"TURİZM SEKTÖRÜNÜN EKONOMİK KONJONKTÜRDE İNCELENMESİ VE TÜRKİYE’DE SEKTÖREL UZMANLAŞMANIN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİ: TİCARET UZMANLAŞMA ENDEKSİ VE VAR ANALİZİ"

Uluslararası turizm ticareti ülkeler için önemli gelir getiren hizmet sektörüdür. Sektörün, katma değeri yüksektir. Turizm ihracatı küresel krizlerden de oldukça çok etkilenmektedir. Yüksek döviz girdisi sağladığı için, tüm ülkeler turizm ihracatında uzmanlaşmayı tercih etmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’nin 1995-2018 dönemi verileri dikkate alınarak, açıklanmış karşılaştırmalı üstünlük analizi ve zaman serisi analizi uygulanmıştır. Bu bağlamda, Ticaret Uzmanlaşma Endeksi (TSI) ve VAR yöntemi kullanılarak, iki teorik yöntem belirlenmiştir. Sonuçlara göre, Türkiye turizm sektöründe uzmanlaşmıştır. Ayrıca, ekonomik büyüme ile TSI arasında nedensellik bulunmamasına rağmen, büyüme ile turist sayısı ve cari açık arasında nedensellik vardır. Bununla birlikte, etki-tepki ve varyans ayrıştırması sonuçlarına göre, TSI ve turist sayısı, ekonomik büyüme üzerinde etkilidir.

Anahtar Kelimeler:

Turizm Ticareti, 2008 Krizi, COVID-19 Krizi, Ticaret Uzmanlaşma Endeksi, VAR Analizi

PDF

___

ACUTO, M. (2020). COVID-19: Lessons for an Urban(izing) World. One Earth, 2(4)., pp. 317-319.
ALGİERİ, B., AQUİNO, A. ve SUCCURRO, M. (2018). International competitive advantages in tourism: An eclectic view. Tourism Management Perspectives 25, pp. 41-52.
ALTAY, B. ve GÜRPINAR, K. (2008). Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler ve Bazı Rekabet Gücü Endeksleri: Türk Mobilya Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Đ.Đ.B.F. Dergisi (C.X ,S I), ss. 257-274.
AMİGHİNİ, A. (2004). Chine in the International Fragmentation of Production: Evidence From the ICT Industry. The European Journal of Comparative Economics, 2 (2)., pp. 203-219.
ASLAN, A. ve TOPCU, E. (2018). "İhracata Dayanlı Büyüme Hipotezine Yeni Bir Yaklaşım: Türkiye Ekonomisi Üzerine Sektörel Bir Uygulama". Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi.UİİİD-IJEAS, (20), ISSN 1307-9832, , ss. 119-134.
BALASSA, B. ve NOLAND, M. (1989). The Changing Comparative Advantage of Japan and the United States. Journal of the Japanese and International Economies 3, pp. 174-188.
BARIŞIK, S. ve KESİKOĞLU, F. (2006). "Türkiye'de Bütçe Açıklarının Temel Makroekonomik Değişkenler Üzerine Etkisi (1987-2003 VAR, Etki-Tepki Analizi, Varyans Ayrıştırması)". Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61-4., ss. 59-82.
BOZKURT, H. Y. (2002). Türkiye Ekonomisinde İktisadi Kriz ve Büyüme Analizinin Vektör Otoregresif Modeller İle İncelenmesi. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri Anabilim Dalı.
BROWN, R. L., DURBİN, J. ve EVANS, J. M. (1975). Techniques for Testing the Constancy of Regression Relationships over Time. Journal of the Royal Statistical Society, 37(2)., pp. 149-192.
CROUCH, G. I. ve RİTCHİE, J. R. (1999). "Tourism, Competitiveness, and Societal Prosperity". Journal of Business Research, ss. 137–152.
ÇEKEROL, K. ve GÜRBÜZ, H. (Eylül 2003). Reel Döviz Kuru Değişimleri İle Sektörel Dış Ticaret Fiyatları Arasındaki Uzun Dönem İlişki. Konferans: uluslararası Ekonomi Kongresi VII, (s. 1-12.). Ankara: ODTÜ.
DEMİR, M. A. (2020). Türkiye'nin Farmakoloji Sanayindeki Mukayeseli Üstünlüğünün Sektörün İhracatı Üzerine Etkisi: Zaman Serisi Analizi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ss. 509-530.
DOLNİCAR, S. ve RİNG, A. (2014). "Tourism marketing research:Past, Present and Future" . Annals of Tourism Research, ss. 31-47.
ERKAN, B. ve BOZDUMAN, E. T. (2019). Analysis of Specialization and Competition Level in Turkey's Tourism Sector. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, 38, pp. 1-12.
ILO. (2020, May ). ILO Sectoral Brief; The impact of COVID-19 on the tourism sector. International Labour Organization: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_dialogue/---sector/documents/briefingnote/wcms_741468.pdf adresinden alındı
JELACİC, D. (2020, September 28-30). Sustainability of Forest-Based Industries ın the Global Economy Proceedings of Scientific Papers. Parobek, J.; Slastanova, K. Impact of Globalisation on the Forest Industry: Application of Comparativeness Analyses. Vinkovci, Croatia: Croatia: WoodEMA, i.a.- International Association for Economics and Management in Wood Processing and Furniture Manufacturing.
KARHAN, G. (March 2019). Finans ve Turizm Sektörü İlişkisine Ekonometrik Bir Bakış. Social Sciences Research Journal, Volume 8, Issue 1, ISSN: 2147-5237, pp. 242-248.
KATIRCIOĞLU, S. (2009). Revisiting the tourism-led-growth hypothesis for Turkey using the bounds test and Johansen approach for cointegration. Tourism Management, 30., pp. 17-20.
KAZGAN, G. (Ağustos 2013). Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2009), 4. Baskı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
KİBRİTÇİOĞLU, A. (2001). "Türkiye'de Ekonomik Krizler ve Hükümetler, 1969-2001". Yeni Türkiye Dergisi, ss. 1-17.
KUMAR, V., LEONE, R. P. ve GASKİNS, J. N. (1995). Aggregate and disaggregate sector forecasting using consumer confidence measures. International Journal of Forecasting 11 , pp. 361-377.
KUTLAR, A. (2017). EViews ile Uygulamalı Çok Denklemli Zaman Serileri. İstanbul: Umuttepe Yayınları.
LÜTKEPOHL, H. (2005). New Introduction to Multiple Time Series Analysis. Berlin: Springer-Verlang.
MAJEWSKA, J. ve MİŃSKA-STRUZİK, E. (2012). In search of the relationship between international tourism and trade: evidence from Poland. Trade Study Group. İsviçre: Bern Üniversitesi, pp. 1-26.
NELSON, C. R. ve PLOSSER, C. I. (1982). Trends and Random Walks in Macroeconomic Time Series. Journal of Monetary Economics 10., pp. 139-162.
OECD. (2 June 2020b). Tourism Policy Responsesto the coronavirus (COVID-19), https://read.oecd-ilibrary.org/view/?ref=124_124984-7uf8nm95se&title=Covid-19_Tourism_Policy_Responses. Paris: OECD.
OECD. (2020a). "OECD Economic Outlook June 2020". Paris.: OECD.
ÖZSOY, C. (2009). Türkiye'de eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi. The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, Volume IV Spring, ss. 71-83.
ÖZTÜRK, N. (2017). Para Banka Kredi, Güncellenmiş 4. Baskı. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
PALUS, H., PAROBEK, J. ve LİKER, B. (2015). Trade Performance and Competitiveness of the Slovak Wood Processing Industry within the Visegrad Group Countries. Drvna Industrija. DOI: 10:5552/drind.2015.1431., pp. 195-203.
ROMAGOSA, F. (2020). The COVID-19 crisis: Opportunities for sustainable and proximity tourism. Tourism Geographies, 22(3), pp. 690-694.
SANDBROOK, C. G. (2010). Local economic impact of different forms of nature-based tourism. Conservation Letters, pp. 21-28.
SARI, Y. ve SEÇİLMİŞ, C. (2010). 2008 Yılı Finansal Ekonomik Krizinin Türkiye Turizm Sektörüne Yansımaları Üzerine Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(1), ss. 191-204.
SEVÜKTEKİN, M. VE ÇINAR, M. (2017). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi EViews Uygulamalı. Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
SONG, H. VE LİN, S. (2010). Impacts of the Financial and Economic Crisis on Tourism in Asia. Journal of Travel Research, 49,1., pp. 16-30.
SÜSLÜ, C., ATEŞ, A. VE GÖK, M. A. (2019). "Turizm Şirketlerinin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği". Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, ss. 848-860.
SYZDYKOVA, A., ABUBAKİROVA, A., ASAN, D. VE KELESBAYEV, D. (30 Mart 2015). "Turizm sektöründe kriz yönetimi". ҚАРАҒАНДЫ УНИВЕРСИТЕТIНIҢ (Karaganda Üniversitesi) (s. ss. 23-27.). Kazakistan: издательства КарГУ (KarSU Yayınevi).
ŞİT, M. (2016). Türkiye Ekonomisinde Net Turizm Gelirlerinin Cari İşlemler Açığını Azaltmadaki Etkisinin Analizi: 1980-2015 Dönemi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(4)., ss. 57-67.
TANRIKULU, M. (2020). "COVID-19 GÖLGESİNDE TÜRKİYE’DE HOLİSTİK TURİZM VE KÜLTÜRE DÖNÜŞ". Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), ss. 406-417.
TARI, R. ve BOZKURT, H. (2006). Türkiye'de İstikrarsız Büyümenin VAR Modelleri ile Analizi (1191.1-2004.3). Ekonometri ve İstatistik, Sayı:4, ss. 1-16.
T.C. HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI. (2020). "Covid-19 Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi". Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı.
TÜİK. (2021, 03 25). Türkiye İstatistik Kurumu, göstergeler. https://www.tuik.gov.tr/ adresinden alındı
UNWTO. (2019). International Tourism Highlights 2019 Edition. Spain: World tourism Organization.
UNWTO. (2020a). Covid-19 Tourism Recovery Technical Assistance Package. Spain, Madrid: UNWTO, Sustainable Development Goals.
UNWTO. (2020b). International Tourist Numbers Could Fall 60-80% In 2020, Unwto Reports. Spain, Madrid: UNWTO.
USLU, H. (2020). Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkileri: Ardl Sınır Testi Yaklaşımı . Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt:12, No:1, ss. 38-67.
VOLLRATH, T. L. (1991). A Theoretical Evaluation of Alternative Trade Intensity Measures of Revealed Comparative Advantage. Weltwirtschaftliches Archiv, 127(2)., pp. 265-280.
WORLD BANK. (2021, 03 25). World Bank Data. https://data.worldbank.org/ adresinden alındı
WTO. (2021, 03 16). World Trade Organization. https://www.wto.org/ adresinden alındı
YILDIZ, Z. ve DURGUN, A. (2010). " 2008 Küresel Ekonomik Krizi Ve Turizm Sektörü Üzerine Etkileri". Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, ss. 1-15.
YILMAZ, Ö., KAYA, V. VE AKINCI, M. (2011). Türkiye'de Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Büyümeye Etkisi (1980-2008). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), ss. 13-30.