Karanlık liderlik davranışlarının iş tatmini üzerindeki etkisi

Ülkemizde karanlık liderlik algısının çalışan seviyesinde ve örgüt genelinde yarattığı etkileri değerlendiren araştırmalar son yıllarda artış eğilimi gösterse de örgütsel alandaki diğer konulara kıyasla, henüz istenilen seviyede olmadığını söylemek mümkündür. Özellikle çalışanların maruz kaldıkları karanlık liderlik davranışlarını tanımlamak, bu tür davranışların çalışanın işiyle ilgili duygularını nasıl etkilediğini ortaya koymak hem yazına önemli katkı sağlayacak ve hem de örgütlere ışık tutacaktır. Bu çalışma, karanlık liderlik algısının, çalışanların iş tatmini üzerindeki etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmadaki veriler, İstanbul’da kamu veya özel sektörde en az 5 yıl çalışmış ve bir yöneticiye bağlı kişilerin katılımı ile elde edilmiştir. Bu kapsamda toplamda 240 adet geçerli anket formu toplanmıştır. Veri toplamak için Karanlık Liderlik Algısı Ölçeği ile Minnesota İş Tatmini Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma verileri analiz edildiğinde, korelasyon analizine göre karanlık liderlik algısının alt boyutlarından olan zorbaca davranışlar, samimiyetsiz davranışlar ve bezdiren davranışlar ile iş tatmini ile arasında negatif yönlü istatistiksel olarak anlamlı ve zayıf düzeyde ilişki vardır. Çoklu regresyon sonuçlarına göre, karanlık liderlik davranışlarından bezdiren ve zorbaca davranışların, iş tatminini anlamlı ve negatif yönde etkilediği, samimiyetsiz davranışların ise iş tatmini üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı sonucu elde edilmiştir.

The impact of dark leadership behaviours on job satisfaction

Although the studies evaluating the effects of dark leadership perception at the employee level and throughout the organisation have shown an increasing trend in recent years in our country, it is possible to say that it is not at the desired level than other organisational issues. In particular, defining the dark leadership behaviours employees are exposed to and revealing how such behaviours affect the employees' feelings about their job will significantly contribute to the literature and shed light on organisations. This study was conducted to evaluate the effect of dark leadership perception on the job satisfaction of employees. The research data has been obtained with the participation of people who have worked in the public or private sector in Istanbul for at least five years and are affiliated with a manager. In this context, a total of 240 valid questionnaires were collected. Dark Leadership Perception Scale and the Minnesota Job Satisfaction Scale were used to collect data. According to the correlation analysis, when the research data are analysed, there was a negative statistically significant and weak relationship between wearisome behaviours, insincere behaviours, and tyrannical behaviours, which are sub-dimensions of dark leadership perception job satisfaction. According to the multiple regression results, it was found that tyrannical and wearisome behaviours significantly and negatively affected job satisfaction, while insincere behaviours did not significantly affect job satisfaction.

PDF

___

Akıncı, Z. (2002). Turizm sektöründe iş tatminini etkileyen faktörler: Beş yıldızlı konaklama işletmelerinde bir uygulama. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 4, 1-25.
Akkoç, İ. (2012). Grup ve hiyerarşik alt kültürlerinin iş performansına etkisi: Lider-üye etkileşiminin aracılık rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2) 17-44.
Akyüz, B., Kaya, N. ve Aravi̇, B. (2015). Kamu çalışanlarının iş tatmini üzerinde liderin güç kaynaklarının rolü. Yönetim Bilimleri Dergisi, 13(25), 71-90.
Ashforth, B. (1994). Pretty tyranny in organisations. Human Relations, 47(7), 755-778.
Ballı, E. ve Çakıcı, A. (2016). Karanlık liderliğin örgütsel bağlılık ve örgütsel sessizlik üzerine etkisi: Otel çalışanları üzerinde bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3), 167-180.
Ballı, E. ve Koca Ballı, A.İ. (2017). Otel çalışanlarının örgütsel etik iklim algılarının incelenmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimleri Dergisi, 9(2), 49-64.
Bass, B. M. ve Riggio, R. E. (2006). Transformational leadership (2nd ed.). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Başaran, İ. E. (1998). Örgütsel davranış. Ankara: Gül Yayınevi.
Başar, U. (2019). Liderin karanlık kişilik özellikleri ile çalışanın tükenmişliği arasındaki ilişkide çalışanın karanlık liderlik algısının aracı rolü: Çok düzeyli bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Başkent Üniversitesi, Ankara.
Başar, U. (2020). İş yerinde karanlık liderlik algısı ölçeği. İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1(1), 70-103.
Başar, U. ve Açıkgöz, S. (2020). Çalışanın karanlık liderlik algısı ile intikam alma niyeti arasındaki ilişkide nevrotizmin düzenleyici rolü. 28. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, 3-5 Eylül, Ankara, 410-421.
Başar, U., Sığrı, Ü. ve Basım, N. (2016). İşyerinde karanlık liderlik. İş ve İnsan Dergisi, 3(2), 65-76.
Baycan, A. (1985). Analysis of several aspects of job satisfaction between different occupational groups. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Blenegen, M. A. (1993 ). Nurses' job satisfaction: A meta-analysis of related variables. Nursing Research, 42(1), 36-41.
Carrol, Stephen J. ve Henry L.Tosi, (1977). Organisational behavior. Chicago: St.Clair Press,
Conger, J. A. (1990). The dark side of leadership. Organizational Dynamics, 19(2), 44-55.
Conger, J. A. ve Kanungo, R. N. (1998). Charismatic leadership in organisation. London: Sage.
Demir, H. (2012). Türkiye’de liderlik araştırmaları ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Bir meta analiz. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Genelkurmay Başkanlığı Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara.
Elangovan, A. R. ve Xie, J. L. (2000). Effects of perceived power of supervisor on subordinate work attitudes. Leadership and Organization Development Journal, 21(6), 319–328.
Glad, B. (2002). Why tyrants go too far: Malignant narcissism and absolute power. Political Psychology, 23(1), 1-37.
Goldman, A. (2006). High toxicity leadership borderline personality disorder and the dysfunctional organisation. Journal of Managerial Psychology, 21(8), 733-746.
Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J. ve Anderson, R.E. (2014). Multivariate data analysis: Pearson new international edition. Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Higher Education
Kayalar M. ve Arslan E.T. (2011). Karanlık liderliğin örgütsel bağlılığa etkisi: Isparta perakende sektöründe bir araştırma. 19. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Çanakkale Üniversitesi, 26-28 Mayıs, 410-414.
Kellerman, B. (2004). Bad leadership: what it is, how it happens, why it matters. Harvard Business School Press, Boston, MA.
Kızıldaş, E. (2017). Kültürel değerlere göre karanlık lider algısının çalışan iş performansı etkisi üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. Abingdon-on-Thames: Routledge.
Locke, E. A. (1976). Nature and causes of job satisfaction. In M.D. Dunette (Ed), Handbook of Industrial and Organizational Psychology, Chicago: Rand McNally.
Lipman-Blumen, J. (2005). Toxic leadership: when grand illusions masquerade as noble visions. Leader to Leader, 36, 29-36.
Maslow, A. H. (1954). Motivation and personality. New York, NY: Harper and Row Publishers.
McIntosh, G. ve Rima S. D. (1997). Overcoming the dark side of leadership-the paradox of personal dysfunction. Grand Rapids, MI: Baket Books.
Miner, J.B. (1992). Industrial-organisational psychology. McGraw-Hill Book Company, New York.
Özsoy, E. ve Ardıç, K. (2017). Karanlık üçlü’nün (narsisizm, makyavelizm ve psikopati) tatminine etkisinin incelenmesi. Manisa Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 24(2), 391-406.
Özsoy, E., Uslu, O., Karakiraz, A. ve Aras, M. (2014). İş tatmininin ölçümünde ölçek kullanımı: Lisansüstü tezler üzerinden bir inceleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6, 232-250.
Padilla, A. ve Mulvey, P. (2008). Leadership toxicity: sources and remedies. Organisations and People, 15(3), 27–37.
Padilla, A., Hogan, R. ve Kaiser, R. B. (2007). The toxic triangle: Destructive leaders, susceptible followers and conducive environments. The Leadership Quarterly, 18, 176- 194.
Robbins, S.P. ve Judge, T.A. (2013). Organisational behavior.15th edition, Pearson, Boston.
Robie, C., Ryan, A. M., Schmieder, R. A., Para, L. F. ve Smith, P. C. (1998). The relation between job level and job satisfaction. Group and Organization Management, 23(4), 461-480.
Sayyan, S. (1990). İşletmelerde verimlilik ve verimlilik artırılmasına ilişkin bir uygulama. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Sezici̇, E . (2015). Üretkenlik karşıtı iş davranışları üzerinde kişilik. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (14) , 115-125.
Schaubroeck, J., Walumbwa, F. O., Ganster, D. C. ve Kepes, S. (2007). Destructive leader traits and the neutralising influence of an "enriched" job. The Leadership Quarterly, 18, 236-251.
Takala, T. (2010). Dark leadership, charisma and trust. Psychology, 1, 59-63.
Tepper, B. J. (2000). Consequences of abusive supervision. Academy of Management Journal, 43(2), 178-190.
Vroom, V. H. (1967). Work and motivation. John Wiley and Sons Inc.
Weiss, D.J., Dawis, R.V., England, G.W. ve Lofquist, L. H. (1967). Manual for the Minnesota Satisfaction Questionnaire (Minnesota studies in vocational rehabilitation). Minneapolis: University of Minnesota.
Yen, T. Q., Tian, Y. ve Sankoh, F. P. (2013). The impact of prevalent destructive leadership behavior on subordinate mmployees in a firm. American Journal of Industrial and Business Management, 3, 595-600.
Zangaro, G. A. (2001). Organisational commitment: A concept analysis. Nursing Forum, 36 (2), 14-22.
Zengin, Y. (2019). Karanlık liderliğin örgütsel seslilik ve iş tatmini üzerindeki etkisi. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,10(19), 310-337.