Aristotelesçi Sistemde Fizik ve Sanat İlişkisi

Aristotelesçi sistemde bilgi üç tür olarak tasnif edilir: İnsanlığın çıkarına sonuçlar üretmenin aracı olan üretici bilgi, davranışlara rehberlik eden pratik bilgi ve hiçbir amacın aracı kılınamayan teorik bilgi. Bu bilgi türleri genelde birbirleriyle ilişkisiz, kendi içlerinde bağımsız bilgi alanları olarak görülmektedir. Bu makale bu anlayışın doğru olmadığını iddia etmekte ve zikredilen bilgi alanlarının arasındaki ilişkiyi teorik bilgi ile üretici bilgi arasındaki ilişkinin kurallılığını ortaya koyarak açıklamaya çalışmaktadır. Bunun için öncelikle fiziğin konusu belirlenmeli, buradan hareketle doğal sanatların (pratik olmayan sanatların) fizik ile ilişkisi tespit edilmelidir. Bu kurallılığın açıklanmasıyla “üretici bilgi,” “üretici sanat” ve “teorik bilgi” kavramlarının ve bu kavramlar arasındaki ilişkinin açık ve seçik kılınması hedeflenmektedir. Bu kavramların ve aralarındaki ilişkinin belirginleştirilmesi, modern bilimler sınıflandırmasının Aristoteles’e olan borcunu da göstermiş olacak; günümüzdeki mühendislik bilimleriyle temel bilimler (fizik, kimya ve biyoloji) arasındaki ilişkinin anlaşılmasına yönelik teorik bir çerçeve sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Aristoteles, Sanat, Teknik, Teorik Bilim, Fizik.

PDF

___

Aristoteles. Metafizik. Çev. Ahmet Arslan. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1996.
–––. İkinci Çözümlemeler. Çev. Ali Houshiary. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005.
–––. Fizik. Çev. Saffet Babür. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012.
–––. Nikomakhos’a Etik. Çev. Zeki Özcan. Ankara: Sentez Yayıncılık, 2014.
–––. Poetika. Çev. Semih Fırat. İstanbul: Can Yayıncılık, 2013.
–––. Ruh Üzerine. Çev. Zeki Özcan. İstanbul: Alfa Yayınları, 2000.
–––. Gökyüzü Üzerine. Çev. Saffet Babür. Ankara: Dost Kitapevi Yayınları, 1997.
–––. “Prior Analytics.” The Complete Works of Aristotle. 2 cilt. Ed. Jonathan Barnes. New Jersey: Princeton University Press, 1991.
–––. “Mechanics.” The Complete Works of Aristotle. 2 cilt. Ed. Jonathan Barnes. New Jersey: Princeton University Press, 1991.
Angier, Tom. Technē in Aristotle’s Ethics. London and New York: Continum International Publishing Group, 2010.
Barnes, Jonathan. Aristoteles. Çev. B. Öcal Düzgören. İstanbul: Altın Kitaplar, 2002.
Cohen, Floris. “The Onset of the Scientific Revolution: Three Near-Simultaneous Transformations.” The Science of Nature in the Seventeenth Century: Pattern of Change in Early Modern Natural Philosophy, ed. Peter R. Ansety ve John A. Schuster, 9-35. Dordrecht: Springer, 2005.
Dijksterhuis, Eduard Jan. The Mechanization of the World Picture: Pythagoras to Newton, trns. C. Dikshoorn. New Jersey: Princeton University Press, 1986.
Hattab, Helen. “Laws of Nature.” Encyclopedia of the Scientific Revolutions: From Copernicus to Newton, ed. Wilbur Applebaum. London & New York: Garland Publishing, 2000.
McKirahan, Richard D. “Aristotle’s Subordinate Sciences.” The British Journal for the History of Science 11 (1978): 197-220.
McMullin, Ernan. “Hypothesis.” Encyclopedia of the Scientific Revolutions: From Copernicus to Newton, ed. Wilbur Applebaum. London & New York: Garland Publishing, 2000.
Parry, Richard. "Episteme and Techne." The Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/archives/fall2014/entries/episteme-techne/ (eriş. tar. 10 Haziran 2017).
Platon. Devlet. Çev. Sebahattin Eyüboğlu ve M. Ali Cimcoz. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2015.
Ross, David. Aristoteles. Çev. Ahmet Arslan. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2011.
Schiefsky, Mark J. “Art and Nature in Ancient Mechanics.” The Artificial and the Natural: An Evolving Polarity, ed. B. B. Vincent and W. R. Newman. Cambridge, Massachusetts, London: The MIT Press, 2007.
Schuster, John A. “Waterworld: Descartes’ Vortical Celestial Mechanics.” The Science of Nature in the Seventeenth Century: Pattern of Change in Early Modern Natural Philosophy, ed. Peter R. Ansety ve John A. Schuster, 35-81. Dordrecht: Springer, 2005.
Toulmin, Stephen. Foresight and Understanding. New York: Harper Torcbooks, 1961.