KUR’AN’DA SÜKÛT ORUCU VE KONUŞMA AHLÂKI

Makalede, Türkçe literatürde üzerinde çalışma yapılmamış olan sükût orucu ve mahiyeti üzerinde durulacak, Kur’an’da sükût orucuna işaret olarak görülebilecek olan Hz. Zekeriyyâ ve Hz. Meryem’in sükûtlarının irade boyutu tartışılacaktır. Ayrıca Hz. Peygamber’in sükût orucunu nehyi konusuna değinilecek, bu nehyin temel hikmetinin vasat ümmet olma idealiyle ilişkisi değerlendirilerek; Kur’an’ın konuşmanın niteliğine ve üslûbuna yaptığı vurgular izah edilecektir. Oruç ibadeti, bazı dinlerde belirli bir müddet sükût ederek de uygulanmıştır. Yahudilik ve Budizm sükût orucunun bulunduğu dinlere örnek sayılabilir. Kur’an’da sükûtla ilgili âyetler incelendiğinde Hz. Zekeriyyâ’nın mucizevi şekilde konuşma yetisinden mahrum bırakıldığı, zorunlu bir sükûta maruz kaldığı görülmektedir. Meryem Sûresi 26. âyette ise Hz. Meryem’in iradi sükût orucu adadığı ve içerisinde bulunduğu sıkıntılı süreci bu oruçla aşmaya çalıştığı müşahede edilmektedir. Hz. Peygamber Câhiliye’de uygulanan sükût orucunu kaldırmış, lakin konuşmanın yerinde ve zamanında yapılmasını emretmiş, aksi halde sükût edilmesini tavsiye etmiştir. Bu meyanda Kur’an, kavl (söz) kelimesi üzerinde ehemmiyetle durarak, niteliği üzerine de çeşitli vurgularda bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Kur’an, Zekeriyya, Meryem, Sükût Orucu, Konuşma Ahlâkı

FASTİNG OF SİLENCE AND ETHİCS OF SPEECH İN THE QUR’AN

This article highlights the natüre of fast of silence, a topic that has not been explored in Turkish literature, and examines the will dimension of the silences of Prophet Zechariah and Maryam, which can be perceived as a form of fast of silence in the Qur’an. This paper will discuss the Prophet’s prohibition of silence fasting, evaluate the relationship between the basic wisdom of this prohibition and the ideal of being a moderate ummah, and explain the Quran’s emphasis on the quality and style of communication. Fasting is practiced in some religions also through individuals refraining from speaking for a specified time while they fast. Judaism and Buddhism are examples of religions where fast of silence is practiced. According to the verses in the Qur’an related to silence, Prophet Zechariah lost the ability to speak in a miraculous way and was forced to remain silent. In the Verse 26 of Surah al-Maryam, it is stated that Maryam dedicated herself to a voluntary fast of silence and tried to overcome the difficult period she was going through with this fast. Prophet Muhammad abolished the fast of silence practiced in the Jahiliyyah Period, but he commanded that communication should be timely and appropriate, otherwise he advised silence. In this context, the Qur’an emphasizes the word kavl (word) and highlights its quality in various ways.

Keywords:

Tafsir, Qur’an, Zechariah, Maryam, Fast of Silence, Speech Ethic,

PDF

___

Abdullah b. Nâsır es-Sülemî. “Mebdeü i’tibâri’s-sükût bi mesâbeti’l-izni ve’lkabûl ve hukmü’l-ilzâmi bih”. Kadâ Mecelle ilmiyye. el-Cem’iyyetü’l-ilmiyye el-Kazâiyye, Câmiatü’l-İmam Muhammed b. Suud, 2014.
Begavî, Ebû Muhammed el-Ferrâ. Meâlimü’t-tenzîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t- Türâsi’l-Arabî, 1420.
Berg, Cornelis Cristian. “Oruç”. İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları, 1964.
Beyzâvî, Nâsiruddîn Ebû Saîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t- te’vîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1418.
Budda, Ömer Hilmi. Dinler Tarihi. İstanbul: Vakit Gazetesi Matbaası, 1935.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Câmiu’s-sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
Cevâd Alî. el-Mufassal fî târîhi’l-Arab kable’l-İslâm. b.y.:Dâru’s-sâkî, 1422/2001.
Dırâz, Remzi Muhammed Ali. es-Sükût ve eseruhû ale’l- ahkâm fi’l-fıkhi’lİslâmî. İskenderiye: Dâru’l-câmiati’l-cedîdeti li’n-neşr, 2004.
Dindi, Emrah. “Cahiliye Araplarında Ramazan Ayı İtikâf ve Oruç”. Yakın Doğu Üniversitesi İslâm Tetkikleri Merkezi Dergisi 3/2 (Güz 2017).
Doğan D. Mehmet. Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Pınar Yayınları, 2008.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eşas b. İshâk el-Ezdî. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Şuayb el-Arnaût. Dâru’r-Risâleti’l- Âlemiyye 2009.
Ebû Hayyân el-Endelûsî, Muhammed b. Yûsuf b. Ali b. Yusuf b. Hayyân Esîruddîn. el- Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr. thk. Sıdkî Muhammed Cemîl. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1420.
Ebû Mansur el-Mâtürîdî. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. thk. Mecdi Baslûm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426.
Esed, Muhammed. Kur’ân Mesajı. çev. Cahit Koytak - Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 1996. 3/1068.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdillâh b. Abdirrahmân b. el-Fadl b. Behrâm b. Abdissamed. Sünenü’d-Dârimî. thk. Hüseyin Selîm Esed ed-Dârânî. el- Memleketu’s-Suûdiyyetu’l-Arabiyye: Dâru’l-Muğnî, 2000.
Fahreddin er-Râzî. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1420.
Günel, Fuat. “Hira”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/121-122. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
Halil b. Ahmed el-Ferâhîdî. Kitâbü’l-Ayn. thk. Dr. Abdülhamid Hindâvî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424.
İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tûnus: Dâru Sahnûn, ts. İbn Hişâm. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sakâ - İbrahim el-Ebyârî - Abdülhafîz Şelebî. Kâhire: y.y., 1375/1955.
İbnü’l-Kayyim el-Cevziyye. Şemsüddin Muhammed. Zâdü’l-meâd fî hedyi hayri’l-ibâd. Beyrut: y.y., ts.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer el-Kureşî el-Basrî ed-Dımeşkî. Tefsîru’l- Kur’âni’l-azîm. thk. Sâmî Muhammed es-Sellâme. b.y.: Dâru Tayyibe, 1420/1999.
İbn Manzûr. Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
İsmail b. Hammad el-Cevherî. es-Sıhâh Tâcü’l-Lüğati ve sıhâhu’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdü’l-Gafûr Attâr. Beyrut: Dâru’l-İlmi lil-Melâyîn, 1984.
Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. el-Câmiʾ li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûnî. Kâhire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.
Kutsal Kitap. Kore: Kitabı Mukaddes Şirketi Yeni Yaşam Yayınları, 2013.
Mâlik b. Enes. Muvattâ. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1406.
Muhammed Sellâm el-Medkûr. Nazariyyetü’l-ibâha inde’l-usûliyyîn ve’lfukahâ. Beyrut: y.y., 1984.
Mukâtil b. Süleyman, Ebü’l-Hasen Mukâtil b. Süleyman b. Beşîr el-Ezdî el- Belhî. Tefsîru Mukâtil b. Süleyman. thk. Abdullah Mahmud Şehhâte. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, h.1423.
Müslim b. Haccâc, Ebü’l-Hasen el-Kuşeyrî. Câmiu’s-sahîh. thk. Muhammed Fuad Abdülbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali el-Hurasânî. Sünenü’n-Nesâi. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. Haleb: Mektebetü’l-Matbâati’l-İslâmiyye, 1986.
Nesefî Ebü’l-Berekât Abdullâh b. Ahmed b. Mahmûd Hafizüddîn. Medârikü’ttenzîl ve hakâiku’t-Te’vîl. thk. Yûsuf Ali Bedîvî. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1419/1998.
Önder, Muharrem. “İslâm Hukukunda Bir İrade Beyânı Türü Olan Sükûtun Hükmü ve Beyân Kabul Edilme Şartları”. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12 (2018), 7-42.
Özaktan, Fatih. “Kur’ân’da Hz. Peygamber’in (s.a.s) Eşlerine Yapılan Uyarılardan Çıkarılacak Ahlâkî İlkeler. İslâm’da Aile. ed. İrfan Görkaş. 157-175. Ankara: Son Çağ Akademi Yayınları, 2023.
Râgıb el İsfahânî. el Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2010. Ramazan Ali eş-Şürunbâsî. es-Sükût ve delâletühü. Kâhire: Dâru’l-fikri’l- Arabî, ts.
Saltuklu, Zübeyir. “Sessizlik Ya da Susma Orucu Üzerine”. doguturk.com/ sessizlik-ya-da-susma-orucu-üzerine-makale, 3186 html.
Seyfüddin el-Âmidî. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. thk. İbrahim el-Acûz. Beyrut: y.y., 1985.
Sezikli, H. Ahmet. “Abdülmuttalib”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/272-273. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
Soysaldı, Mehmet. “İslâm Öncesi Mekke Toplumlarında Namaz Zekat Oruç ve Hac uygulamaları” 8. Türkiye Tefsir Akademisyenleri Buluşması Sempozvumu. Kur’ân’ın Anlaşılmasına Katkısı Açısından Kur’ân Öncesi Mekke Toplumu (1 - 3 Temmuz 2011).
Süyûtî, Abdurrahmân b. Ebî Bekr Celâlüddîn. ed-Dürrü’l-mensûr fî tefsîri’l- Me’sûr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
Süyûtî, Abdurrahmân b. Ebî Bekr Celâlüddîn. Târîhu’l-hulefâ. thk. Hamdî ed- Demirdâş. Mektebetu Nizâr Mustafâ el-Bâz, 2004.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed İbn Cerîr. Câmiü’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Dr. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. Kâhire: Dâru Hicr, 2001.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed İbn Cerîr. Târîhu’t-Taberî. thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim. Kâhire: Dârü’l-Meârif, ts.
Tirmizî, Muhammed b. İsa. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Mısır: Matbaatü Mustafa el-Halebi el-Bâbî, 1975.
Yitik, Ali İhsan. “Oruç”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/416- 425. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Ahmed. el-Keşşâf an hakâiki gavâmidi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. thk. Mustafa Hüseyn Ahmed. 3. Basım. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1407/1987.