ÖLÜMLE ÇOK KARŞILAŞAN SERVİSLERDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERLE MESLEKLERİ GEREĞİ ÖLÜMLE KARŞILAŞMAYAN KİŞİLERDE ÖLÜM KAYGISI, SÜREKLİ KAYGI VE UMUTSUZLUK DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Bu araştırma, meslekleri gereği çok fazla ölüm vakası ile karşılaşan, yetişkin yoğun bakım ve onkoloji servislerinde çalışan hemşireler ile meslekleri gereği ölüm vakası ile karşılaşmayan öğretmen, bankacı ve akademisyenlerin ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeyleri, ölümle sık karşılaşma veya karşılaşmama durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymak amacıyla genel tarama modeli kullanılarak yapılmıştır. Araştırma, 100 yetişkin yoğun bakım hemşiresi ve 100 onkoloji hemşiresi olmak üzere toplam 200 hemşire ile 65 bankacı, 70 öğretmen ve 70 akademisyen olmak üzere toplam 405 katılımcı ile yapılmıştır. Veriler Thorson-Powell Ölüm Kaygısı Ölçeği (TPÖKÖ), Spielberger Sürekli Kaygı Ölçeği (SSKÖ), Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ) ve Kişisel Bilgi Formu (KBF) ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde T-Testi, Mann-Whitney U Testi, One-Way ANOVA, Kruskal-Wallis H Testi ve Pearson Korelasyon analizi kullanılmıştır. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda, meslekleri gereği ölümle karşılaşmayan akademisyen, bankacı ve öğretmenlerin ölüm kaygısı puanlarından, meslekleri gereği ölümle sık karşılaşan hemşirelerin ölüm kaygısı puanlarının anlamlı derecede (p<0.05) düşük olduğu saptanmıştır. Umutsuzluk puanlarına bakıldığında akademisyen, bankacı ve öğretmenlerin umutsuzluk puanlarına göre hemşirelerin umutsuzluk puanlarının anlamlı derecede yüksek olduğu görülmüştür (p<0.01). Sürekli kaygı düzeyi açısından iki grup arasında ise anlamlı bir fark saptanmamıştır. İki hemşire grubu karşılaştırıldığında, onkoloji hemşirelerin ölüm kaygısı puanları, yetişkin yoğun bakım hemşirelerinin ölüm kaygısı puanlarından anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (p<0.05). Sürekli kaygı ve umutsuzluk puanları açısından ise anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır. Eğitim değişkeninin ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeylerine etkisi incelendiğinde; akademisyen, bankacı ve öğretmen grubunda ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeyine bir etkisi olmadığı bulunmuştur. Hemşire grubunda eğitim değişkeninin, sadece ölüm kaygısı üzerinde etkisi olduğu saptanmıştır. Analiz sonuçlarına göre sağlık meslek lisesi hemşirelik mezunlarının ölüm kaygısı puanları, ön lisans ve lisans hemşirelik mezunlarının ölüm kaygısı puanlarından anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (p<0.05). Ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişki analizi sonuçlarına göre ise sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeyleri arsında pozitif yönde orta derecede bir ilişki tespit edilmiştir (r =0,459, p<0,01).

Anahtar Kelimeler:

Hemşire, Ölüm Kaygısı, Sürekli Kaygı, Umutsuzluk Düzeyi

PDF

___

ARIES, P. (1991). Batılının Ölüm Karşısındaki Tavırları. M.A. Kılıçbay (çev.). 1. Baskı. Ankara: Gece. BAHADIR-YILMAZ, E. & ERGUN, A. (2010). Kalp Yetmezliği Olan Hastaların Algılanan Sosyal Destek ile Umutsuzluk ve Ölüm Kaygısı Düzeyleri Arasındaki İlişki. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 26. 3, 1-10. BAUMAN, Z. (2012). Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Diğer Hayat Stratejileri. N. Demirdöven (çev.). 2. Baskı. İstanbul: Ayrıntı. BAYRAKTAR GÖRGEL, E. & ÇAKIROĞLU, F.P. (2007). Menopoz Döneminde Kadın. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. EHTİYAR, R. & ÜNGÜREN, N. (2008). Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Umutsuzluk ve Kaygı Seviyeleri ile Eğitime Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1. 4, 159-181. EKE, S. (2003). Farklı Mesleklerde Çalışanların Ölüm Kaygılarının Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Psikolojik Danışma ve Rehberlik, İstanbul. ERDOĞDU, M.Y. & ÖZKAN, Ö. (2007). Farklı Dini İnanışlardaki Bireylerin Ölüm Kaygıları ile Ruhsal Belirtiler ve Sosyo-Demografik Değişkenler Arasındaki İlişkiler. İnönü Üniversitesi Tıp Dergisi, 14. 3, 171-179. ERTUFAN, H. (2008). Hekimlik Uygulamalarında Ölümle Sık Karışlaşmanın Ölüm Kaygısı Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Ana Bilim Dalı Uygulamalı Psikoloji, İzmir. GÖKA, E. (2009). Ölme: Ölümün ve Geride Kalanların Psikolojisi. 1. Baskı. İstanbul: Timaş. KARACA, F. (2000). Ölüm Psikolojisi. İstanbul: Beyan. KÖSE, G., DURMAZ, O. & ÖZET, F.G. (2011). Yoğun Bakım Ünitelerinde ve Yatan Hasta Katlarında Çalışan Hemşirelerin Ölüme Karşı Düşünce ve Tutumlarının Karşılaştırılması. Acıbadem Hemşirelik Bilimsel Çalışmalar. (http://www.acibademhemsirelik.com/BilimselCalismalar.asp?submenuheader=1&?mID=6&yil=2011 Erişim: 27.12.13). LONETTO, R. & TEMPLER, I. D. (1986). Death Anxiety-Correlates of Death Anxiety. Washington: Hemisphere Publishing Corporation. MEGEP (2014). Milli Eğitim Bakanlığının Mesleki ve Teknik Eğitim: Programlar ve Öğretim Materyalleri http://megep.meb.gov.tr/?page=moduller (05.08.14). MONÇEVA, V. (2008). Bir Yük Olarak Ölenin Bakımı. http://monitor.bg/article?id=155540 (Erişim: 27.01.14). ONUR, B. (2011). Gelişim Psikolojisi Yetişkinlik-Yaşlılık-Ölüm. 9. Baskı. İstanbul: İmge. ÖZ, F. (2004). Sağlık Alanında Temel Kavramlar. Ankara: İmaj. SARIKAYA, Y. (2013). Ölüm Kaygısı Ölçeği Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Osman Paşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Tokat. TAKA, F. (2010). Hemşirelerde Ölüm Kaygısının Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı, İstanbul. TANRIDAĞ, R. (1997). Hemşirelerin Ölüm Kaygıları ve Genel Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2. 8, 37-40. THORSON, A. J. & POWELL, F. C. (1996). Undertakers Death Anxıety. Psychological Reports, 78. 1228-1230. YALOM, I. (2011). Varoluşçu Psikoterapi. Z.İ. Babayiğit (çev.). 4. Baskı. İstanbul: Kabalcı.