Platon'un Timaios Diyalogunda Tanrı ve Evrenin Oluşumu

Platon'un geç dönem diyaloglarından biri olan Timaios, Devlet diyalogu ile birlikte Platon Felsefesini anlamak için anahtar rolü üstlenen önemli yapıtlarındandır. Ancak Timaios aynı zamanda içinde muğlak ifadelerin yer aldığı, mitos ile logosun birbirine karıştığı bir bir metindir. Bu yüzden, şiirsel ve mitoloji ile karışık dil yapısı sebebiyle eleştirilmiştir. Birçok araştırmacı Platonun bu eserini zor bir metin olarak kabul etmekte ve günümüzdeki bilim anlayışı bakımından izahı zor unsurlar barındırdığını düşünür. Çünkü bu eser onlara göre modern ve rasyonel olan karşısında geleneksel ve mitolojik olanı temsil etmektedir. Ancak buna rağmen Platon'un diğer eserlerinde eksik kalan ya da kapalı kalan bazı görüşleri ancak Timaios ile birlikte tamamlanmakta ve anlaşılmaktadır. Bu özellikle de kozmoloji ve Tanrı konusunda daha belirgindir. Dolayısıyla Timaios'un Platon'un düşüncelerinin anlaşılmasında rolünün olmadığını söyleyemeyiz. Yeni Platoncular bu metni Platon'un Tanrısal yönünün bir göstergesi olarak kabul etmişlerdir. Timaios aynı zamanda evrenin yaratılışı konusunda yapmış olduğu ilginç öneri ile de Hıristiyan filozofların da dikkatini çekmiştir. Bu makalede Timaios diyalogu esas alınarak Platon'un evrenin oluşumu ve yapısı, Tanrı konusundaki görüşleri ele alınacaktır. Girişte Platon'un Timaios unun kısa bir tanıtımı yapılacak, daha sonra Timaios'un Orta- çağlarda Hıristiyanlar açısından önemi vurgulancaktır. Takip eden bö- lümlerde Timaios'ta yaratma, Tanrı, Demiurgos kavramı ve muhtemel anlamları irdelenecektir. Burada cevab aranacak belli başlı sorular şunlar olacaktır: Timaios nasıl bir eserdir? Timaios Platon'un özgün görüş- lerini dile getiren bir eser midir? Timaios'da nasıl bir Tanrı ve yaratma düşüncesi vardır? Timaios diyalogunun Hıristiyanlar üzerindeki etkisi nedir? Tanrı ile evren arasındaki ilişki nasıl bir ilişkidir? Demiurge'un doğası ve temel nitelikleri nedir? Bu sorular diyalog çerçevesinde ele alınıp değerlendirilecektir.

Godandthe Formation of Cosmos in the Plato's Timaeus

The Timaeus which is konown as one of his late dialogues is an important key work to understand Plato's philosophy, as well as his Republic. But at the same time it is a work that includes vogue expressions and presents mythos and logos together. Hence it is a difficult text to read and make systematization. Saying that it has poetical and mythic language which against modern scientific view, some modern scholars criticize it. They also maintain that Timaeus is a kind of intellectual evil, and it represents the traditional and mythological values vis a vis rational and modern ones. However, when we ignore the Timaeus we lack some knowledge that is provided only by it. That is very clear when it comes especially cosmology and God. New Platonists have accepted this text as pointing out to divine dimension of Plato. Timaeus' explanation regarding god or gods and generation of cosmos has drawn attention of Christian philosophers. In this article we will discuss the Timaeus and the philosophical problems it includes. In introduction I will provide concise information as with Timaeus. Thereinafter, I will examine God, the creation of cosmos, Demiurge. In the end I will summarize the conclusion.

___

Allen, D. & Sprinsted, E. O. (2007). Philosophy for Understanding Theology. London: Westminster John Knox Preess.

Armstrong, A. H. (1949). An Introduction to Ancient Philosophy. London: Methuen & Co.

Blackhirst, R. (2017), The Mythological and Ritualistic Background of Plato's Timaeus. http://themathesontrust.org/papers/metaphysics/BlackhirstTimaeus_Myth.pdf. (Erişim Tarihi: 25.01.2017).

Cevizci, A. (2001). İlkçağ Felsefesi Tarihi. Bursa: Asa Kitabevi.

Copleston, F. (1962). A History of Philosophy, Vol I, Part I. New York: Image Books. Cornford, F. M. (1997). Plato's Cosmology. Cambridge: Hachett Publishing Company.

Freeland, C. (2016). The Role of Cosmology in Plato's Philosophy. A Companion to Plato (ed. H. Benson). Oxford: Blackwell.

Gomperz, T. (1903). Greek Thinkers: A History of Ancient Philosophy, vol. III (trans. G. G. Berry). London.

Gülenç, K. (2008). Pre-Sokratiklerden Platon'a Mitos, Logos ve Diyalektik. Felsefelogos, 35-36.

Mueller, I. (2005). Mathematics and the Divine in Plato. Mathmatics and the Divine (ed. T. Koetsier & L. Bergman). London: Elsevier.

Özkan, C. İ. (2015). Timaios'ta Oluş ve Devinimin Nedenselliği ve "Neden" Kavramının Dört Anlamı. Felsefi Düşün, 5. Platon (2015). Timaios (çev. F. Akderin). İstanbul: Say Yayınları.

Platon (1997) Phaidon (çev. S. K. Yetkin & H. R. Atademir). İstanbul: MEB Yayınları.

Platon (1975). Devlet (çev. S. Eyuboğlu & M. A. Cimcoz). İstanbul: Remzi Kitabevi.

Platon (2014). Devlet Adamı (çev. F. Akderin). İstanbul: Say Yayınları.

Taylor, A. E. (1928). A Commentary on Plato's Timaeus. Oxford: Oxford University Press.

Vlastos, G. (1975). Plato's Universe. Washington: Seatle University of Washington Press.