Et yönlü piliç rasyonlarında kullanılan farklı enerji kaynaklarının karaciğer yağlanması üzerine etkilerini incelemek amacıyla yapı­ lan bu araştırmada 400 erkek, 400 dişi olmak üzere toplam 800 adet Arbro 7 adlı ticari günlük civciv kullanılmıştır. Rasyonlarda enerjinin bir bölümü; 1. Mısır (M); 2. Ayçiçek yağı (%2.5) (AY1); 3. Ayçiçek yağı (%5) (AY2); 4. Balık yağı (%2.5) (BY1); 5. Balık yağı (%5) (BY2); 6. Hayvansal yağ ( %2.5) (HY1); 7. Hayvansal yağ (%5) (HY2); 8. Buğday+ ayçiçek yağı (%3) (BAY) gibi kaynaklardan sağlanmıştır. Denemenin 56. gününele balık yağı ile beslenen gruplara ait erkek piliçlerde karaciğer ağırlığı ile karaciğerde yağ miktarı en yüksek bulunmuştur. Aynı dönemde kesilen dişi piliçlerden %5 balık yağı alan grupta karaciğer ağırlığı, %2.5 balık yağı verilen grupta ise karaciğerde yağ miktarı diğer gruplardan daha fazla olarak tesbit edilmiştir. Denemenin sonunda kesilen erkek ve dişilerde en şiddetli yağ infiltrasyonu balık yağı alan gruplarda gözlenmiştir. Bu hayvanlarda makroskobik incelemede karaciğerin solgun, sarımtırak renkte, çok yağlı gö- rünümde ve gevrek kıvamda olduğu, mikroskobik kesitlerde de karaciğer epitel hücrelerinin lipid damlacıkları ile diffuz şekilde dolu olduğu tesbit edilmiştir. Mısıra dayalı rasyonlarla beslenen 1. grup ile 8. grupta ikinci dereceele yağlanmanın meydana geldiği görülmüştür. Dişilerde 1. grupta yağlanmanın erkeklere göre arttığı ve balık yağı grupları ile aynı düzeye ulaştığı ortaya konulmuştur. Diğer taraftan dişilerde ikinci derecede yağlanma %2.5 hayvansal yağ ile buğday + ayçiçek yağı kombinasyonu alan gruplarda görülmüştür. Sonuç olarak, ayçiçek yağının her iki düzeyinin karaciğer yağlanmasını azaltıcı etkisi tesbit edilmiştir. Rasyonlara %2.5 ve %5 düzeylerinde katılan balık yağı karaciğerde şiddetli yağlanmaya yol açmış, bu gruplardan elde edilen tavuk etinde balık kokusu hissedilmiştir. Bu sonuçlara göre, brayler rasyonlarında yüksek düzeyde kullanılan mısırın, karaciğer yağlanmasının önlenmesi bakımından, belirli oranlarda azaltılarak enerjinin bir bölümünün bitkisel yağlardan karşılanması gerektiği kanısına varılmıştır.

This study was carried out to investigate the effects of different energy sources used in broiler diets on occurence of fatty liver syndrome. Four hundred male and 400 femal dayold Arbro 7 were randomly distributed by sex into sixteen pens with each pen containing 50 chicks. In eight experimental rations, 1. Corn (M); 2. Sunflower oil (2.5 %) (AY1); 3. Sunflower oil (5 %) (AY2); 4. Fish oil (2.5 %) (BY1); 5. Fish oil (5 %) BY2); 6. Animal fat (2.5%) (HYı); 7. Animal fat (5%) (HY2); 8. Wheat + Sunflower oil (3 %) (BAY) were used as supplemental or based energy sources. Each ration was fed to one male and one female ·group. Thus, sixteen groups were set up and experiment was ended at the 56th day. At the 56th day of the experiment, the highest liver weights and liver fat percentages of the male chickens were found in BY1 and BY2 fed fish oil. On the other hand, the highest liver weight was found in BY2 and the highest percentage of liver fat was observed in BY1 in the females. At the end of the experiment, in macroscopic investigation of livers of the male and female chickens fed fish oil were yellowish pale, swollen and crispy. In microscobic investigation of the livers in the same groups, the excessive amounts of lipid infiltrations were seen in the cytoplasma of paranchymal cells. Simiral observation was found in the livers of female chickens fed corn. There were the excessive amounts of lipid infiltrations in lVI and BAY in males and in HY1 and BAY females, but the lipid level was less than the above groups. By contrast, the lesser amounts of lipid infiltrations were observed in the liver paranchymal cells of the chickens fed the rations supplemented vegetable or animal fat. As a result, because of the best effect on the reduction of fat level obtained with supplementing various levels of sunflower oil, it is sug· gestecl that the vegetable oil be used in broiler rations as an energy substitute of some part of corn. On the contrary, fish oil used in broileı rations increasecl liver fat accumulation and caused fishy smell in meat.