Murat Ali KARAVELİOĞLU

Mahremî’nin Mohaç Fetihnamesi Örneğinden Hareketle Edebî Metinlerin Tarihi Olayları Anlatımına Dair

16. yüzyılın ilk yarısında yaşadığı bilinen ve özellikle tarihi konularda yazdığı kasideleri ve Süleymanname’si ile bilinen Mahremi, Mohaç Meydan Muharebesi’ni bütün detaylarıyla anlattığı 260 beyitten oluşan uzun kasidesinde, eksiksiz bir fetihname örneği sunmaktadır. Kasidede anlatılan tüm olayların tarihsel gerçeklere uygunluk arz etmesi metni edebi bir eser olmasının ötesinde tarihi bir belge olarak da değerlendirmemizi sağlamaktadır. Ayrıntıya ve tasvirlere verdiği önemle Mahremî, aynı zamanda hayatına dair belki de hiç bilinmeyen bir yönü göstermekte, Macaristan Seferi’ne katıldığı, Mohaç Savaşı’nda bulunduğu izlenimini kuvvetle vermektedir. Bu çalışmada metin, bütünüyle ele alınmakta ve bir şairin çok önemli bir tarihi olayı ele alışı irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Mahremi, Mohaç Meydan Muharebesi, fetihname, kaside, tarih.

Literary Texts’ Narration of History Based on the Example of Mahremi’s Fetihname of Mohac

Mahremî, who is known as lived in the first half of 16th century and wrote qasidas on historical themes and Suleymanname, presents a complete example of fetihname that include all details of Mohac Battle in long qasida with 260 couplet. It is possible to say this text is historical document beyond literary text because all events that are described in qasida are parallel with real history. Mahremî, by means of the emphasis on details and description, put forward the unknown side of his life, participate at the Hungary Military expedition and Mohac Battle. In this study the whole text is examined by all sides and probed an important historical event perspective of a poet.

Keywords:

Mahremi, Mohac Battle, fetihname, qasida, history.,

PDF

___

AKSOY, Hasan (1995), “Fetihnâme”, DİA, 12, 470-472.
AKSOY, Hasan (1997), “Tarihî Bir Belge ve Türk İslâm Edebiyatında Bir Tür Olarak Fetihnâmeler”, İLAM Araştırma Dergisi, II/2, 7-19.
AKSOY, Hasan (2002), “Türk Edebiyatında Fetihnâmeler”, Türkler, 11, 800- 805.
DANİŞMEND, İsmail Hami (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, (2), İs- tanbul: Doğu Kütüphanesi Yayınları.
DERDİYOK, İ. Çetin (2005), “Mesihi’nin Bir Fetih-namesi”, Ç.Ü. Sosyal Bilim- ler Enstitüsü Dergisi, 14, 2, 245-264.
EMECEN, Feridun M. (2005), “Mohaç Muharebesi”, DİA, 30, 232-235.
KAPANŞAHİN, Muhittin (2008), Kanuni’nin Batı Politikası, İstanbul: Gök- kubbe Yayınları.
KARAVELİOĞLU, Murat (2011), Mecmûa-i Kasâid-i Türkiyye, İstanbul: Titiz Yayınları.
Kıvâmî (2007), Fetihnâme, (haz. C. V. UYGUR), İstanbul: YKY.
KUMRULAR, Özlem (2007), “Orta Avrupa’nın Kaderini Değiştiren Savaş: Mohaç (Öncesi, Sonrası ve Kastilya’da Yankısı)”, Belleten, LXXI, 261 (Ağustos 2007).
LEVEND, Agâh Sırrı (1956), Gazavatnâmeler ve Mihaloğlu Ali Bey’in Gaza- vatnâmesi, Ankara.
LEWİS, G. L. (1962),“The Utility of Ottoman Fethnames”, Historians of the Middle East (ed. B. Lewis - P. M. Holt), London.
LEWİS, G. L., “Fathname”, Encyclopaedia of Islam (new edition), II, 839-840.
Merâhî (2012), Fetihnâme-i Sigetvar, (Kanuni’nin Son Seferinin Şiirsel Anla- tımı, haz. H. A. Arslantürk – M. Kaçar), İstanbul: Okur Kitaplığı.
PERJES, Geza (1988), Mohaç Meydan Muharebesi (geniş bir özetini yaparak tanıtan: Şerif Baştav), Ankara: TTK Yayınları.