Mevlit Kıraati Bağlamında Şiir-Müzik İlişkisi: Felsefi Bir Analiz

Mevlid kıraati dediğimizde öncelikle şu üç temel hususu anlamaktayız: 1) Dini tecrübe geleneği; 2) Bir sözlü ve yazılı edebiyat formu olarak mevlid ya da şiir; 3) Bu şiirin müzikal makamlar içinde nadiren besteli ve genel olarak irticalen (doğaçlama) icrası. Bu üç temel unsur arasındaki ilişkilerin analiz edilmesi mevlid dediğimiz geleneğin anlaşılması için önemlidir. Mevlid geleneği derken, özel olarak Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n-Necât adlı mesnevi formundaki kitabında topladığı şiirlerin kıraat geleneğine atıf yapacağımızı belirtmeliyiz. Felsefi analizlerimiz söz konusu kitaptaki şiirler ve müzik arasındaki ilişkiler üzerinde odaklanacaktır. Mevlid kıraatinde söz (şiir)-müzik ilişkisi bazen sözün bazen müziğin daha etkinlik ve ağırlık kazandığı bir etkileşim alanı haline gelir. Mevlidin bestelenmiş hallerini de göz önünde tutarak, şiir-söz ilişkisinde bir diyalog ya da karşılıklı bir söyleşi etkinliğinin genel olarak ortaya çıktığını söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler:

Dini musiki, mevlid, ritüel, konser, Vesiletü’n-Necat

The Relationship Between Poetry and Music in The Context of Mawlid Recitation: A Philosophical Analysis

When we say ‘mawlid recitation’, we first understand three basic points: 1) The tradition of religious experience; 2) Mawlid or poetry as a form of oral and written literature; 3) The rarely composed and generally improvisational performance of this poem in musical maqams. Analyzing the relations between these three basic elements is important for understanding the mawlid tradition. When we say the tradition of mawlid, we will refer to the tradition of recitation of the poems written and collected by Süleyman Çelebi (Sulaiman Chalabi) in his Vasila al-Nejat. Our philosophical analyses will focus on the relationships between the poems in this book and their musical recitations. The relationship between words (poetry) and music in the Mawlid recitation sometimes becomes an area of interaction where words and sometimes music gain more effectiveness and weight. Considering the composed versions of the mawlid, we can say that a dialogue or conversational activity generally occurs in the poetry-word relationship.

Keywords:

Religious music, mawlid, ritual, concert, Vasila al-Najat,

PDF

___

Acquisto, Joseph. “On Artistic Form And The Spiritual: Mallarme, Schönberg And Kandinsky On Poetry, Mystery, And Music”. Thinking Verse 2 (2012), 68-87.
Akarpınar, R. Bahar. “Mevlit Törenlerinin Yapısı”. Türkbilig 12 (2006), 38-63.
Akarpınar, R. Bahar , Türk Kültüründe Dini Törenler ve Mevlid Kutlamaları, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1999.
Akyüz, Çiğdem. “Dünden Bugüne Türk Dünyası Destan Anlatıcıları”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, 6/4 (Fall 2011), 15-26. Erişim 10 Mayıs 2022, http://Turkoloji.Cu.Edu.Tr/Halkbılım/Ca_Destan_Anlaticilari/Ca_Destan_Anlaticilari.Htm
Benlioğlu, Selman. “Mevlid’in Sahnede İcrâsı İçin Bir Model Önerisi”. Erişim 01 Haziran 2022. https://www.academia.edu/12941138/Mevlidin_Sahnede_%C4%B0cras%C4%B1_%C4%B0%C3%A7in_Bir_Model _%C3%96nerisi, s. 1-7.
Bonnefoy, Yves. Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü. Haz. Levent Yılmaz. Cilt 2. Ankara: Dost Kitabevi, Ağustos 2000.
Buffo, Angelo Pio. “Interpretation and Improvisation: The Judge and the Musician Between Text and Context”. Springer Nature, 2018, doi.org/10.1007/s11196-017-9537-6.
Çağatay, Neşet. “The Tradition of Mavlid Recitations in Islam Particularly in Turkey”. Studia Islamica, C. 28, 1968, 127-133.
Çetinkaya, Yalçın. “Mevlit Kantat ve Hz. Muhammed’i Tampere Sistemin İndirgenmiş Ses Dünyasına Sığdırmak”, Erişim 01 Temmuz 2022 http://www.yenisafak.com.tr/yazarlar/yalcincetinkayapazar/mevlit-kantat-ve-hz- muhammedi-tampere-sistemin-indirgenmis-ses-dunyasina-sigdirmak-27178.
Eflâkî Dede, Ahmet. Ariflerin Menkıbeleri , C. 1. çev. Tahsin Yazıcı, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1964.
Kemikli, Bilal (ed.), “Ön Söz”, Mevlid Külliyatı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2016.
Kramer, Lawrence. ‘Speaking Melody, Melodic Speech’, Word and Music Studies: Essays On Music And The Spoken Word And On Surveying The Fields (Word and Music Studies). ed. Lodato, Suzanne M., Urrows, David Francis, Editions Rodopi, New York: 2005, 127-143.
Kuzubaş, Muhammet. “Manzum Bir Destan Kitabı (Destân-ı Veysel Karânî, Vefât-ı Hz. Fâtıma, Vefât-ı Hz. İbrâhîm, Hikâyet-i Gügercin, Hikâyet-i Geyik)”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (2008), 304-340.
Loselle, Andrea. “Poetry And Music: A Roundtable Discussion With Pierre Boulez”. Paroles Gelees 11/1, (1993), 5-11. Erişim 14 Mayıs 2022. https://Escholarship.Org/Uc/İtem/63z2k4z9
Özcan, Nuri. “Mevlid”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 29/484-5. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004.
Pekolcay, Necla. “Mevlid”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 29/485-6. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004.
Rancier, Megan. “The Musical Instrument As National Archive: A Case Study Of The Kazakh Qyl-Qıbyz”. Ethnomusicology, 58/ 3, Fall 2014, 379-402.
Van Deusen, Kira. Singing Story, Healing Drum: Shamans And Storytellers Of Turkic Siberia. Montreal and Kingston: Mcgill-Queen's University Press, 2004.