Şeytanın Hileleri ve Korunma Yolları Hakkında Bir Çalışma: Risâle-i Teavvüz -Kaynak Tahlil ve Tahkiki-

Bu çalışmada söz konusu edilen risâlenin müellifi Mustafa b. Halîl ez-Zağravî'dir. Risâle, Muhammed b. Pîr Ali el-Birgivî ve Muhammed b. Mustafa el-Akkirmânî'nin kaleme aldığı kırk hadis şerhinin Mustafa Cem'î tarafından Osmanlı Türkçesi ile yapılan çevirisinin baş tarafında yer almaktadır. Eserin dili Osmanlı Türkçesi'dir. Bununla birlikte özellikle âyet ve hadislerin geçtiği yerlerde sık sık Arapça metinler kullanılmıştır. Risâle müellifin İslâmî ilimler konusundaki geniş kültürünün bir göstergesi olarak dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Zağravî, Risâle-i Teavvuz, şeytan, nefis

Şeytanın Hileleri ve Korunma Yolları Hakkında Bir Çalışma: Risâle-i Teavvüz -Kaynak Tahlil ve Tahkiki-

PDF

___

Abdurrezzak, Ebû Bekr Abdurrezzak b. Hemmâm b. Nâfi' el-Hımyerî es-San’ânî (v.211), Musannef, I-XI, Beyrût, 1403.
Aclûnî, İsmâil b. Muhammed el-Aclûnî el-Cerrâhî (v.1162), Keşfu’l-hafâ ve müzîlu’l-ilbâs amme’ş- tehera mine’l-ehâdîs alâ elsineti’n-nâs, I-II, Beyrût, 1405.
Ahmed, Ebû Abdillah İbn Hanbel eş-Şeybânî (v.241), Müsned, I-VI, Mısır, t.y. Aliyyü’l-Kârî, Molla Ali b. Sultân Muhammed el-Herevî el-Hanefî (v.1014), el-Masnû’ fî ma’rifeti’l- hadîsi’l-mevdû', Riyâd, 1404.
Bağavî, Muhyissünne Ebû Muhammed el-Huseyn b. Mes’ûd el-Ferrâ (436-516), Meâlimu’t-Tenzîl, I-IV, Beyrût, 1407/1987.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn (v.458), Şuabu’l-îmân, I-VIII, Beyrût, 1410. -----------, es-Sünenu'l-kübrâ, I-X, Mekke, 1414/1994.
Beyzâvî, Ebû'l-Hayr Nâsıruddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed (v.685 veya 691), Tefsîr (Envâru't-tenzîl ve esrâru't-te'vîl, I-V, Beyrût, 1416/1996.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil el-Cu’fî (v.256), Sahîhu’l-Buhârî, I-VII, Beyrût, /1990. -----------, el-Edebu'l-müfred, Beyrut, 1409/1989 -----------, et-Târîhu’l-kebîr, I-VIII, ty., yy. (Dâru’l-fikr).
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman b. el-Fadl es-Semerkandî (v.255), Sünen, I-II, Beyrût, 1407.
Deylemî, Ebû Şucâ’ Şîreveyh b. Şehridâr (445-509), el-Firdevs bi me’sûri’l-hitâb, I-V, Beyrût, Ebû Avâne, Ya’kûb b. İshâk el-İsferâyînî (v.316), Müsned, I-V, Beyrût, 1998.
Ebû Muhammed el-Ensârî, Abdullah b. Muhammed b. Câfer b. Hayyân el-İsbehânî (274-369), el- Azame, I-V, Riyâd, 1408.
Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillah el-İsbehânî (v.430), Hılyetu’l-evliyâ, I-X, Beyrût, 1405.
Ebû Ya’lâ, Ahmed b. Ali el-Musennâ el-Mevsılî (v.307), Müsned, I-XIII, Dımeşk, 1404/1984.
Ebû'l-Leys es-Semerkandî, el-Fakîh eş-Şeyh Nasr b. Muhammed b. İbrahim (v.376), Tenbîhu'l- ğâfilîn, (Hâmişinde aynı müellifin Bustânu'l-ârifîn adlı eseri var), Mısır, ty., Dâru ihyâi'l-kütübi'l- arabiyye. Ebû's-Suûd, Muhammed b. Muhammed el-İmâdî (v.951), İrşâdu'l-akli's-selîm ilâ mezâyâ'l-Kur'âni'l- kerîm, I-IX, Beyrut, ty. Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed (450-505), İhyâu ulûmi'd-dîn, I-VI, Beyrût, /1992. -----------, Âbidler Yolu (Minhâcu'l-âbidîn), Osmanlıcaya trc. İlyas b. Abdullah en-Nihânî, bugünkü
Türkçeye: İ. Turgut Ulusoy, Hisar Yayınevi, İstanbul, ty. Hakîm et-Tirmizî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ali b. el-Hasen (v.295), Nevâdiru’l-usûl fî ehâdîsi’r- Rasûl, I-IV, Beyrût, 1992.
Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah en-Nîsâbûrî (v.405), el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, I- IV, Beyrût, 1411/1990.
Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali el-Bağdâdî (v.463), Târîhu Bağdâd, I-XIV, Beyrût, ty. Hatîb et-Tebrîzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah el-Ömerî (v.737/1337), Mişkâtu'l-mesâbîh, I- III, Beyrut, 1405/1985.
Heysemî, Nûreddîn Ali b. Ebî Bekr (735-807), Mecmau’z-zevâid, I-X, Kâhire-Beyrût, 1407.
Humeydî, Ebû Bekr Abdullah b. ez-Zübeyr b. Îsâ el-Kureşî el-Mekkî (v.219), Müsned, I-II, Beyrût- Kâhire, ty. İbn Adiyy, Ebû Ahmed Abdullah b. Adiyy b. Abdillah b. Muhammed el-Cürcânî (v.365), el-Kâmil fî duafâi’r-ricâl, I-VII, Beyrût, 1409/1988.
İbn Atâullah, Tâcuddîn Ebû'l-Fadl Ahmed b. Muhammed b. Abdilkerîm eş-Şâzelî el-İskenderî (v.709), et-Tenvîr fî iskâti't-tedbîr, Beyrut, 1419/1998, thrc. Halîl el-Mansûr.
İbn Ebî Âsım, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Ebî Âsım eş-Şeybânî (v.287), Kitâbu’z-zühd, Kâhire, İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr b. Abdillah b. Muhammed el-Kûfî (v.235), Kitâbu’l-musannef fîl-ehâdîs ve’l-âsâr, I-VII, Riyad, 1409.
İbn Hacer, Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî (v.852), Telhîsu'l-habîr, I-IV, Medîne, /1964. -----------, Takrîbu’t-Tehzîb, Suriye, 1406/1986 + Riyâd, 1416.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî (v.354), Sahîh İbn Hibbân bi tertîbi İbn Belbân, I-XVIII, Beyrût, 1414/1993.
İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İsmâil b. Ömer b. Kesîr ed-Dımeşkî (v.774), Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm, I-IV, Beyrût, 1401.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (v.273), Sünenu İbn Mâce, I-II, Kâhire, ty. İbn Râhûye, İshâk b. İbrâhim b. Mahled el-Hanzalî (v.238), Müsned, I-V, Medîne, 1412 / 1991.
İbn Receb, Ebû’l-Ferec Abdurrahman b. Ahmed el-Hanbelî (v.795), Câmiu’l-ulûm ve’l-hikem fî şerhi hamsîne hadîsen min cevâmii'l-kelim, Beyrût, 1408.
İbnu’l-Mulakkin, Ebû Hafs Ömer b. Ali b. Ahmed el-Endelusî eş-Şâfiî (723-804), Hulâsatu'l-Bedri'l- münîr, I-II, Riyâd, 1410.
İbnu’l-Mübârek, Ebû Abdillah Abdullah b. el-Mübârek el-Mervezî (v.181), ez-Zühd, Beyrût, ty. İsmail Paşa, Bağdatlı, Hediyyetu'l-ârifîn esmâu'l-müellifîn ve âsâru'l-musannifîn, I-II, İstanbul, , Milli Eğitim Basımevi. Kâtip Çelebi, Mustafa b. Abdillah el-İstanbulî el-Hanefî (1017-1067 h.), Keşfu'z-zunûn an esâmî'l- kütübi ve'l-fünûn, I-II, Beyrût, 1413/1992.
Kudâî, Ebû Abdillah Muhammed b. Selâme b. Ca’fer el-Kudâî (v.454), Müsnedu’ş-Şihâb, I-II, Beyrût, 1407/1986.
Kureşî, Ebû Muhammed Abdullah b. Vehb b. Müslim el-Mısrî el-Mâlikî (115-197/733-813), el- Kader ve mâ verede fî zâlike mine’l-âsâr, Mekke, 1406.
Mâlik, Ebû Abdillah Mâlik b. Enes (v.179), el-Muvattâ’, I-II, Mısır, ty. Ma’mer, b. Râşid el-Ezdî (v. 151), el-Câmi’, I-II, Beyrût, 1403 (Abdurrezzak’ın Musannef adlı ese- rinin sonundadır.)
Mizzî, Cemâluddîn Ebû’l-Haccâc Yusuf b. ez-Zekî Abdurrahman b. Yusuf (v.742), Tehzîbu’l- kemâl, I-XXXV, Beyrût, 1400/1980.
Münâvî, Muhammed Abdurraûf el-Münâvî (952-1031), Feyzu’l-kadîr şerhu’l-Câmii’s-sağîr, I-VI, Mısır, 1356.
Münzirî, Ebû Muhammed Abdulazîm b. Abdilkavî (v.656), et-Terğîb ve’t-terhîb, I-IV, Beyrût, 1417.
Müslim, Ebû’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî (v.261), Sahîhu Müslim, I-V, Beyrût, ty. Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali (v.303), Sünenu’n-Nesâî (el-Müctebâ mine’s- Sünen), I-VIII, Beyrût, 1409/1988. -----------, es-Sünenu'l-kübrâ, I-VI, Beyrut, 1411/1991.
Palalı, M. Zeki, "Cüzzam" md., Diyanet İslâm Ansiklopedisi (DİA), VIII, 150-152, İstanbul, 1993.
Rabî’, İbn Habîb b. Ömer el-Ezdî el-Basrî (v.175 veya 180), el-Câmiu’s-sahîh (Müsned), Beyrût, Râzî, Fahruddin Muhammed b. el-Allâme Ziyâuddin Ömer b. el-Huseyn (544-604), Tefsîru'l- Fahri'r-Râzî el-müştehir bi't-Tefsîri'l-kebîr ve Mefâtîhi'l-ğayb, I-XXXII (+II cilt fihrist), Beyrût, /1993.
Saîd b. Mansûr, Ebû Osman Saîd b. Mansûr b. Şu’be el-Horasânî el-Mekkî el-Mervezî (v.227), Sünen, I-V, Riyâd, 1414.
Süyûtî, Ebû’l-Fadl Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr b. Muhammed eş-Şâfiî (v.911), el- Câmiu’s-sağîr fî ehâdîsi'l-Beşîri'n-nezîr, Beyrût, 1410/1990.
Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed (v.1255), el-Bedru't-tâli' bi mehâsini men ba'de'l-karni's- sâbi', I-II, Beyrut, ty.
Taberânî, Ebû’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb (v.360), el-Mu’cemu’l-kebîr, I-XX, Musul, /1983.
Taberî, Ebû Câfer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd (v.310), Tefsîr (Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l- Kur’ân), I-XXX, Beyrût, 1405.
Tatlı, Bekir, Hadis Tekniği Açısından Cibrîl Hadîsi ve İslâm Düşüncesi'ne Yansımaları, (Basılma- mış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2005.
Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleyman b. Dâvûd (v.204), Müsned, Beyrût, ty. Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sûre (v.279), el-Câmiu’s-Sahîh (Sünenu’t-Tirmizî), I-V, Bey- rût, ty. Topaloğlu, Bekir, Diyanet İslâm Ansiklopedisi (DİA), "İslâm" md., XXIII, İstanbul, 2001.
Zehebî, Şemsüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz (v.748), Siyeru a’lâmi’n-nubelâ, I-XXIII, Beyrût, 1413.