Orta Anadolu Bölgesinde Geliştirilen Mısır (Zea mays L.) Hatlarının Kombinasyon Yeteneklerinin ve Melez Güçlerinin İncelenmesi

Bu araştırma 2013–2014 yıllarında Konya İli ekolojik koşullarında iki yıl süre ile yürütülmüştür. Araştırmada mısır hatlarının, kombinasyon yeteneklerinin ve melez güçlerinin tane verimine etkisini incelemek amacıyla 12 adet ebeveyn hattı ve bu hatların melezlerinden elde edilen 20 adet melez mısır genotipi Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre iki tekerrürlü olarak yetiştirilmiştir. Yapılan çalışmada tane verimi açısından hatların kombinasyon yetenekleri ve melez güçleri incelenmiştir. Araştırmada en yüksek tane verimi 1486 kg/da ile SMB48 x FRB73 melezinden elde edilirken, en yüksek heterosis ve heterobeltiosis değerleri sırasıyla %67.11 (SMA11 x FRMO17) ve %-25.65 (SMA161 x FRB73) olmuştur. Ayrıca araştırmada kullanılan 12 adet ebeveynden 6 tanesi tane verimi için pozitif önemli GKK değeri, melezler içinde ise 9 adet melez pozitif ÖKK değerine sahip olmuştur. Araştırmada incelenen melezlerin tane verimi yönünden çok geniş bir varyasyon göstermesi bu melez popülasyonunun ümitvar çeşitler geliştirmek için bir potansiyelinin olduğunu göstermektedir. Bu çalışmadaki sonuçlar; mısır ıslahında ana ve/veya baba olarak kullanılacak ebeveynlerin doğru belirlenmesinin melezlerin performansında çok önemli olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Melez mısır, melez gücü, tane verimi, heterosis

Investigation of Combination Abilities and Hybrid Forces of Corn (Zea mays L.) Lines Developed in Central Anatolia Region

This study was carried out Konya ecological conditions during 2013-2014 for two years. In the research of corn lines, In order to examine the effects of combination abilities and hybrid powers on grain yield, 12 parental lines and 20 hybrid maize genotypes obtained from hybrids of these lines were grown in a randomized complete blocks with two replications. In this study, combination abilities and hybrid powers of lines were investigated according to the grain yield. In the study, the highest grain yield was obtained from SMB48 x FRB73 hybrid with 1486 kg / da, while the highest heterosis and heterobeltiosis values were 67.11% (SMA11 x FRMO17) and -25.65% (SMA161 x FRB73), respectively. In addition, 6 of the 12 parents used in the study were positive for GKK, which is positive for grain yield, In the case of hybrids, 9 hybrids has positive ÖKK values. In the study, a very wide variation in the yield of the hybrids examined in terms of grain yield shows that this hybrid population has a potential to develop varieties. The results of this study were; the correct determination of parents to be used as parent and / or father in maize breeding has shown that it is very important in the performance of hybrids.

Keywords:

Hybrid corn, hybrid power, grain yield, heterosis,

PDF

___

Anonim, (2019a). TÜİK, www.tüik.gov.tr.
Anonim, (2019b). TTSMM, https://www.tarimorman.gov.tr
Anonim, (2019c). TTSMM, https://www.tarimorman.gov.tr/tekniktalimatlar.
Anonymous, (2019). FAO, www.faostat.org.
Aygün, İ. (2012). Mısırda aynı genetik tabandan gelen tek melez, üçlü melez ve çift melezlerde tane verimi ve bazı agronomik özelliklerin karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 182 s. Konya.
Cengiz, R. (2006). Mısır hatları arasındaki 8x8 yarım diallel melez döllerinde verim ve verim unsurlarının kalıtımları üzerine araştırmalar. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 160 s. Tekirdağ.
Cerit, İ. (2006). Dört at dişi misir (zea mays indentata sturt.) homozigot hattından elde edilen tek melez, üçlü melez ve çift melezlerde tane verimi ve bazı agronomik özelliklerin saptanması. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 142 s. Adana.
Erdal, Ş. (2014). Kendilenmiş mısır (zea mays l.) hatlarının kuraklık stresine tolerans düzeylerinin belirlenmesi ve moleküler karakterizasyonu. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 187 s. Isparta.
Kalla, V., Kummar, R., Basandrai, A. K. (2001). Combining agabeylitiy analysis and gene action estimates of yield and yield contributing characterrs in maize. Crop Res. Hisar. 22:102-106.
Konuşkan, Ö. (2006). Atdişi mısırda (Zea mays indentata Sturt.) diallel melez analizleri ile bazı tarımsal ve tane kalite özelliklerinin kalıtımı üzerinde araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 189 s. Adana.
Köse A., Turgut İ. (2011). Kendilenmiş mısır hatlarının diallel melez döllerinde genel ve özel uyum yetenekleri ile heterosisin belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24 (1), 39-46 , Antalya.
Saygı, M., Toklu, F. (2017). Çukurova Bölgesinde birinci ürün koşullarında yetiştirilen bazı danelik mısır (Zea mays indentata sturt.) çeşitlerinin dane verimi, bazı bitkisel özellikler ve karakterler arası ilişkiler yönünden değerlendirilmesi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi., 20 (Özel Sayı), 308-312, Kahramanmaraş.
Sing, H., Sharma, S. N., Sain, R. S. (2004). Heterosis studies for yield and its components in bread wheat over environments. Hereditas, vol: 141 No.2 p:106-114.
Soylu, S. (1998). Orta Anadolu Şartlarında Makarnalık Buğday Islahında Kullanılabilecek Uygun Anaç ve Melezlerin Çoklu Dizi (LinexTester) yöntemi ile Belirlenmesi. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Konya.
Şanlı, M. H. (2013). Kendilenmiş atdişi mısır (zea mays indentata sturt.) hattının diallel melezlerinde bazı tarımsal ve kalite özelliklerinin kalıtımı. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 95 s. Konya.
Tezel, M. (2007). Mısırda (Zea mays L.) verim ve verim unsurları için kalıtım parametrelerinin belirlenmesi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 118 s. Konya.
Tollenaar, M., Ahmadzadeh, A., Lee, E.A., (2004), Physiological basis of heterosisi grain yeildin maize, Crop Science, 44, 2086-2094
Turgut, İ. (2001). At dişi mısırda (Zea mays indentata Sturt.) üstün melez kombinasyonlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Anadolu, J.of AARI 11(1):23-35
Turgut, İ. (2003). At dişi mısırda (Zea mays indentata Sturt.) Line x Tester analiz yöntemiyle uyum yeteneği etkilerinin ve heterosisin belirlenmesi. Uludağ Üniv. Zir. Fak. Derg., 2003 17(2): 33-46.
Uhr, D. V., Goodman, M. M. (1995). Tempaerate maize inbreds derived from tropical germaplasm: I Testcros yield trialis. Crop Sci., 35: (779-784).