Çevirmen: Ertuğrul DÖNER, Çevirmen: Savaş MENTEŞ

LH RḤMN’DAN ER-RAḤMĀN’A İLAHİ BİR SÖZÜN KÖKENİ

Bir İslam araştırmacısının karşılaştığı ilk şeyler arasında, Kur’ân’ın ilk sûresi Fâtiha’dan önce gelen “Bismillâhi er-Raḥmān er-Raḥīm” ifadeleri yer almaktadır. er-Raḥmān ve er-Raḥīm, tekrarlayıp duran iki sıfata benzemektedir ve çevirmenler bu iki sıfatı birbirinden ayıracak uygun bir tercüme bulmakta zorlanmaktadırlar. er-Raḥīm, tanıdık bir isim kalıbına uyan bir Arapça kelime olarak kullanılırken, er-Raḥmān ise hem ilk otoriteler hem de modern ilim adamları tarafından, ödünç alınmış bir kelime olarak kabul görmektedir. Sûrelerin başlarında yer alan besmeleler hariç Kur’an’da 56 defa geçen Raḥmān kelimesi, her defasında Tanrının bir sıfatı ve neredeyse özel bir adı olarak geçmektedir. Bu sıfatın hem Hz. Peygamber’in bilgisine sahip olduğu tek tanrılı dinler hem de Suriye ve Arabistan Çölü’ndeki çok tanrılı dinler tarafından nasıl kullanıldığını incelemek ve kelimenin kökeni hakkında sarih bir açıklama yapmanın mümkün olup olmadığını görmek faydalı olabilir.

Anahtar Kelimeler:

Rahman, Rahim, Güney Arabistan, Rahmanan, Allah

From ’lh Rḥmn to al-Raḥmān-The Source of a Divine Epithet

PDF

___

Abdallah, Y. M. “The Inscription CIH 543. A new reading based on the recently found original.” In Sayhadica, Recherches sur les Inscription de l’Arabie pré-islamique offertes par des collègues au Professeur A. F. L. Beeston. Chr. Robin et. M. Bāfaqīh [eds.]. Paris: Librarie Orientaliste Paul Geuthner, 1987:3-8.
Abou-Assaf, Ali, P. Bordreuil and A. Millard. La Statue de Tell Fekherye. Paris: Editions Recherche sur les civilisations, 1982.
Beeston, A. F. L. “The Religions of Pre-Islamic Yemen” In L’Arabic du sud, Historie et Civilisation. J. Chelhod [ed.]. Vol. I. Paris: G. P. Maisonneuve et Larose, 1984:259-269.
Bell, R. Introduction to the Qur’ān. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1960. Revised by W. M. Watt: Bell’s Introduction to the Qur’ān. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1970.
Commentary on the Qur’ān. C. E. Bosworth and M. E. I. Richardson [eds.]. Manchester: Victoria University of Manchester, 1991.
Brockelmann, C. Lexicon Syriacum2, Halle: M. Niemeyer, 1928.
Brown, W. L. And A. F. L. Beeston. “Sculptures and Inscriptions for Shabwa”. Journal of the Royal Asiatic Society, 1954:43-62.
Garbini, G. “Una bilingue sabeo-ebraica da Zafar.” Istituto Orientale di Napoli, Annali 30, 1970: 153-165, 545-547. Geiger, A. “Jüdische Begriffe und Worte innerhalb der syrischen Literatur.” Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 21, 1867:486-492.
Greenfield, J. C. “Ba’al’s Throne and Isa. 6:1.” In Mélanges bibliques et orientaux en l'honneur de M. Mathias Delcor. A. Caquot et al [eds.]. Kevalaer: Butzon & Berker, 1985:193-198.
Greenfield, J. C. and A. Shaffer. “Notes on the Akkadian-Aramaic Bilingual Statue from Tell Fekherye.” Iraq 45, 1983:109-116.
Grelot, P. Documents araméens d'Egypte. Paris: Editions du Cerf, 1972.
Harper, R. Assyrian and Babylonian Letters. Chicago: University of Chicago Press, 1892-1914.
Höfner, M. “Die vorislamischen Religionen Arabiens.” In Religionen Altsyriens, Altarabiens und der Mandäer. H. Gese, M. Höfner und K. Radolph [eds.]. Stuttgart: W. Kohlhammer, 1970:233-402.
Hoftijzer, J. Dictionnaire des Inscriptions Semitiques de l’Ouest2. Leiden: E. J. Brill, 1960.
Hunger, H. Astrological Reports to Assyrian Kings. Helsinki: Helsinki University Press. State Archives of Assyria 8, 1992.
Jeffery, A. The Foreign Vocabulary of the Qur’an. Baroda: Oriental Institute, 1938.
Kaufman, S. A. The Akkadian Incfluence on Aramaic. Chicago: University of Chicago Press, 1974.
Kottsieper, I. Die Sprache der Ahiqarsprüche. Berlin: de Gruyter, 1990.
Lambert, W. G. Babylonian Wisdom Literature. Oxford: Oxford University Press, 1960.
Linderberger, J. The Aramaic Proverbs of Ahiqar. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1983.
Naveh, J. ‘al pesefes ve-even (“On Stone and Mosaic”). Jerusalim: Ha-hevra la-haqirat Erets Yisrael, 1978 (In Hebrew).
Nöldeke, T. and A. Schwally. Geschichte des Qorans2 I. Leipzig: T. Welcher, 1909.
Parpola, S. Letters from Assyrian Scholars to the Kings Esarhaddon and Assurbanipal. Part I: Texts; Part II: Commentary and Appendicies. Kevelaer: Butzon & Berker, 1970, 1983.
“The Forlorn Scholar.” In Language, Literature and History: Philological and Historical Studies presented to Erica Reiner. F. Rochberg-Halton [ed.]. New Haven: American Oriental Society, 1987: 257-278.
Payne Smith, R. Thesaurus syriacus. Oxford: Oxford University Press, 1879-1901.
Porten, Bezalel and Ada Yardeni. Text Book of Aramaic Documents from Ancient Egypt. Vol. 3: Literature, Accounts, Lists, Jerusalem: The Hebrew University, 1993.
Pritchard, James [ed.]. Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament2. Princeton: Princeton University Press, 1955.
Robin, Chr. “Judaïsme et christianisme en Arabie du Sud d'après les sources épigraphiques et archéologiques.” Proceeding of the 13th Seminar for Arabian Studies. 1980: 85-96.
Ryckmans, G. “Les Inscriptions monothéistes sabéennes.” In Miscellanea historica in honotem Alberti de Meyer. Vol. I. Louvain: Bibliotheque de I’Université, 1946a: 194-205.
“Une inscription chrétienne sabéenne Musées d’Antiquités d’İstanbul.” Le Muséon 59, 1946b:165-172.
“Inscription sud-arabes (dixiéme série)”. Le Muséon 66, 1953:267-342.
“Inscription sud-arabes (on iéme série)”. Le Muséon 67, 1954:99-119.
“Inscription sud-arabes (dou iéme série)”. Le Muséon 68, 1955: 297-312.
Ryckmans, J. “Le christianisme en Arabie du Sud préislamique.” In Atti del Convegno interma iomale sul tema “L’oriente cristiano nella Storia della Civiltá.” Rome: Accademia Nazionale dei Lincei, 1964: 413-453.
“The Old South Arabian Religion.” In Yemen, 3000 Years of Art and Civilisation in Arabia Felix. W. Daum, [ed.]. Innsbruck: Pinguin-Verlag, 1988.
Sokoloff, M. A. Dictionary of Jewish Palestinian Aramaic of the Byzantine Period. Ramat Gan: Bar-Ilan University Press, 1990.
Talqvist, K. Akkadische Götterepitheta. Helsinki: Societas Orientalis Fennica, 1938.
Teixidor, J. Inventaire des ınscriptions de Palmyre XI. Damascus-Beirut: Institut Français d’archéologie de Beyrouth, 1965.
“The Anonymous God.” In The Pantheon of Plamyre. J. Teixidor [ed.]. Leiden: E. J. Brill, 1979: 115-119.
Thompson, R. C. The Reports of the Magicians and Astrologers of Nineveh and Babylon. London: Luzac and Co., 1900.
Von Soden, W. Akkadisches Handwörterbuch. Wiesbaden: Harrassowitz, 1965-1981.
Welch, A. T. “Allah and other Supernatural Beings, etc.” Journal of the American Academy of Religion 47, 1980: 733-758.