Gülşah ÖZEK, Muharrem AKGÜL, Nusret NURLU, Nil YAPICI

Elazığ Bölgesi Kromitit ve Yan Kayaçlarına ait PGE İçerikleri ve Jeokimyasal Yorumu

Çalışma alanında, dünit ve kromitit içeren harzburjitlerden oluşan tektonitler ile dünit, verlit, klinopiroksenit, gabrolardan oluşan kümülatlar ve tüm bu birimleri kesen tekil diyabaz daykları, levha dayk karmaşığı ve bazik volkanik kayaçlar bulunmaktadır. Ayrıca kayaç ve kromit örneklerinden Pt, Pd, Rh ve Au için ICP-MS yöntemi ile, Ir ve kromitlerin iz element içerikleri ise Nötron Aktivasyon yöntemi ile analiz edilmiştir. analiz sonuçları ilksel manto değerlerine göre normalleştirmiş ve sonuçlar spider diyagramlarında değerlendirilmiştir. Buna göre kayaçlarda; Rh negatif bir anomali gösterip mantoya göre fakirleşmekte, Pt mantoya yakın ve mantoya göre fakirleşmekte, Pd mantoya yakın mantoya göre zenginleşmekte olup Au ise yine mantoya göre zenginleşmektedir. Ir oranı 45-440 arasında değişmekte, Rh oranı 0,05-5,56 arasında ve Pt oranı ise 0,1 ile 23 arasındadır ve örneklerin Irarsit olduğu, kromitlere ait Pd/Ir’e karşı Pt/Pt* verilerine göre ise astenosferik komposizyona sahip oldukları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Guleman, Ofiyolit, Kromit, PGE (platin grubu elementler), Elazığ

Platin Group Elements (PGE) Contents and Interpretation Geochemistry of Chromite Deposits with Host Rocks in Guleman (Elazığ) Region

Guleman ophiolite made up of tectonites which comprises dunite and chromite bearing harzburgites and cumulates which contain dunites, wehrlite, clinopyroxenite, gabbros, diabase dykes, sheeted dyke complex and basic volcanites are other constituents of the ophiolite. rocks samples and chromite ore sampleswere analyzed for Pt, Pd, Rh and Au using ICP-MS and for Ir and trace elements using Neutron Activation Methods. The analytical data are normalized for primitive mantle and used in spiderdiagrams. These diagrams illustrate that the rocks have negative anomalies for Rh, Pt is close to mantlevalues, Pd close or show enrichment and Au is enriched in comparison to the mantle. The PGE contents ofore samples vary. Ir shows positive anomaly, Rh negative, Pt and Pd are close to or richer, and Au isricher than the mantle values. Samples are determined as Irarsite, according to Ir ratio 45-550 wt% - Rhratio of 0,05-5,56 wt%- Pt ratio also 0,1-23 wt% and Chromites have the asthenospheric composition withreference to PGE data.

Keywords:

Guleman, Ophiolite, Podiform chromites, PGE (platinum group elements), Elazığ,

PDF

___

1. Ketin, L., 1983. Türkiye Jeolojisine Genel Bir Bakış, T. T. O. Maden Fak. Sayı: 1.259, Sayfa: 595.
2. Şengör, A.M.C., Yılmaz, Y., 1981. Tethyan Evolution of Turkey, a Plate Tectonic Approach. Tectonophysics, 75, 181-241.
3. Robertson A. H. F., Dixon J. E. 1984. In the Geological Evolution of the Eastern Mediterranean, Introduction: Aspects of the Geological Evolution of the Eastern Mediterranean, Geological Society, London, Special Publications
4. Yılmaz, Y. 1993. New Evidence and Model on the Evolution of the Southeast Anatolian Orogen. Bulletin of Geological Society of America 105, 251–271.
5. Robertson, A. H. F., 2002. Overview of the Genesis and Emplacement of Mesozoic Ophiolites in the Eastern Mediterranean Tethyan Region. Lithos, 65, 1-67.
6. Parlak, O., Rızaoğlu, T., Bağcı, U., Karaoğlan,F., Höck, V., 2009. Tectonic Significance of the Geochemistry and Petrology of Ophiolites in Southeast Anatolia, Turkey. Tectonophysics 473, 173–187.
7. Robertson, A., Parlak, O., Ustaomer, T., 2012. Overview of the Palaeozoic-Neogene Evolution of Neotethys in the Eastern Mediterranean region (Southern Turkey, Cyprus, Syria) Petroleum Geoscience. 18, 4, p. 381-404 24 p.
8. Özkan, Y.Z., 1982. Guleman (Elazığ) Ofiyolitinin Jeolojisi ve Petrolojisi, Yerbilimleri Dergisi, 3-4 /6, 33-39.
9. Özkan, Y.Z., 1983. Guleman (Elazığ) Ofiyolitinin Yapısal İncelenmesi. MTA Dergisi, 37, 78-85.
10. Özkan, Y.Z., Öztunalı, Ö., 1984. Petrology of the Magmatic Rocks of Guleman Ophiolite in the Geology of the Taurus Belt. International Symposium Proceedings, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara, Turkey, 285-293.
11. Page, N., Engin, T., Sınger, D. A., Haffty, J., 1984. Distribution of the Platinum Group Elements in the Batı Kef chromite deposit, Guleman-Elazığ Area, Eastern Turkey, Economic Geology, 79, 177-184.
12. Engin, T., Özkan, Y.Z., 1985. Late Chromite Development in the Guleman Ophiolite, Elazığ, Eastern Turkey, Geology the Realword I.M.M Dunham-Durham Reunion, 101-108.
13. Bingöl, A.F., 1986. Petrographic and Petrological Characteristics of Intrusive Rocks of Guleman Ophiolite (Eastern Taurus- Turkey), Geosound, 13/14, 41-57.
14. Özsoy, S., 2001. Ayıpınarı (Guleman-Elazığ) Krom Cevherleşmesinin İncelenmesi, Fırat Üniversitesi Fen Bilimlei Enstitüsü,Yüksek Lisans Tezi, 52s, (yayımlanmamış).
15. Örün, H., 2002. Rut ve Lasir (Guleman-Elazığ) Bölgesi Krom Yataklarının Jeolojisi ve Jeokimyası, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 57s.
16. Çelik, H., 2003. Mastar Dağı (Elazığ GD’su) Çevresinin Stratigrafik ve Tektonik Özellikleri, F.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi (yayımlanmamış).
17. Kılıç, A.D., 2005. Hazar Gölü (Sivrice-Elazığ) Güneyinin Petrografik ve Petrolojik Özellikleri, F.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, s:103, Doktora Tezi (yayımlanmamış).
18. Bingöl, A.F., 1984. Geology of Elazığ Area in the Eastern Taurus Region. In the Geology of the Taurus Belt. International Symposium Proceedings, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara, Turkey, 209-216.
19. Sungurlu, O., 1979. GD Sürüklenim Kuşağı Tersiyer Sürüklenimleri: 33. T.J.K. Bilimsel ve Teknik Kurultayı Bildiri Özetleri, 121-122.
20. Erdoğan, B., 1982. Ergani-Maden Yöresindeki Güneydoğu Anadolu Ofiyolit Kuşağının Jeolojisi ve Volkanik Kayaçları, TJK Bülteni, 25, 49-60.
21. Garuti, G., Fershtater, G., Bea, F., Montero, P., Pushkarev, E.V., Zaccarini, F., 1997. Platinum- Group Elements as Petrological Indicators in Mafic–Ultramafic Complexes of the Central and Southern Urals: Preliminary Results, Tectonophysics, 276, 181-194.
22. Rollinson, H.R., 1993. Using Geochemical Data: Evaluation, Presentation, Interpreatation, Longman Scientific & Technical, 353, Newyork.
23. Glikson, A.Y., 2005. Geochemical and Isotopic Signatures of Archaean to Palaeoproterozoic Extraterrestrial Impact Ejecta/Fallout Units. Aus. J. Earth Sci., 52, 785-798.
24. Peucker-Ehrenbrink, B., Jahn, B. 2001. Rhenium-Osmium Isotope Systematics and Platinum Group Element Concentrations: Loess and the Upper Continental Crust. Geochem. Geophys, Geosys, G3 2001 GC 000 172.
25. H. Palme, H. O’Neill., 2007. Cosmochemical Estimates of Mantle Composition, in: H. D. Holland, K. K. Turekian (eds.) Treatise on Geochemistry Oxford,, pp. 1-38.
26. Frei, R., Frei, KM., 2002. A Multi-Isotopic and Trace Element Investigation of the Cretaceous- Tertiary Boundary Layer at Stevns Klint, Denmark-Inferences for the Origin and Nature of Siderophile and Lithophile Element Geochemical Anomalies, Earth and Planetary Science Letters, no. 203, pp. 691-708.