İLK ÇİN YILLIKLARINDA GEÇEN DOĞU TÜRKİSTAN TARİHİNE DÂİR BAZI HUSUSÎ TERİMLER II

Çin yıllıkları erken Doğu Türkistan tarihine dâir ana kaynakların başında gelir. Eski Çince olan bu kaynakların okunması zordur. Üstelik kaynakları anlayabilmek için terminolojik malûmata sâhip olmak gerekir. Makalemiz bu terminolojinin teşkilini sağlamak üzere bir teşebbüstür. Terminolojinin dilbilim dışında tarih, coğrafya ve kültürle ilgisi vardır. Bu bakımdan yıllıklarda geçen bazı hususî terimleri inceleyeceğiz. Bu meyanda ilk olarak eski Çinlilerin Doğu Türkistan sahasıyla ilgili metinlerde kullandıkları wu-ku 五穀, hsien 獻, kung 貢, tzu 賜 ve tu-hu 都護 terimleri ele alınacaktır.

Chinese annals are on the top of the main sources of the early history of Eastern Turkistan. These sources are ancient Chinese and are difficult to read. Moreover, in order to understand the sources terminological knowledge needs to be gained. Our article is an attempt for construction of that terminology. Terminology has connections with history, geography and culture apart from linguistic. In this regard, we will examine some special terminologies recorded in annals. In this context, first we will begin to discuss some terms of ancient Chinese documents such as wu-ku 五 穀, hsien 獻, kung 貢, tzu 賜, tu-hu 都 護

PDF

___

Biçurin, N. Y., 1851. Sobraniye Svedeniy O Narodah, Obitavşih v Credney Azii v Drevniye Vremena, C. II, St. Petersburg.

Bretschneider, E., 1888. Mediaeval Researches from Eastern Asiatic Sources, C. I-II, London.

Bretschneider, E., 2013. Timur ve Timurlular Devri. Çev. Elvin Yıldırım, Çin Kaynaklarında Türkistan Şehirleri, Haz., Kürşat Yıldırım, İstanbul, s. 417- 478.

Borovkova, L. A, 2001. Tsarstva Zapadnogo Kraya vo III Vekah do N. E., Moskva.

Chavannes, E., 1907. Les pays dOccident daprés le Heou Han chou. Toung Pao, C. II, Nu: 8, s. 149- 234. Ci Yuan, 2002. C. I-II, Beijing.

Crespigny, R. D., 1984. Northern Frontier, the Policies and Strategy of the Later Han Empire, Canberra.

De Groot, J. J. M., 1921. Die Hunnen Der Vorchristlichen Zeit, C. I, Berlin.

Dubs, H., 1955. The History of Former Han Dynasty by Pan Ku, C. III, Waverly Press, Baltimore. Han Shu, 1997. Beijing. Hou Han Shu, 1997. Beijing.

Hucker, C. O., 1985. A Dictionary of Official Titles in Imperial China, California.

Hulsewé, A. F. P.-M. A. N. Loewe, 1979. China in Central Asia: The Early Stage 125 BC-AD 23, Leiden.

İzgi, Ö., 1978. XI. Yüzyıla Kadar Orta Asya Türk Devletlerinin Çinle Yaptığı Ticarî Münasebetler. Tarih Enstitüsü Dergisi, IX/9.

Lien-sheng Y., 1952. Hostages in Chinese History. Harvard Journal of Asiatic Studies, C. XV, Nu: 3-4, December, s. 507-521.

Liu Mau-Tsai, 1969. Kutscha und seine Beziehungen zu China vom 2. Jh. v. bis zum 6. Jh. n. Chr., C. I, Wiesbaden.

Onat, A., 1990. Çin-Türkistan İlişkilerinin Başlangıcı Hakkında Bazı Bilgiler. Belleten, C. LIV, Nu: 211, Aralık.

Ögel, B., 1952. İslâmdan Önceki Türk Devletlerinde Tımar Sistemi. IV. Türk Tarih Kongresi, Ankara 10- 14 Kasım 1948, Kongreye Sunulan Tebliğler, Ankara, s. 242-250.

Özerdim, M. N. Hsi-Yü Olarak Çin Türkistanının Tarihî Sınırlaması ve Tarihî Önemi. AÜ Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. XV, Nu: 1-3, s. 209-217.

Stark, S., 2009. Transoxanien nach dem Tang Huiyao des Wang Pu. Norderstedt.

Tai Ping Yü Lan, Shang-wu 1997. Taipei.. Tung Tien, 2003. Beijing.

Wylie, A., 1881. Notes on the Western Regions. The Journal of the Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, C. X, s. 20-73.

Wylie, A., 1882. Notes on the Western Regions. The Journal of the Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, C. XI, s. 83-115.

Yıldırım, K., 2010. Türk Tarihi İçin Eski Çince Türkçe Sözlük. İstanbul.

Yıldırım, K., 2012. Başlangıcından II. Yüzyılın Ortalarına Kadar Doğu Türkistan Çin Münâsebetlerine Genel Bir Bakış. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, II/1, s. 123- 156.

Yıldırım, K., 2012. Doğu Türkistan ve İlk Sâkinleri. Türk Dünyası İncelemeleri, XII/1, s. 195-214.

Yıldırım, K., (Haz.), 2013. Çin Kaynaklarında Türkistan Şehirleri. İstanbul.

Zhong-guo Li-shi Da-ci-dian, 2000. Shanghai.