Kentsel Açık Yeşil Alanlarda Kullanılan Zehirli Bitkiler Üzerine Bir Araştırma: Rize Kenti Örneği

Kentsel açık yeşil alanların temel unsuru olan bitkilerin kent ekosistemine sundukları birçok önemli faydanın yanı sıra yaşam süreçlerinde çevrelerine bazı olumsuz etkilerinin de olabileceği göz ardı edilmemelidir. Bu olumsuz özelliklerin başında ise bitkilerin çeşitli kısımlarında zehir ihtiva etmesi durumu gelmektedir. Bu çalışma, Rize kentsel açık yeşil alanlarında kullanılan zehirli bitkilerin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışma kapsamında Rize kentsel açık yeşil alanlarında kullanıldığı tespit edilen 113 zehirli bitki taksonu; familya, bulunduğu bölge, yaşam formu, yaprak durumu, çiçeklenme zamanı, meyve/kozalak olgunlaşma zamanı ve zehirli kısımları bakımından değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda, kentsel açık yeşil alanlarda kullanılacak bitkiler seçilirken estetik ve fonksiyonel özelliklerinin yanı sıra zehir ihtiva edip etmediklerinin de göz önünde bulundurulması gereken önemli bir kriter olduğu ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, bu bitkilerin peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanımları ile ilgili çeşitli öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Rize, Zehirli Bitkiler, Kentsel Açık Yeşil Alanlar

An Investigation on Poisonous Plants Used in Urban Open Green Areas: The Case of Rize

It should not be ignored that plants, which are the basic elements of urban open green spaces, may have some negative effects on the environment during their life processes as well as many important benefits they offer to the urban ecosystem. At the beginning of these negative features is the fact that it contains poison in various parts of the plants. This study was carried out to determine the poisonous plants used in urban open green areas in Rize. Within the scope of the study, 113 poisonous plant taxa which are used in urban open green areas in Rize were determined and these were evaluated in terms of family, location, life form, leaf condition, bloom time, fruit/cone ripening time and the poisonous parts. As a result of this evaluation, it is revealed that when choosing plants to be used in urban open green areas, whether they contain poison or not is an important criterion to consider as well as their aesthetic and functional properties. In addition, various suggestions have been developed regarding the use of these plants in landscape architecture applications.

Keywords:

Rize, poisonous plants, urban open green areas,

PDF

___

Anşin, R. (1980). Doğu Karadeniz Bölgesi Florası ve Asal Vejetasyon Tiplerinin Floristik İçerikleri. Doçentlik Tezi, KTÜ Orman Fakültesi, Trabzon. 220 s.
Aplin, T.E.H. (1976). Posionous garden plants and other plants harmful to man in Australia. Western Australian Herbarium of Agriculture Bulletin, 3964.
Bakırel, T. (1998). Veteriner Toksikoloji Yönünden Trakya Bölgesi’nin Zehirli Bitkileri Üzerine Çalışmalar. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı, İstanbul, 138 s.
Çorbacı, Ö.L., Abay, G., Oğuztürk, T. ve Üçok, M. (2020). Kentsel rekreasyonel alanlardaki bitki varlığı; Rize örneği. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 16(2): 16-44.
Çorbacı, Ö.L., Oğuztürk, T. ve Üçok, M. (2018). Atatürk Çay ve Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Ziraat Botanik Parkı Bitki Türlerinin Envanterinin Çıkarılması Projesi. ÇAYKUR, Rize.
Çorbacı, Ö.L., Sayın, G., Müftüoğlu, V., Çetiner, Z. (2016). Sevimli Katil Taxus baccata L., 6. Peyzaj Mimarlığı Kongresi “Söylem ve Eylem”, 08-11 Aralık 2016, Antalya, Türkiye.
Düzenli, T., Yılmaz, S. ve Tarakçı Eren, E. (2018). Kentsel açık yeşil alanların kullanım türleri ve amaçları. Social Sciences Studies Journal, 4(13): 222-228.
Ekren, E. (2020). Yeşil Yol Planlaması: Kahramanmaraş Örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara, 262 s.
Gökkür, S. ve Doğan, S. (2018). Ülkemizde bulunan zararlı bitkiler. Apelasyon, 53.
Gülçin, D. (2020). Kentsel yeşil alan kalitesinin LİDAR nokta bulutu verileri kullanılarak haritalanması. Türkiye Lidar Dergisi, 2(2): 23-33.
Gülçin, D. ve Van Den Bosch, C.C.K. (2021). Assessment of above-ground carbon storage by urban trees using LİDAR data: the case of a university campus. Forests, 12(1): 62.
Güley, M. (1953). Samsun ve Trabzon Bölgesi Tıbbi ve Zehirli Bitkilerden Başlıcalarının Farmakodinamik Etkileri ve Tedavideki Önemleri. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları: Ankara, No:40.
Gündüz, B. ve Dönmez, Y. (2018). Üniversite çalışanlarının ekoturizm algısı. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 20(2): 152-162.
Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. ve Babaç, M.T. (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını: İstanbul, 1290 s.
Knight, A.P. (2007). A Guide to Poisonous House and Garden Plants. Teton NewMedia: Wyoming, 324 pages.
Kocabaş, Y.Z. (2020). Türkoğlu (Kahramanmaraş) ilçe florasında bulunan zehirli bitkiler. Türk Fen ve Sağlık Dergisi, 1(1): 42-51.
Muca, B., Yıldırım, B., Özçelik, Ş. ve Koca, A. (2012). Isparta’s (Turkey) poisonous plants of public access places. Biological Diversity and Conservation, 5(1): 23-30.
Nelson, L.S., Shih, R.D. ve Balick, M.J. (2007). Handbook of Poisonous and Injurious Plants (2nd ed.), Springer: NewYork, 340 pages.
Önder, S. ve Akbulut, Ç.D. (2011). Kentsel açık-yeşil alanlarda kullanılan bitki materyalinin değerlendirilmesi; Aksaray kenti örneği. Selçuk Tarım ve Gıda Dergisi, 25(2): 93-100.
Özyavuz, M., & Dönmez, Y. (2016). Konut ve site alanlarında uygulanan peyzaj tasarımlarının yeterliliği üzerine bir araştırma: Tekirdağ kenti. Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi, 12(2): 108-122.
Sakıcı, Ç., Karakaş, H. ve Kesimoğlu, M.D. (2013). Kastamonu kent merkezindeki kamusal açık yeşil alanlarda kullanılan bitki materyali üzerine bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 13(1): 153-163.
Sarı, D. ve Karaşah, B. (2020). Future adaptability of urban trees due to the effects of climate change: the case of Artvin, Turkey. Journal of Environmental Science and Management, 23(1): 60-70.
Sarı, D., Kurt, U., Resne, Y. ve Çorbacı, Ö.L. (2020). Kent parklarında kullanılan ağaç türlerinin sağladığı ekosistem hizmetleri: Rize Mesut Yılmaz (Sahil) parkı örneği. Anadolu Çev. ve Hay. Dergisi, 5(4): 541-550.
Şevik, H., Öztürk, S. ve Çetin, M. (2016). Peyzaj çalışmalarında kullanılan bitkilerin zararlı etkileri (Kastamonu örneği). Düzce Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4: 486-492.
URL-1 (2021). https://earth.google.com/web/ (30.03.2021).
Wagstaff, D.J. (2008). International Poisonous Plants Checklist An Evidence-Based Reference, CRC Press: Florida, 462 pages.
Yılmaz, H., Akpınar, E. ve Yılmaz, H. (2006). Peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanılan bazı süs bitkilerinin toksikolojik özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A(1): 82-95.
Yılmaz, S., Düzenli, T. ve Dinçer, D. (2017). Evaluation of factors related to well-being effects of urban green spaces on users. Fresenius Environmental Bulletin, 26: 174-185.