TÜRKİYE’DE SEL AFETİ KARŞISINDA DEVLETİN ÖNLEMLERİ: 1948 ÇUKUROVA ÖRNEĞİ

Anadolu ve Trakya toprakları yüzyıllardan beri doğal afetlerle karşılaşmış, deprem, sel, çığ gibi olgular canlıların yaşantısını olumsuz yönde etkilemiştir. Anadolu’da meydana gelen doğal afetlerin en önemli arasında sayılan sellerde zaman zaman aşırı yağışlarla dolan ırmaklar yatağından taşarak setleri yıkmış ve yerleşim alanlarında büyük tahribatlara yol açmıştır. Gerek Osmanlı Devleti zamanında ve gerekse Cumhuriyet devrinde büyük yerleşim bölgelerinde ve tarımsal alanlarda mal ve can kayıplarına yol açan doğal afet kaynaklı zararlar devlet yetkililerinin başlıca uğraş alanı olmuştur. Türkiye’de II. Dünya Savaşı yıllarında ve sonrasında da önemli sel afetleri meydana gelmiştir. 1948 yılında Anadolu’nun en verimli coğrafyalarından Çukurova bölgesinde etkili olan yağmurlar Berdan Nehri’ni taşırmış, nehir üzerindeki setler yıkılmış ve Adana, Mersin, Tarsus’ta su baskınları yaşanmıştır. Tarımsal alanlarda yol açtığı zararın dışında yerleşim alanlarını da olumsuz etkileyen sel felaketi köylerle iletişim kesilmesine, insanlar ve hayvanların açlık tehlikesiyle karşı karşıya kalmasına neden olmuştur. Sel baskını karşısında zarara uğrayanlar için devletin kurumları harekete geçerek afetzedelerin ihtiyaçlarını karşılama çabasına girişmiştir. Bu çalışmada 1948 yılında meydana gelen sel felaketini takip eden günlerde Çukurova bölgesine yapılan ilk yardım faaliyetleri ve devlet destekleri ele alınmıştır. Çalışmada 1948 kış aylarında henüz II. Dünya Savaşı’nın ekonomik zorluklarının etkisinin devam ettiği dönemde Çukurova’da etkili olan yağışlar neticesinde meydana gelen sel felaketinin etkileri ele alınmış, afet karşısında devlet kurumlarının önlemleri ve yardım faaliyetleri irdelenmiştir. Henüz Türkiye’de sel felaketleri üzerine yapılmış akademik çalışmalar oldukça sınırlıdır. Dolayısıyla bu çalışmada da ağırlıklı olarak arşiv belgeleri, dönemin belli başlı gazetelerinden yararlanılmış ve savaş sonrası dönemde Çukurova gibi önemli bir tarım bölgesinde oluşan felakete karşı neler yapılabildiği ortaya konmaya çabalanmıştır.

MEASURES TAKEN BY THE STATE IN THE FACE OF FLOOD DISASTER IN TURKEY: THE CASE OF ÇUKUROVA 1948

Anatolian and Thracian lands have faced natural disasters for centuries and incidents such as earthquakes, floods and avalanches have negatively affected the lives of living beings. During the floods, which are considered among the most important natural disasters in Anatolia, rivers are filled with excessive rainfall from time to time, destroying the riverbanks and causing great damage to the settlements. Damages caused by floods, which caused loss of property and lives in large settlements and agricultural areas both in the Ottoman Empire and in the Republic period, became the main problem that state officials deal with. Important flood disasters occurred in Turkey during and after the World War II. In 1948, as a result of the rains effective in the Çukurova region, one of the most fertile geographies of Anatolia, the embankments were destroyed as a result of the overflow of the Berdan River and floods occurred in Adana, Mersin and Tarsus. Apart from the damage it caused in agricultural areas, during the flood, which also affected residential areas, communication with villages was cut off and people and animals faced the danger of starvation. The state agencies took action for those who suffered from the flood and attempted to meet the needs of the victims. The present study deals with first aid activities in the Çukurova region in the first days following the flood disaster. The effects of the flood disaster, which occurred as a result of the effective rainfall in Çukurova during the period when the economic difficulties of the World War II continued, were discussed, and the measures and aid activities of the state institutions in the face of the disaster were examined. Academic studies on flood disasters in Turkey are still very limited. Therefore, in this study, archival documents, major newspapers of the period were used and it was tried to reveal what could be done against the disaster that occurred in an important agricultural region such as Çukurova in the post-war period.

___

  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
  • Baba İnönü’den Erdal İnönü’ye Mektuplar, (Bas. Haz. Sevgi Özel), Bilgi Yayınevi, Ankara, 1988
  • ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye Ekonomisinin Tarihi: 1900-1960, İmge Kitabevi, Ankara, 2003.
  • DERİN, Haldun, Çankaya Özel Kalemini Anımsarken, (Haz. Cemil Koçak), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1995.
  • ERİM, Nihat, Günlükler I: 1925-1979, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2005.
  • İNÖNÜ, İsmet, Defterler I: (1919-1973), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2008.
  • İsmet İnönü Konuşma, Demeç, Makale, Mesaj ve Söyleşiler 1944-1950, (Haz. İlhan Turan) TBMM Kültür ve Sanat Kurulu Yayınları, Ankara, 2003.
  • KOCATÜRK, Önder, İstanbul’da Sel ve Fırtına (1889-1924), Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 2019.
  • https://meteoroloji.boun.edu.tr/sel.php (Erişim tarihi: 17 Ocak 2021)