Türkmen Türkçesinde Görülen Yalancı Eş Değer Kelimeler

Bir dilin iki ayrı lehçesinde görülen yazılışları aynı olmakla birlikte anlamları birbirinden farklı olan kelimelere yalancı eş değerler denmektedir. Yalancı eş değer kelimeler lehçeler arasındaki söz konusu aktarma faaliyetlerinde yoğun olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu aktarma faaliyetleri beraberinde çeşitli hataların yapılmasına yol açmaktadır. Yalancı eş değerlerin kullanımının çeşitli nedenleri bulunmakla birlikte esas itibariyle çevirmen merkezli bir sorundur. Çalışmamızda söz konusu yapılara Çağdaş Türkmen Türkçesinden örnekler vermek suretiyle dikkat çekilmeye çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler:

Yalancı Eş Değerler, Aktarma Sorunları, Çağdaş Türk Lehçeleri

Türkmen Türkçesinde Görülen Yalancı Eş Değer Kelimeler

False friends are defined as words in two dialects of a given language that look similar in spelling but differ in meaning. They are frequently observed within the frame of transfer actions among the dialects. Those transfer actions lead to various errors. There are many reasons for the usage of false friends, but it originally stems from the translator. In the scope of our work, such phenomena will be handled through the examples in Turkmen Language. Subsequently, the problem of using false friends will be highlighted and some solutions will be suggested

Keywords:

False Friends, The Problem of False Friends, Problems of,

PDF

___

Genel Kaynaklar ve Eser Kısaltmaları
ADIGÜZEL, Sedat (2012). “Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Arasında Aktarma Üzerine Bazı Problemler”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, TAED, S. 47, Erzurum, s. 51-56.
AKSAN, Doğan (1978). Anlambilimi ve Türk Anlambilimi (Ana Çizgileriyle), Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
ALKAYIŞ, Muhammet Fatih (2009). “Çağdaş Türk Şiveleri Arasında Aktarma Meseleleri (Yeni Uygur Türkçesi-Türkiye Türkçesi Örneği), Turkish Studies, S. 4/3, s. 60-70.
ARNAZAROV, Seyit Nazar (2004). “Türkmen ve Türkiye Türkçesinin Ortak Fiillerinin Anlam Bakımından Genel Bir Mukayesesi”, V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri 20-26 Eylül 2004, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 193-220.
AYDIN, Ö. (1994a). “Azeri, Kazak ve Türkmen Öğrencilerde Türkçe Öğrenim Sorunları-I- Sözvarlığına İlişkin Yanlışlar”, Dil Dergisi, S. 18, s. 16-23.
AYDIN, Ö. (1994b). “Azeri, Kazak ve Türkmen Öğrencilerde Türkçe Öğrenim Sorunları-II- Sözdizimine İlişkin Yanlışlar”, Dil Dergisi, S. 18, s. 32-43.
AYVERDİ, İlhan (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı Lugatı.
BASKAKOV, N. A. (1963). Nogaysko-Russkiy Slovar, Moskva.
ÇAKMAK, Cihan (2012). “Çağdaş Türk Lehçelerinde Yalancı Eş Değer Kelimeler” V. Uluslararası Genç Türkologlar Sempozyumu, 25-27 Nisan 2012, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Bişkek/ KIRGIZİSTAN; Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları: Kongreler Dizisi Bişkek 2013, s. 71-122.
DEMİR, N. (1997). “Bir Tuva Masalının Türkiye Türkçesine Aktarılması”, Sibirya Araştırmaları, (Haz. Emine GÜRSOY-NASKALİ), İstanbul: Simurg Yayıncılık, s. 379-389.
DENİZER, Faik Utkan (2007). Tarihi Metinleri Aktarma Problemleri-Dede Korkut Oğuznameleri ve Türkiye Türkçesine Yapılmış Aktarmaları Üzerine Kelime Düzeyinde Bir İnceleme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla.
DLT: ATALAY, Besim (1991). Divan-ı Lügati’t-Türk Dizini (Endeks) C. 4, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
DS (2009). DERLEME SÖZLÜĞÜ, Cilt I, II, III, IV, V Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
EDPT: CLAUSON, Sir Gerard (1972). An Etymological Dictionary of Pre- Thirteenth-Century Turkish, London.
GEDİKLİ, Yusuf (1998). Türk Lehçelerinden Metin Aktarma Yolları ve Metin Aktarmanın İlke ve Meseleleri, İkinci Türk Dünyası Yazarlar Kurultayı 8-10 Aralık 1994, Ankara, s. 58-69.
ERCİLASUN, Ahmet Bican (1997). Türk Dünyası Üzerine İncelemeler, İlâveli II. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
ERCİLASUN, Ahmet Bican (1994). “Lehçeler Arası Aktarma, (Türk Dili, Sayı: 520, Nisan), Türk Dünyası Üzerine İncelemeler (1999), Ankara: Akçağ Yayınları, s. 91-100.
ERCİLASUN, Ahmet Bican (1998). “Lehçelerden Türkiye Türkçesine Aktarma”, II. Türk Dünyası Yazarlar Kurultayı, 8-10 Aralık 1994 Ankara, Bildiriler, Ankara: Türkiye ilim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği, s. 41-45.
ERCİLASUN, Ahmet Bican vd. (2007). Türk Lehçeleri Grameri, Ankara: Akçağ Yayınları.
ERGÖNENÇ AKBABA, Dilek (2007). “Nogay Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Arasındaki Yalancı Eş Değerler”, Bilig, Yaz 2007, S. 42, s. 151-176.
ERSOY, Feyzi (2007). “Çuvaş Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde Yalancı Eş Değerler”, Türkbilig, 2007/14, s. 60-68.
ERSOY, Habibe Yazıcı (2012). Başkurt Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde Yalancı Eş Değerler, Ankara: Gazi Kitabevi.
ESENOVA, Gülalek (1996). “Türkmence ve Türkiye Türkçesinde Biçim ve Anlam ve Yönünden Benzer Deyimler Üzerine”, Türk Lehçeleri ve Edebiyatı Dergisi, S. 7, s. 62-66.
EUTS: CAFEROĞLU, Ahmet (1993),. Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Enderun Kitabevi.
GÜLENSOY, Tuncer (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
HACIMÜFTÜOĞLU, Halil (2006). Türkçe Kur’an Tercümelerinde Metot Sorunu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslami Bilimler Anabilim Dalı.
İLKER, Ayşe (1999). Lehçeden Lehçeye Aktarma Üzerine Bazı Düşünceler, III. Uluslararası Türk Dili Kurultayı 1996, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 553-560.
İSMAİL, Sabahattin (1998). Türk Edebiyatları Arasında Aktarma ve KKTC’de Yayın Sorunu, II. Türk Dünyası Yazarlar Kurultayı 8-10 Aralık 1994, Ankara, s. 72-77.
KALDARBERK, Naymanbayev (1998). Türk Edebiyatları Arasında Aktarma Sorunları, II. Türk Dünyası Yazarlar Kurultayı 8-10 Aralık 1994, Ankara, s. 70-71.
KARA, Mehmet (2009). Lehçeler Arası Aktarmada Temel Sorunlar, Turkish Studies, S. 4, s. 1056-1082.
KARADOĞAN, Ahmet (2004a), Türk Lehçeleri Arasında Aktarma Sorunları Türkmen Türkçesi-Türkiye Türkçesi Üzerine Bir İnceleme, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
KARADOĞAN, Ahmet (2004b). Türk Lehçeleri Arasında Yapı Eş Değerliği ve Yalancı Eş Değer Yapılar, V. Uluslararası Türk Dil Kurultayı Bildirileri I, 20- 26 Eylül 2004, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 1591-1604.
KİRİŞÇİOĞLU, Fatih (2006). Türkmen Türkçesinden Türkiye Türkçesine Yapılan Aktarmalarda Karşılaşılan Bazı Problemler, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.20, s. 21-35.
KORKMAZ, Zeynep (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KS: YUDAHİN, K. K. (1998). Kırgız Sözlüğü, (Çev. Abdullah Battal TAYMAS), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KTS: KOÇ, Kenan, BAYNİYAZOV, Ayabek, BAŞKAPAN, Vehbi (2003). Kazak Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları.
KTTS: ÖNER, Mustafa (2009). Kazan-Tatar Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
MERHAN, Aziz (2012). Türkçe ve Özbekçe Eşsesli Sözcük Karşılaştırması, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], S. 47, Erzurum, s. 1- 6,
MUSAOĞLU, Mehman (2003). Türkçede Çeviri ve Aktarma, Bilig, S. 24, s. 1-22.
ÖZKAN, Fatma (1999). Bugünkü Türk Lehçelerindeki İletişimi Zorlaştıran Kelimeler, III. Uluslararası Türk Dil Kurultayı 1996, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 883-889.
RESULOV, Asker (1995). Akraba Diller ve Yalancı Eş Değerler Sorunu, Türk Dili, S. 524, s. 916-924.
RUNDGREN, Frithiof (1962). “Teyze und Čičä: Bemerkungen Zu Den Türkischen Verwandtschaftsnamen”, Oriens, XV: 325-336.
ŞEN, Esra (1994). Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ve Topluluklarından Gelen Öğrencilerin Türkçede Karşılaştıkları Problemlerin Sınıflandırılması, Dil Dergisi, S. 23, s. 69-72.
TEKİN, Talât (1960). “Amca” ve “Teyze” Kelimeleri Hakkında, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, Ankara, s. 283-294.
TTS: TEKİN, T., ÖLMEZ, M., CEYLAN, E., ÖLMEZ, Z., EKER, S. (1995). Türkmence-Türkçe Sözlük, İstanbul: Simurg Yayınları.
TS: TÜRKÇE SÖZLÜK (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
UĞURLU, Mustafa (2000). Türk Lehçeleri Arasında Aktarma Meseleleri ve ‘Abay Yolu’ Romanı, Bilig, S.15, Ankara, s. 59-80.
UĞURLU, Mustafa (2001). Türk Lehçelerinin Aktarımında Valenz Sözlüklerinin Önemi, Doğu Akdeniz Üniversitesi, Uluslararası Sözlükbilim Sempozyumu Bildirileri [Yayımlayan: Nurettin Demir-Emine Yılmaz], Gazimağusa, s. 197-206.
UĞURLU, Mustafa (2004). Türk Lehçeleri Arasında Kelime Eş Değerliği, Bilig, S. 29, Ankara, s. 29-40.
YAMAN, Ertuğrul, MAHMUD, Nizamettin (1998). Özbek Türkçesi-Türkiye Türkçesi ve Türkiye Türkçesi-Özbek Türkçesi Karşılıklar Kılavuzu, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
YILDIZ, Hüseyin, (2008). Karay Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Arasındaki Yalancı Eş Değer Kelimeler, Gazi Türkiyat Dergisi, S. 5, Ankara, s. 611-569.
YUTS: NECİP, Emir Necipoviç (1995). Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, (Çev. İklil KURBAN), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ZAL, Ünal (2009). “Türk Lehçeleri Arasında Aktarma Meseleleri ve “İki Ağaç” Şiir Kitabı Üzerine”, Gazi Türkiyat, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, S. 5, ANKARA, s. 431-455.
İnternet (Genel Ağ) Kaynakları
http://en.wikipedia.org/wiki/False_friend
www.tdk.gov.tr/http://tdkterim.gov.tr/bts/
http://www.tdk.org.tr/index.php?option=com_gts&view=gts&Itemid=71 Kısaltmalar Lehçe Kısaltmaları
TT. Türkiye Türkçesi
Az. Azerbaycan Türkçesi
Trkm. Türkmen Türkçesi Kaz. Kazak Türkçesi Tat. Tatar Türkçesi Diğer Kısaltmalar
A. Ü.: Atatürk Üniversitesi
TAED: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Çev: çeviren
Yay.: yayınları S. : sayı s.: sayfa vd. . ve diğerleri hak.: hakkında vb.: ve benzeri