LİMAN TEPE ÖRNEKLERİ IŞIĞINDA OVAL PLANLI YAPILAR

Sığınaktan başlayarak modern konuta kadar uzanan mimari anlayış, coğra ve iklimsel yapının yanı sıra kültürel ve ekonomik değişimlerle paralel olarak şekillenmiştir. Bu uzun tarihi süreç içerisindeki değişimin her safhasına ait izleri, mimari düşünce içerisinde görmek mümkündür. Bu zaman dilimi içerisinde oluşan bilgi birikimi, buna bağlı olarak ortaya çıkan ihtiyaçlar önceden kurgulanmış mekân-konutları, bunlarda planlı yerleşimleri oluşturmuşlardır. Günlük yaşam ve üretim faaliyetlerinin uzunca süre bir arada yürütüldüğü mekân / konutlar; yaşam biçimi, teknolojik gelişmeler ve hızla çeşitlenen sosyoekonomik şartlara bağlı olarak hem plan hem de kullanım özellikleri açısından değişmiş /çeşitlenmiştir. Plan ve işlev açısından bu çeşitlilik içerisinde yer alan oval planlı yapıların Anadolu'daki erken örnekleri Batı Anadolu'da karşımıza çıkmaktadır. Bu makalede Liman Tepe kazılarında açığa çıkmış olan ve Orta Tunç Çağ'ına tarihlenen oval evlerin yerleşim şemasındaki konumları ve teknik özellikleri genel hatları ile çevre kültür bölgelerinde görülen örneklerle birlikte değerlendirilmiştir.

THE OVAL-PLANNED STRUCTURES IN THE LIGHT OF THE LİMAN TEPE EXAMPLES

From shelters to modern housings, the architectural understanding has been shaped in parallel with the cultural and economic changes as well as the geographical and climatic conditions. It is possible to observe the traces belonging to each phase of the change within this long historical process in the architectural thought. The accumulation of knowledge within this period of time and correspondingly the emerging needs have formed the prebuilt spaces / housings and hence the planned settlements. The spaces / housings, in which daily life was led together with production activities for a long time, have changed / diversified in terms of both plan and use depending on lifestyles, technological developments, and rapidly varying socio-economic conditions. In Anatolia, the earliest examples of the oval-planned structures, which fall within this variety in regard to plan and function, appear in Western Anatolia. In this article, the oval-planned houses, which were unearthed in the Liman Tepe excavations and which date back to the Middle Bronze Age, and their positions according to the settlement layout and the technical features have been evaluated in general terms together with the examples seen in the surrounding cultural areas.

PDF

___

Aykurt, Ayşegül. Kocabaş Tepe Orta Tunç Çağı Seramiğinin Ege Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji-Sanat Tarihi Anabilim Dalı, 2004.
Aykurt, Ayşegül. “Batı Anadolu’da Minos Kökenli Bir Seramik Grubu: Tortoise-Shell RippleWare.” Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Dergisi XIV.2 (2009): 33-44.
Aykurt, Ayşegül. “An Updated Assessment an Western Anatolian Middle Bronze Age Chronology in Light of Excavations of theIzmirRegion.” Colloquim Anatolicum /Anadolu Sohbetleri XII (2013): 37-77.
Aytaçlar, Nezihi. “The Early Iron Age Klazomenai.” Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony Proceedings of the International Symposium held at the Archaeological Museum of Abdera 20-21 October 2001. Ed. A. Moustaka ve diğerleri. Thessaloniki: Thessaloniki Üniv. Studia Press, 2004:17-43.
Akurgal, Ekrem. Eski İzmir I. Yerleşme Katları ve Athena Tapınağı. 3. Basım. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1997.
Bakır, Güven ve diğerleri. “1999 Klazomenai Kazısı.”Kazı Sonuçları Toplantısı 22.2 (2001): 27-39.
Bakır, Güven ve diğerleri. “2000 Klazomenai Kazısı.” Kazı Sonuçları Toplantısı 23.1 (2002): 41-55.
Burr, Dorothy. “A Geometric House and a Proto-Attic Votive Deposit.” Hesperia 2. 4 (1933): 542-640.
Diler, Adnan. “Tombsand Burials in Damlıboğaz (Hydai) and Pedasa Preliminary Report in the Light of Surface Investigations and Excevations.”Die Karerund die Anderen Internationales Kolloquium an der Freien Universitaet Berlin 13. bis 15. Oktober 2005, ed. Frank Rumscheid. Bonn: Verlag Dr. Rudolf Habelt GmbH, 2009. 359-377.
Drerup, Heinrich. “Griechische Baukunst in geometrischer Zeit.”Archaeologia Homerica II Kapitel O, Götingen: Vandenhoeck & Ruprecht Pub. 1969.
Erkanal, Hayat. “1997 Liman Tepe Kazıları.” Kazı Sonuçları Toplantısı 20.1 (1999): 325-337.
Erkanal, Hayat. “1998 Yılı Liman Tepe kazıları.” Kazı Sonuçları Toplantısı 21.1 (2000): 251-263.
Erkanal, Hayat. “1999 Liman Tepe Kazıları.” Kazı Sonuçları Toplantısı 22.1 (2001): 259-269.
Erkanal, Hayat. “Geç Tunç Çağı’nda Liman Tepe.” Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 10. Kuruluş Yılı Etkinlikleri Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz Geç Tunç Çağı Kültürleri Üzerine Yeni Araştırmalar. Ed. Armağan Erkanal-Öktü, Sevinç Günel ve Ulaş Deniz. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 2008. 92-100.
Erkanal, Hayat ve Sevinç Günel. “1993 Yılı Liman Tepe Kazısı.” Kazı Sonuçları Toplantısı 16.1 (1995):263-281.
Erkanal, Hayat ve Sevinç Günel. “1994 Liman Tepe Kazıları.” Kazı Sonuçları Toplantısı 17.1 (1996): 305-329.
Erkanal, Hayat ve Sevinç Günel. “1995 Yılı Liman Tepe Kazıları.”Kazı Sonuçları Toplantısı 18.1 (1997): 231-261.
Erkanal, Hayat ve diğerleri. “Liman Tepe 2007 Yılı Kazıları.” Kazı Sonuçları Toplantısı 30.1(2009): 299-323.
Ersoy, Yaşar Erkan. “Klazomenai’da Tunç Çağı’ndan Arkaik Dönem Sonuna Kadar Yerleşim Düzenleri ve Değişimleri: Siyasi, Sosyal ve Çevresel Etkiler.” Yerleşim Sistemleri ve Mekân Analizleri, Tematik Arkeoloji Serisi1. Ed. Özlem Çevik ve Burçin Erdoğu. İstanbul: Ege Yayınları, 2014. 257-281.
Ertüzün, Bora ve Duygu Akar-Tanrıöver. “Eski Smyrna (Bayraklı) Eğrisel Planlı Yapıları.”Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 10.52 (2017): 518-523.
Günel, Sevinç. “Vorbericht über die Mittel und Spaetbronzezeitliche Keramik von Liman Tepe.” İstanbuler Mitteilungen 49 (1999): 41-82.
Işık, Fahri. Uygarlık Anadolu’da Doğdu. İstanbul: Ege yayınları, 2012.
Kouka, Ourania, Siedlungsorganisation in der Nord- undOstaegaeiswaehrend der Frühbronzezeit(3. Jt. V. Chr.). Rahden/Westf: Verlag Marie Leidorf GmbH, 2002.
Lang, Franziska. “Housing and Settlement in Archaic Greece.” Pallas 58 (2002):13- 32.Web: 20 Ocak 2018.
Lang, Franziska. “House -community -settlement: thenew concept of living in Archaic Greece.” Building Communities House, Settlement and Society in the Aegeanand Beyond Proceedings of a Conference held at Cardiff University 17–21 April 2001. Ed.
Ruth Westgate, Nick Fisherand ve JamesWhitley. Athens: British School at Athens, 2007. 184-193.
Mazarakis-Ainian, Alexander. “Late Bronze Age Apsidal and Oval Buildings in Greece and Adjacent Aeras.” The Annual of the British School at Athens 84 (1989): 269-288.
Mazarakis-Ainian, Alexander. From Rulers Dwellings to Temples Architecture, Religion and Society in Early Iron Age Greece (1100-700 B.C.). Studies in Mediterranean Archaeology 122, Jonsered: Paul Aströms Förlag, 1997.
Mazarakis-Ainian, Alexander. “Architecture and social structure in EarlyIron Age Greece”, Building Communities House, Settlement and Society in the Aegean and Beyond Proceedings of a Conference held at Cardiff University 17–21 April 2001. Ed. Ruth Westgate, Nick Fisher ve James Whitley. Athens: British School at Athens, 2007. 157-168.
Öztan, Aliye. “Acemhöyük Gümüş Hazinesi.” Belleten LXI. 231 (1997): 233-271.
Özyiğit, Ömer. “2002 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları.” Kazı Sonuçları Toplantısı 25.1 (2004): 441-453.
Özyiğit, Ömer. “2003 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları.” Kazı Sonuçları Toplantısı 26.2 (2005): 43- 51.
Sinos, Stafen. Die Vorklassischen Haus formen in der Aegaeis. Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern,1971.
Şahoğlu, Vasıf. “The Anatolian Trade Network and the İzmir Region during the Early Bronze Age.” Oxford Journal of Archaeology 24.4 (2005): 339-361.
Tuğcu, İrfan. İzmir İli Orta Tunç Çağı Mimarisi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Arkeoloji Anabilim Dalı, 2012.
Tuncel, Rıza ve Vasıf Şahoğlu. “TheChalcolithic of Coastal Western Anatolia: A view from Liman Tepe, İzmir.” Communites in Transition: The Circum-Aegean Area During the 5th and 4th Millennian BC. Ed. S. Dietz ve diğerleri. Oxford: Oxbow Books, 2018. 513-529.
Wace, A. J. B. ve M. S. Thompson. Prehistoric Thessaly: Being Some Account of Recent Excavations and Explorations in North-Eastern Greece From Lake Kopaisto the Borders of Macedonia. Cambridge: Cambridge University, 1912.