Forms" application was sent to the nurses via e-mail or WhatsApp application, and the data of the research were collected. Mean, standard deviation, percentage, t test in independent groups and one-way Anova test in comparisons in more than two groups were used. Results: Of the nurses participating in our study, the mean age was 29.67 ± 7.27 and 76.1% were women. It was determined that 32.5% of the nurses used at least one complementary treatment method and the most preferred complementary treatment method was the use of herbal products. The mean score of the Attitudes towards Using Complementary Treatments was determined as 22.16 ± 6.06. In our study, it was determined that the total mean score of the Attitudes towards Using Complementary Treatments of the nurses who were female, in the 31-41 age group and who used treatment other than the doctor's recommendation in COVID-19 was statistically significantly higher (p < .05). Conclusion: In our study, although the rate of use of complementary treatment methods by nurses was low, it was found that their attitudes towards complementary treatment methods were positive. For this reason, it is recommended that nurses update their knowledge of complementary therapy methods for both their patients and themselves, and to conduct planned trainings on these methods.

Keywords:

Complementary Treatment, COVID-19, Nurse, Attitude,

PDF

___

1. Saatçı E. COVID-19 Pandemisi ve sağlık çalışanları: yaşatmak mı yaşamak mı? Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 2020;24(3):153-166.
2. International Council of Nurses (ICN). ICN demands G20 nations take action to stop nurses and other healthcare workers dying in the pandemic, after WHO confirms up to 180.000 have died already (2021) [online]. URL: https://www.icn.ch/news/icn-demands-g20-nations-take-action-stop-nurses-and-other-healthcare-workers-dying-pandemic. 4 Kasım 2021
3. Türk Tabipleri Birliği. Türkiye’de sağlık çalışanı ölümlerinin anlattığı (2021) [online]. URL: https://www.ttb.org.tr/userfiles /files/son_son_saglik_emekcileri_olumleri_rapor.pdf. 4 Kasım 2021
4. Shawahna R. Knowledge, attitude, and use of protective measures against COVID-19 among nurses: A questionnaire-based multicenter cross-sectional study. BMC Nursing 2021;20(1):163.
5. Al-Dossary R, Alamri M, Albaqawi H, Al Hosis K, Aljeldah M, Aljohan M et al. Awareness, attitudes, prevention, and perceptions of COVID-19 outbreak among nurses in Saudi Arabia. Int J Environ Res Public Health 2020;17(21):8269.
6. Adams JG, Walls RM. Supporting the health care workforce during the COVID-19 global epidemic. JAMA 2020;323(15):1439-1440.
7. Pappa S, Ntella V, Giannakas T, Giannakoulis VG, Papoutsi E, Katsaounou P. Prevalence of depression, anxiety, and insomnia among healthcare workers during the COVID-19 pandemic: A systematic review and meta-analysis. Brain Behav Immun [online]. 2020;88:901-907. URL: https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.05.026. 12 Nisan 2021
8. Zhuo K, Gao C, Wang X, Wang X, Zhang C, Wang Z. Stress and sleep: A survey based on wearable sleep trackers among medical and nursing staff in Wuhan during the COVID-19 pandemic. General Psychiatry 2020;33:e100260.
9. Wierenga KL, Moore SE. Adapting to uncertainty: nursing responsiveness to COVID-19. J Cardiovasc Nurs 2020;35(4):322-323.
10. Zhang X, Jiang Z, Yuan X, Wang Y, Huang D, Hu R et al. Nurses reports of actual work hours and preferred work hours per shift among frontline nurses during coronavirus disease 2019 (COVID-19) epidemic: A cross-sectional survey. Int J Nurs Stud Adv 2021;3:100026.
11. Sepkowitz KA, Eisenberg L. Occupational deaths among healthcare workers. Emerging Infectious Diseases 2005;11(7):1003-1008.
12. Teke N, Özer Z, Turan BG. Analysis of health care personnel's attitudes toward complementary and alternative medicine and life satisfaction due to COVID-19 pandemic. Holist Nurs Pract 2021;35(2):98-107.
13. Loibner M, Hagauer S, Schwantzer G, Berghold A, Zatloukal K. Limiting factors for wearing personal protective equipment (PPE) in a health care environment evaluated in a randomised study. PLoS One 2019;14:e0210775.
14. Sagherian K, Zhu S, Storr C, Hinds PS, Derickson D, Geiger-Brown J et al. Bio-mathematical fatigue models predict sickness absence in hospital nurses: An 18 months retrospective cohort study. Appl Ergon 2018;73:42-47.
15. Konakçı G, Uran BNÖ, Erkin Ö. In the Turkish news: coronavirus and "alternative & complementary" medicine methods. Complement Ther Med 2020;53:102545.
16. World Health Organization (WHO). WHO Global report on traditional and complementary medicine 2019 (2019) [online]. URL: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/312342/9789241515436-eng.pdf?ua=1. 6 Kasım 2021
17. Uçar D, Tayfun K, Müslümanoğlu YA, Kalaycı ZM. Koronavirus ve fitoterapi. Bütünleyici ve Anadolu Tıbbı Dergisi 2020;1(2):49-57.
18. Liu L, Tang Y, Baxter GD, Yin H, Tumilty S. Complementary and alternative medicine - practice, attitudes, and knowledge among healthcare professionals in New Zealand: An integrative review. BMC Complement Med Ther 2021;21(1):63.
19. Kristoffersen AE, van der Werf ET, Stub T, Musial F, Wider B, Jong MC et al. Consultations with health care providers and use of self-management strategies for prevention and treatment of COVID-19 related symptoms. A population based cross-sectional study in Norway, Sweden and the Netherlands. Complement Ther Med 2022;64:102792.
20. Zeighami M, Soltani-Nejad S. Knowledge, attitude, and practice of complementary and alternative medicine: A survey of Iranian nurses. J Res Nurs 2020;25(4):380-388.
21. Işık MT, Can R. Bir grup hemşirelik öğrencisinin COVID-19 riskine yönelik koruyucu, geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamaları. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 2021;11(1):94-103. 22. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Sağlık personeli sayılarının illere göre dağılımı (2021) [online]. URL: https://data.tuik. gov.tr/Kategori/GetKategori?p=saglik-ve-sosyal-koruma-101&dil=1. 6 Kasım 2021
24. Cochran WG. Sampling techniques. 3rd Edition. New York: John Wiley & Sons; 1977: 89-96.
25. Bilge A, Uğuryol M, Dülgerler Ş, Yıldız, M. Tamamlayıcı tedavileri kullanmaya yönelik tutum ölçeği’nin geliştirilmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2018;34(2):55-63.
26. Pala SÇ, Metintaş S. COVID-19 Pandemisinde sağlık çalışanları. Eskişehir Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Halk Sağlığı Dergisi [online]. 2020;5(1):156-168. URL:https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1271620. 10 Mayıs 2021
27. Demirağ H, Hindistan S. COVID-19’un klinik yönetimi ve hemşirelik. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;9(2):222-231.
28. Lafçı D, Kaşıkçı MK. Yataklı sağlık kuruluşunda görev yapan sağlık personelinin tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemlerini bilme ve kullanma durumları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;3(4):1114-1131.
29. Jones J, Rayner S, Logue S, Imray E, Stewart DC, Leslie SJ. National health service healthcare staff experience and practices regarding complementary and alternative medicine: An online survey. Int J Complement Altern Med [online]. 2017;5(4):00159. URL: https://medcraveonline.com/IJCAM/IJCAM-05-00159.pdf. 11 Nisan 2021
30. Çiçek SC, Can S. Hemşirelerin tamamlayıcı ve bütünleştirici bakım uygulamalarını bilme ve kullanma durumları. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;23(4):478-485.
31. Görücü R, Sayılan AA. Turkish nurses’ knowledge levels concerning complementary and alternative treatment methods. Adv Integr Med 2021;8(3):187-192.
32. Hayes KM, Alexander IM. Alternative therapies and nurse practitioners: knowledge, professional experience, and personal use. Holist Nurs Pract 2000;14(3):49-58.
33. Buchan S, Shakeel M, Trinidade A, Buchan D, Ah-See K. The use of complementary and alternative medicine by nurses. Br J Nurs 2012;21(11):672-676.
34. Badakhsh M, Dastras M, Sarchahi Z, Doostkami M, Mir A, Bouya S. Complementary and alternative medicine therapies and COVID-19: A systematic review. Rev Environ Health 2021;36(3):443-450.
35. Balouchi A, Mahmoudirad G, Hastings-Tolsma M, Shorofi SA, Shahdadi H, Abdollahimohammad A. Knowledge, attitude and use of complementary and alternative medicine among nurses: A systematic review. Complement Ther Clin Pract 2018;31:146-157. 36. Trail-Mahan T, Mao CL, Bawel-Brinkley K. Complementary and alternative medicine: nurses' attitudes and knowledge. Pain Manag Nurs 2013;14(4):277-286.
37. Yıldırım D, Akman Ö. Tamamlayıcı ve alternatif tedaviler dersinin hemşirelik öğrencilerinin tamamlayıcı ve alternatif tıbba karşı tutumlarına ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisi. Kocaeli Tıp Dergisi 2019;8(3):55-61.
38. Kaya Ş, Karakuş Z, Boz İ, Özer Z. Dünyada ve Türkiye'de tamamlayıcı terapilere ilişkin yasal düzenlemelerde hemşirelerin yeri. Journal of Academic Research in Nursing 2020;6(3):584-591.
39. Güven ŞD, Muz G, Ertürk NE, Özcan A. Hipertansiyonlu bireylerde tamamlayıcı ve alternatif tedavi kullanma durumu. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi 2013;2(3):160-166.